NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ TAŞIMACILIK HUKUKU SORUMSUZLUK SEBEPLERİ ZARAR SAPTAMA GİDERLERİ NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu ubyo.nisantasi.edu.tr

Muhtemel Sorumsuzluk Sebepleri (m. 878/1, b. [a]-[g]) 1. Sözleşmeye veya teamüle uygun olarak üstü açık aracın kullanılması veya eşyanın güverteye yüklenmesi (m. 878/b. a).   2. Eşyanın gönderen tarafından yetersiz ambalajlanması (m. 878/b. b). 3. Eşyanın gönderen/gönderilen tarafından işleme tabi tutulması (yüklenmesi, boşaltılması) (m. 878 4. Eşyanın doğal özelliği (kırılma, paslanma, bozulma, kuruma, sızma, olağan fire verme gibi...) (m. 878/b. d). 5. Paketlerin gönderen tarafından yetersiz etiketlenmesi (m. 878/b. e) 6. Canlı hayvan taşıması (m. 878/b. f) 7. Gümrük Kanunu ile diğer kanun ve düzenlemelerde yer alan hükümler uyarınca taşıyıcının sorumluluktan kurtulmasını haklı gösteren sebepler (m. 878/b g). NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

MUHTEMEL SORUMSUZLUK SEBEPLERİNİN İSPATI VE ÖZEL DURUMLAR KURAL: Taşıyıcı somut olayın özelliklerine göre zıya/hasar veya gecikmenin (zararın), ilk görünüş olarak m. 878/1’de yer alan sebeplerden birinden kaynaklandığını ispat ederek sorumluluktan kurtulur. m. 878/2’de ilk görünüş ispatı, “muhtemel bulunması” ifadesi ile hükümde yer almaktadır. İlk görünüş ispatı gerçekleştikten sonra, yükle ilgili zararın söz konusu sebeplerden kaynaklanmadığını ispat etmelidir. Yükle ilgili “aksini ispat” faaliyetini başarıyla yerine getirmez ise, taşıyıcının sorumlu olmadığı kabul edilir. Ancak aşağıda hallerde bu genel kurala belirli istisnalar getirilmekte veya taşıyıcının ispat yükü arttırılmaktadır:   1. AÇIK ARAÇ TAŞIMALARINDA: Zarar eşyanın taşınmasına ilişkin özel talimatlara uyulmamasından kaynaklanmış ise, taşıyıcı m. 878/1, b. (a)’ya dayanarak sorumluluktan kurtulamaz (m. 878/3). Ayrıca zıya veya hasar olağanüstü nitelikte ise, ilk görünüş ispatı gerçekleşmez. 2. ÖZEL KORUMALI TAŞIMALARDA: Taşıyıcı sözleşme uyarınca eşyayı sıcağa, soğuğa, ısı değişikliklerine, neme, sarsıntılara ya da benzer etkilere karşı özel olarak koruma yükümlülüğü altında ise, m. 878/b. (d)’ye ancak somut olayın özelliklerine göre, özellikle de gerekli donanımın seçimi, bakımı ve kullanılmasına ilişkin kendisine düşen tüm önlemleri almış ve özel talimatlara uygun davranmış olması halinde dayanabilir. 3. CANLI HAYVAN TAŞIMALARINDA: Taşıyıcı bu tür taşımalar sebebiyle ancak somut olayın özelliklerine göre kendisine düşen tüm önlemleri almış ve özel talimatlara uyduğunu ayrıca ispat ederek sorumluluktan kurtulur (m. 878/5) NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © Eşyanın Zıyaı veya Hasarından Doğan Tazminatta Esas Alınan Objektif Değer (m. 880) ZIYA HALİNDE Tam/kısmi zıya halinde tazminat eşyanın taşınmak üzere teslim alındığı yer ve zamandaki objektif değerine göre hesaplanır.   HASAR HALİNDE Hasar halinde, eşyanın taşınmak üzere teslim alındığı yer ve zamandaki objektif hasarsız değeri ile hasarlı değeri arasındaki fark tazmin edilir. OBJEKTİF DEĞER: Eşyanın objektif değeri piyasa fiyatına göre, bu yoksa aynı tür ve nitelikteki malların cari değerine göre tayin edilir. FATURANIN ÖZEL KARİNE FONKSİYONU: Eşya taşınmak üzere teslim alınmadan önce aynı zamanda satım sözleşmesine konu olmuşsa, satıcının faturasında yer alan bedel, taşıma giderleri mahsup edildikten sonra eşyanın objektif değeri açısından adi karine teşkil eder. Bu düzenleme taşıma hukuku açısından özgün bir nitelik taşır. Hasar halinde, eşyadaki zararı gidermek/azaltmak için yapılan toplam harcama, ödenecek tazminat için karine teşkil eder. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © Zarar Saptama Giderlerinin Objektif Değere Göre Belirlenen Miktara Eklenmesi (m. 881) Taşıyıcı eşyanın zıyaı veya hasarı halinde, m. 880’e göre eşyanın objektif değerine göre tayin edilen miktarın yanında zararın saptanması için yapılan giderleri de tazmin etmek zorundadır. Dolayısıyla tazminat miktarının hesaplanmasında eşyanın objektif değerine göre tayin edilen miktara (m. 880), zarar saptama giderlerinin eklenmesi gerekmektedir. Elde edilecek toplam değer m. 882 uyarınca taşıyıcının sınırlı sorumluluk rejimine tabi kılınır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © Taşıyıcının Eşyanın Zıyaı veya Hasarından Doğan Sorumluluğunun Sınırlandırılması (m. 882) TAM ZIYA VEYA HASAR HALİNDE EŞYANIN NET OLMAYAN TOPLAM AĞIRLIĞININ KİLOGRAMI BAŞINA 8,33 ÖZEL ÇEKME HAKKI (m. 882/1)   EŞYA, BELİRLİ BİR KISMININ ZARARA UĞRAMASINA KARŞIN EKONOMİK DEĞERİNİN TAMAMINI YİTİRMİŞSE, YUKARIDAKİ SINIR UYGULANIR (m. 882/2, b). KISMİ ZIYA VEYA HASAR HALİNDE EŞYANIN ZARARA UĞRAYAN KISMININ NET OLMAYAN TOPLAM AĞIRLIĞININ KİLOGRAMI BAŞINA 8,33 ÖZEL ÇEKME HAKKI (m. 882/2, a). TL’YE ÇEVİRME ZAMANI: ÖZEL ÇEKME HAKKI SÖZLEŞMEYE GÖRE VEYA TAŞINMAK AMACIYLA TESLİM ALINDIĞI TARİHTEKİ TC MERKEZ BANKASI KURU ÜZERİNDEN TÜRK LİRASINA ÇEVRİLİR (m. 882/4). AYRICA USUL KURALLARI DİKKATE ALINDIĞINDA DAVA TARİHİ İTİBARİYLE YUKARIDAKİ SORUMLULUK SINIRLAMALARI UYGULANMALIDIR. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © Sınırlı Sorumluluk Kurallarının Uygulanmasından Sonra Taşıma Ücreti ve Diğer Giderlerin Tazminata Eklenmesi (m. 883) EKLENECEK GİDERLER: 1.TAŞIMA ÜCRETİ 2.TAŞIMAYLA İLGİLİ VERGİ VE RESİMLER 3.TAŞIMAYLA İLGİLİ DİĞER MASRAFLAR   Taşıyıcı zıya veya hasardan sorumlu olduğu takdirde, m. 880-882 uyarınca ödemesi gereken miktar yanında, yan tarafta yer alan giderler de eklenmektedir. Bunun sonucunda taşıyıcının “tazminat borcu” tam olarak hesaplanmış olur. Hasar halinde, yukarıdaki giderlerin eklenmesi m. 880/2’ye göre tespit edilecek (eşyanın hasarlı değeri ile hasarsız değeri arasındaki) orana göre yapılır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © Taşıyıcının Eşyanın Geç Tesliminden Doğan Tazminat Borcunun Hesaplanması (m. 882/3) Taşıyıcının eşyanın geç tesliminden dolayı tazminat sorumluluğu taşıma ücretinin üç katı ile sınırlıdır.   Yükle ilgili bu sınır dahilinde geç teslim sebebiyle uğradığı her türlü zararın tazminini talep edebilir. Bu talebin kabul edilebilmesi için yükle ilgilinin geç teslim sonucu zarara uğradığını ve bu zarar miktarını ispat etmesi gerekir. Yükle ilgili, maktu olarak taşıma ücretinin üç katını tazminat olarak talep edemez. İSTİSNA: m. 875/3 uyarınca zarar oluşmasa da taşıma ücreti gecikme süresiyle orantılı olarak indirilir. Bu durumda peşin ödenen ücret gecikme durumunda m. 875/3 uyarınca ödenen kısım iade edilecektir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©