TAKVİMLER Bugün yeryüzünde kullanılan İki, çeşit takvim vardır; Hristiyan dünyanın, Çinlilerin, Japonların, Türklerin kullandığı düzeltilmiş Güneş takvimi ve islam, dünyasının kullandığı düzeltilmiş Ay takvimidir. Şimdi bunlara yapılan düzeltmeleri ile birlikte gözden geçirelim.

Jülyen Takvimi : Dönencel yıl mevsimlerle ilgili olduğundan Güneş takvimlerinde bu yıl kullanılır. Güneş koç noktasına geldiği zaman ilkbahar başlar, ikinci yıl Güneş aynı noktaya geldiğinde takvimin belirttiği ay ve gün bir önceki yılın aynı olmalıdır. Dönencel yıl kesirli olduğundan bu mümkün değildir. Fakat eğer yıl P1 = 365 gün (sivil yıl) alırsak DP1 = +0,2422 gün/yıl hata yapmış oluruz. Yani sivil yıl gerçel yıl olan dönencel yıldan her yıl DP1 kadar ilerlemektedir.

Bu hata 4 yılda yaklaşık bir gün eder. Hatanın düzeltilmesi için M. Ö Bu hata 4 yılda yaklaşık bir gün eder. Hatanın düzeltilmesi için M.Ö. 45 yılında Jules Sezar, bir astronomu görevlendirmiş ve şu kurallar ile bu hata kısmen düzeltilmiştir: Bir yıl P2 - 365,25 (Jülyen yılı) alınacaktır. 2. Dört ile bölünebilen yıllar 366 günlük artık yıl, diğerleri 365 günlük normal yıl olacaktır. 3. Artık yıla ait fazla gün Şubat ayına, eklenecektir. 4. Yılbaşı Mart yerine 1 Ocak alınacaktır.

Gregoryen Takvimi : Jülyen takviminin de hatalı olduğu görülmektedir ; çünkü dönencel yıl kesrini 0,2422 yerine 0,25 almıştır. Bu hata da Jülyen takviminin geri kalmasına neden olmaktadır. Gerileme miktara DP2 = -0,0078 gün/Yıl dır. Kısa zaman için bir miktar önemsizdir ; fakat meselâ 400 yılda 3,12 günlük bir değere yükselir. Bunu düzeltmek İçin Jülyen takvimini 3 gün ilerletmeliyiz. Cesar’ın kuralına göre 400 yılda 100 artık yıl vardır. 0 halde biz artık yıl sayısını azaltırsak DP2 hatasını epeyce azaltmış oluruz.

Böyle bir düzeltme zorunluluğunun ilk olarak 1582 de Papa XIII Gregoire duymuştur. M.S. 325 yılında, Güneşin 21 Martta koç noktasına geldiği hesaplanmıştı. 0 zamandan 1583 e kadar takvimin geri kalma miktarı -0,0078 gün Yıl-1 x 1257 yıl = -9,8046 gün 0 halde 1582 yılında, Güneş 21 Marttan 10 gün önce koç noktasına gelmektedir. Papa Gregoire iki astronomla beraber çalışarak şu kuralları tesbit etti :

1) 4 Ekim 1582 gününden sonra gelen gün 15 Ekim 1582 olarak alınacaktır. Böylece 10 günIük gerileme düzeltilmiş ve ilkbahar başlangıcı 21 Martta getirilmiş oldu. 2) Son iki rakamı (00) olan yıllar içinde ancak 400 ile bölünebilen yıllar artık yıl olarak kabul edilecektir. Örneğin 100,200,300 yılları Jülyen takvimine göre artık yıl olduğu halde, burada normal yıldır. Ancak 400 yılı artık yıldır. Tabii aradaki diğer yıllar içinde 4 ile bölünebilenler yine artık yıl olarak kalacaktır.

Gregoryen takviminin başlangıcı İsa’nIn doğumunun yaklaşık olarak dördüncü yılına rastlamaktadır. Bu başlangıca göre sıralanan yıllara Milâdi tarih denir ve sıfırıncı yıl olmamak üzere M.Ö. 1,2, 3,... Ve M.S. 1,2,3,... şeklinde gösterilir.

Gregoryen takvimi de hatasız değildir ;zira 400 DP2 = -3,12 gün olduğu halde -3 günlük düzeltme yapılmıştır. 0 halde geriye DP3 = -0, 12 gün/400 yıl değerinde bir hata kalmış oluyor. Bu hata 4000 yılda 1.2 gün olduğuna göre, 4000 yılına artık yıl yerine 365 günlük normal yıl alırsak yeter derecede bir düzeltme yapmış oluruz.

Gregoryen takvimi bizde 1926 da kabul edildi Gregoryen takvimi bizde 1926 da kabul edildi. 0 zamana kadar Rumi takvim kullanılıyordu. Rumi takvimin esasi Jülyen takvimine dayanır. Bu nedenle Rumi tarihler bugün Gregoryen takviminden 13 gün geridedir. Çünkü 0,0078 (2009-325) = 13,1352 dur. Rumi takvimde yılbaşı 1 Ocak değil 1 marttır.

Ay takvimi Ay yılı da gün biriminde kesirli bir sayıdır ve onun için bu takvimi kullanan Araplar 354 günlük bir yıl kabul etmişlerdir. Bu yıla göre düzenlenen takvimde de yine 12 ay vardır ve bu aylar art arda bir 30 bir 29 günlük uzunluklara sahiptir. Bu takvimin başlangıcı Hazreti Muhammedin Mekke'den Medine'ye göçtüğü Milâdi 15 Temmuz 622 yılıdır. Onun için bu takvime hicri takvim ve buna göre belirtilen tarihlere de hicri tarih denilmektedir. Yeni ayların teşekkül ettiği günler (en ince hilal olduğu gün) bu takvimin aybaşlarıdır. Hicri takvimin en iyi yani , Ay seyrinin kolayca izlenebilmesidir. Hicri takvimin de düzeltilmesi gerekir ; zira kabul edilen 354 günlük yıl, gerçel ay yılına göre DP =+0,3672 gün yıl-1 kadar hatalıdır.

0 halde hicri takvim gerçel ay takviminden her yıl DP kadar 30 yılda hemen hemen 11 gün ilerdedir. Takvimi geriletmek için bazı yılları artık yıl yapmak gerekir. Bu düzeltme Müslümanlarca şöyle yapılır : Hicri. tarihler 30 yıllık eşit aralıklara ayrılır; Sonra her bir aralıkta 2,5,7,10, 13, 15,18,21,24,26,29 uncu yıllar 355 günlük artık yıl olarak kabul edilir.

Jülyen Periyodu Takvim konulara oldukça karışıktır ve bilhassa eski tarihlere ait hesaplamalar için birbirine girmiş durumdadır. Astronomlar bu iş için pratik ve kolay bir yol seçmişlerdir. Hazreti İsa’nın doğum yılı, 0 Ocak ve Greenwich’in gün ortasına 17 21 057 sayısı verilmiş ve bu başlangıca göre Milattan önce ve sonra gelen günler ardardına sayılarak her gün bir sayı ile ifade edilmiştir. Bu sayıma Jülyen periyodu ve bu sayılarla belirtilen tarihe de Jülyen tarihi denir ve JD ile gösterilir. Jülyen periyodunun sıfır olduğu gün M.Ö. 4713 yılına rastlar. Jülyen tarihi kullanılırken saat, dakika ve saniye genel zamana çevrildikten, sonra gün kesri olarak gösterilir.

Kaynaklar Astronomi I Ders Notları by Prof. Dr. Semanur ENGİN, Ankara Üniversitesi http://www.physics.hku.hk/~nature/CD/regulare/lectures /chap02.html http://www.astro.columbia.edu/~archung/labs/fall2001/le c01_fall01.html http://www.timezone.com/library/tmachine/tmachine0005 http://www.phy.olemiss.edu/~luca/astr/Topics- Introduction/Eclipses-N.html http://www.astrologyclub.org/articles/nodes/nodes.htm