ENFLASYON 26.12.2018 Prof. Dr. Metin BERBER

Tanımda Öne Çıkan Unsurlar; ENFLASYON Enflasyon Nedir? Enflasyon; Fiyatlar Genel Seviyesinde (FGS) meydana gelen sürekli ve yüksek oranlı artışlara enflasyon denir. FGS’nde meydana gelen artışlar “tüketici fiyat endeksi (TÜFE) ve “toptan eşya fiyat endeksi (TEFE) ile takip edilir. Tanımda Öne Çıkan Unsurlar; Enflasyon sadece bir malın fiyatındaki artışla değil, ekonomideki bütün malların fiyatlarındaki artışla ilgilenir. Fiyat artışlarının sürekli olması gerekir. Toplam talep-toplam arz arasındaki denge toplam talep lehine bozulur. Dengenin bozulmasında “talep şoku” yada “arz şoku” etkili olur. 26.12.2018 Prof. Dr. Metin BERBER

Enflasyonun Çeşitleri Fiyat Artış Hızına Göre Enf. Türleri Nedenlerine Göre Enf. Türleri Ilımlı Enflasyon Talep Enflasyonu Aşırı Enflasyon Arz Enflasyonu Hiperenflasyon 26.12.2018 Prof. Dr. Metin BERBER

Fiyat Artış Hızına Göre Enf. Türleri Ilımlı Enflasyon (Sürünen Enflasyon yada Sinsi Enflasyon); Çok düşük fiyat artışları şeklinde görülen enflasyondur. %4-%6 gibi Aşırı Enflasyon (Yüksek Enflasyon yada Dörtnala Enflasyon); 2 yada 3 haneli rakamlarla ifade edilir. %80 yada %100 gibi. Para, bazı fonksiyonlarını kaybeder, likit olarak elde tutulmaz. Hiperenflasyon; 4 haneli rakamlarla ifade edilir, Fiyatlar bir yada iki gün içinde birkaç kat artar. % 1 milyon gibi Para tasarruf aracı olma ve kıymet ölçüsü olma fonksiyonlarını kaybeder. Alışverişler takas usulüne göre yapılır. Sözleşmeler altın ve dövizle yapılır. Birinci Dünya Savaşı sonrası Almanya’da yaşanmıştır. 26.12.2018 Prof. Dr. Metin BERBER

Nedenlerine Göre Enf. Türleri Talep Enflasyonu Toplam talebin toplam arzı aşması nedeniyle oluşan enflasyona talep enflasyonu denir. Arz sabitken talebin artmasına “talep şoku” denir. Peki talep neden artar? Devletin açık finansman politikası izlemesi yani karşılıksız para basılması Kredi hacminin genişlemesi yani banka kredilerinin artması Taksitli satışların artması İddiharın çözülmesi Ödemeler Dengesinin fazla vermesi Arz Enflasyonu Yurt içinden yada yurt dışından sağlanan üretim girdilerinin fiyatlarının artması nedeniyle toplam maliyetlerin yükselmesi neticesinde fiyatlar genel seviyesinin artması halidir. 26.12.2018 Prof. Dr. Metin BERBER

Enflasyonun Etkileri; Enflasyonun Gelir Dağılımına Etkisi; Toplumun geliri enflasyon oranında artarsa enflasyon ekonomiyi/ülkeyi etkilemez. Ancak bu istisnai bir durumdur. Sabit gelirli kesimler enflasyondan en fazla etkilenirler. Sendikasız işçi, memur, emekli gibi. Serbest meslek, yada işverenler enflasyondan daha az etkilenir. Genelleştirilecek olursa enflasyon; düşük gelir gruplarından yüksek gelir gruplarına doğru gelir transferine neden olur. Bu nedenle gelir dağılımını, düşük gelir gruplarının aleyhine bozar. 26.12.2018 Prof. Dr. Metin BERBER

Enflasyonun Etkileri; 2. Enflasyonun Tasarruf ve Yatırımlara Etkisi; Enflasyon karşısında tasarruf yapma bakımından düşük, orta ve yüksek gelir grupları farklılık gösterir. Düşük ve orta gelir gruplarının tüketim harcaması artar. Yüksek gelir grupları ise reel faiz oranını dikkate alarak tasarruflarını değerlendirirler. Reel Faiz Oranı = Nominal Faiz Oranı – Enflasyon Oranı 26.12.2018 Prof. Dr. Metin BERBER

Enflasyonun Etkileri; 3. Enflasyonun Ödemeler Bilançosu Üzerindeki Etkisi; Enflasyon Dış Ticaret Bilançosunun açık vermesine sebep olur. Neden? Dış ticaret açıkları devalüasyonu zorunlu kılar… 4. Enflasyonun Borçlu ve Alacaklı Üzerindeki Etkisi; Enflasyon ortamında milli para cinsinden borç verme kötü, borç alma ise karlıdır. 26.12.2018 Prof. Dr. Metin BERBER

Enflasyonun Mikro Sonuçları Fiyatlardaki Değişmeler; Nominal Gelir- Reel Gelir Ayırımı 2. Gelirdeki Değişmeler; a. Nominal geliri enflasyon oranında artan gruplar enflasyondan etkilenmezler. b. Nominal geliri enflasyon oranından daha az artan artan gruplar enflasyondan olumsuz etkilenirler c. Nominal geliri enflasyon oranından daha fazla artan gruplar enflasyondan olumlu etkilenirler 3. Servetteki Değişmeler, Enflasyon ve faiz oranı ilişkisi 26.12.2018 Prof. Dr. Metin BERBER

Enflasyonun Makro Sonuçları Enflasyon Oranının Hesaplanması Belirsizlik ve Beklentiler; 2.Spekülasyon 3. Zaman Boyutunun Kısalması ve İleriyi Görememe Beklenen Enflasyon Enflasyon Oranının Hesaplanması TÜFE İle Enflasyonun Yıllık Hesabı Enflasyon Oranı (2008) = 2008 Yılı TÜFE Endeks Değeri – 2007 Yılı TÜFE Endeks Değeri 2007 Yılı TÜFE Endeks Değeri X 100 26.12.2018 Prof. Dr. Metin BERBER

Enflasyon Oranının Hesaplanması 2. GSYİH Deflatörü İle Enflasyonun Yıllık Hesabı Enflasyon Oranı (2008) = 2008 Yılı Deflatör Değeri – 2007 Yılı Deflatör Değeri 2007 Yılı Deflatör Değeri TÜFE ile Deflatör Arasındaki Farklar; 1.Deflatör, bütün kesimler tarafından (Tüketici,firma ve devlet) satın alınan malların fiyatlarını dikkate alırken , TÜFE sadece şehirlerde oturan tüketiciler tarafından satın alınan mal ve hizmetlerin fiyatlarını ölçer. 2. Deflatör sadece yurt içinde üretilen malların fiyatlarını dikkate alırken TÜFE ithal mallarının fiyatlarını da dikkate alır. 3. Deflatör değişken mal sepetini dikkate alırken TÜFE sabit mal sepetine dayanır. X 100 26.12.2018 Prof. Dr. Metin BERBER

“Disinflation” yada Dezenflasyon ; Fiyat artış hızındaki düşme Bazı Kavramlar; “Disinflation” yada Dezenflasyon ; Fiyat artış hızındaki düşme Hoşnutsuzluk Endeksi; Enflasyon Oranı + İşsizlik Oranı Fedakarlık Oranı ; Enflasyon Oranını %1 düşürmek için toplumun maruz kaldığı üretim ve istihdamdaki düşme Enflasyon Sarmalı; Arz enflasyonu şeklinde başlayan fiyat artışlarının daha sonra talep enflasyonuna dönüşmesi ve arz-talep-arz-talep enflasyonu şeklinde süreklilik arz etmesine enflasyon sarmalı denir. İthal edilen enflasyon ; İthal girdi maliyetlerinin yükselmesiyle , maliyet enflasyonu şeklinde ortaya çıkan enflasyon türü. Çekirdek enflasyon; TÜFE kapsamına giren mallardan (temel olarak) gıda ve enerji fiyatlarının çıkartılmasıyla hesaplanan (diğer çıkartılan kalemler önemli değildir) enflasyon türüdür. 26.12.2018 Prof. Dr. Metin BERBER