TÜRKİYE’NİN FP6’daki KONUMU ve TÜBİTAK FP6 KOORDİNASYON OFİSİ Prof. Dr. Faruk ARINÇ ÇP Ulusal Koordinatörü TÜBİTAK – FP6 Koordinasyon Ofisi Tel : 312 427 2302 Faks : 312 427 4024 Web : http://www.fp6.org.tr

AB’de Bilimsel ve Teknolojik Durum Etkinlikler açısından dünyanın önde gelen üç bölgesinden biri Etkinliklerin düzeyi açısından ABD ve Japonya’ya göre önemli eksiklikler var. Bölgedeki etkinlikler ülkeye göre önemli farklılıklar gösteriyor; ülkeler arasında koordinasyon yetersiz; bu nedenle gereksiz tekrarlar var. Bölgede, gelişmenin motoru olarak değerlendirilen yenilikçi firmalar, yeterli sayıda kurulmuyor ve gelişmiyor. Yetenekli araştırmacılar Avrupa dışına kaybediliyor Teknoloji yoğun KOBİ’ler Ar-Ge için yeterli kaynak bulamıyor Fikri mülkiyetin korunması konusunda yeterli bilinçlenme yok

Ar-Ge Yoğunluğu GERD (%) GERD Büyüme (%, 1995-2001) AB 1.94 0.6 ABD 2.80 1.7 JP 2.98 1.8 TR 0.64 0.21 Not: 2000 yılında AB, ABD’ye göre Ar-Ge’ye 121 milyar Euro daha az harcama yapmıştır.

Ar-Ge’de Ö.S. Payı’nın Yıllık Büyümesi (%, 1995-1999) Ar-Ge’de Özel Sektör Payı Ar-Ge’de Ö.S. Payı (%) Ar-Ge’de Ö.S. Payı’nın Yıllık Büyümesi (%, 1995-1999) AB 56.3 1.3 ABD 66.2 1.4 JP 72.4 -0.3 TR 42.9 ? Not: 2000 yılında AB, ABD’ye göre Ar-Ge’ye 121 milyar Euro daha az harcama yapmıştır.

Ar-Ge İnsan Kaynakları Sektörlere Göre Dağılım, % Özel Kamu Üniversite AB 50 14 34 ABD 83 4 11 JP 66 2 27 TR 16 73

Bin Kişide Ar-Ge Personeli Ar-Ge İnsan Yoğunluğu Bin Kişide Ar-Ge Personeli Büyüme Hızı (%, 1991-1999) AB 5.36 19 ABD 8.66 16 JP 9.72 6 TR 1.00 ?

Araştırıcı Başına Yayın Bilimsel Performans Yayın Payları (2001, %) Büyüme (1995-1999, %) Araştırıcı Başına Yayın AB 37.5 2.3 1.18 ABD 31.5 -3.0 0.84 JP 10.0 ? 0.46 TR 3.40 0.11

Teknolojik Performans AB Patenti ABD Patenti Milyon Kişiye Düşen (2001) Yıllık Büyüme (%) AB 154 12.5 80 9.8 ABD 162 11.6 316 8.0 JP 175 265 7.4

AB’nin kabul ettiği gerçekler Araştırmalar bir bütünlük içinde yürütülemiyor ABD ve Japonya karşısında AB nin rekabet gücü zayıf AB’de gayri Safi Yurtiçi Hasıladan AR-GE ye ayrılan pay az Japonya = % 3,0 ABD = % 2,6 Avrupa = % 1,9 Türkiye = % 0,6 Bilimsel çalışmaların (ticari ürün üretme, sosyal sorunlara çözüm getirme ve topluma geri besleme açılarından) katma değeri yetersiz

Bu gerçekleri kabullenen AB’nin Mart 2000, Lizbon Zirvesi kararı: Bilimsel ve teknolojik AR-GE felsefemizi değiştirmeliyiz. Yeni felsefemizi “Avrupa Araştırma Alanı” (ERA: European Research Area) başlıklı yeni bir proje kapsamında planlayalım! Bu projenin uygulama aracı olarak da, Altıncı Çerçeve Programı’nı (6ÇP=FP6) kullanalım! Özet:: FP6, AB’nin DÜNYA GÜCÜ OLMA AMACININ BİLİMSEL ve TEKNOLOJİK ARACIDIR

AB’nin hedefi nedir? Siyasi güç Ekonomik güç Bilimsel / teknolojik güç (ERA FP6)  (Bizlerin fırsat “eşitliğine” açık tek kapı)

2000 LİZBON ZİRVESİ KARARINA GÖRE 26.12.2018 2000 LİZBON ZİRVESİ KARARINA GÖRE 2010 Yılı Hedefleri: AB’yi, dünyanın en dinamik ve rekabet gücü en yüksek bilgi toplumu haline getirmek; GSYİH’dan AR-GE’ye ayrılan payı %3’e çıkartmak.

26.12.2018 ERA’nın ANA FELSEFESİ Ekonomik ve toplumsal katma değer getirecek projelere öncelik verilecek; Öncelikli araştırma alanları belirlenecek; Kaynakların rasyonel kullanımı sağlanacak; Kritik kütle ve altyapı olanaklarının bütünleştirilmesi sağlanacak; Etkin inovasyon (yaratıcılık) sistemi geliştirilecek; Araştırmacı dolaşımı teşvik edilecek; KOBİ’lere destek verilecek.

FP6’ya KATILMANIN YARARLARI 26.12.2018 FP6’ya KATILMANIN YARARLARI AB ekonomik gücünün bir parçası olmak; Üniversiteler, araştırma enstitüleri, kamu ve sanayi kuruluşları (KOBİ’ler) arasında işbirliği ile kritik araştırmacı kütlesi oluşturmak; Türkiye’nin AR-GE etkinliklerini finanse edecek uluslararası yeni kaynaklar bulmak; Stratejik ortaklıklar oluşturarak Avrupa ile olan iş hacmimizi büyütmek.

Bir Diğer Önemli Yarar TÜRKİYE’DEKİ ARAŞTIRMA KAVRAMINI VE 26.12.2018 Bir Diğer Önemli Yarar TÜRKİYE’DEKİ ARAŞTIRMA KAVRAMINI VE YAKLAŞIMINI YENİDEN ŞEKİLLENDİRME VE YAPILANDIRMADA ÖRNEK TEŞKİL ETME Yani: Avrupa Araştırma Alanı felsefesini Türkiye Araştırma Alanı felsefesine dönüştürme. Yani: Topluma getirisi olan bütünleştirilmiş araştırma yaklaşımı.

6. Çerçeve Programı: Bazı Bilgiler 26.12.2018 6. Çerçeve Programı: Bazı Bilgiler Toplam bütçe = 17,5 Milyar € KOBİ’lere büyük çapta teşvik var [Öncelikli alanlarda toplam bütçenin %15 kadarı (1700 M€) KOBİ’lerce kullanılmalı ve ayrıca özel destek verilmeli (430 M€)] Üniversite ile işbirliğini teşvik var Kadın araştırmacıyı teşvik var (hedef % 40)

(Bunun 16,27 MM€ 6 ÇP, 1,23 milyar € EURATOM) ÇERÇEVE PROGRAMLARI FP6 : Kasım 2002 – Kasım 2006 FP7 : 2007 – 2010 Toplam Bütçe : 17,5 miyar € (Bunun 16,27 MM€ 6 ÇP, 1,23 milyar € EURATOM) Türkiye katkısı : 250 M€ (%1,5)

ÇERÇEVE PROGRAMLARI 33 ülke (1 Mayıs 2004 sonrası) 25 Üye Ülke (Almanya, Avusturya, Belçika, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Hollanda, İngiltere, İrlanda, İspanya, İsveç, İtalya, Lüksemburg, Portekiz, Yunanistan, Çek Cum., Estonya, Kıbrıs Rum K., Letonya, Litvanya, Macaristan, Malta, Polonya, Slovakya, Slovenya) 3 Aday Ülke (Bulgaristan, Romanya, Türkiye) 5 Asosiye Ülke (İsrail, İsviçre, Norveç, İzlanda, Lichtenstein)

6. ÇERÇEVE PROGRAMI UYGULAMA ARAÇLARI (INSTRUMENTS) Yeni Araçlar: Bütünleştirilmiş Projeler – Integrated Projects, IP Mükemmeliyet Ağları – Networks of Excellence, NoE Ulusal Programların Ortak Uygulanması – Joint implementation of the national programmes (Article 169 of the EU Treaty) Geleneksel Araçlar: Özel Hedefli Araştırma Projeleri – Specific Targetted Research Projects, STREP Eşgüdüm Etkinlikleri – Coordination Actions, CA Özel Destek Etkinlikleri – Specific Support Actions, SSA

Uygulama Araçları Araç Amaç Temel Çıktı Ölçek IP Devam eden araştırma Bilgi Yüksek NoE Parçaları birleştirmek Yapılandırma STREP Araştırma Orta-Düşük CA Koordinasyon Düşük SSA Destek

(FP6’YA GÖRE) KOBİLER: Gelişen ekonominin motoru görevini üstlenirler; Yeni ürün ve teknoloji geliştirmede önemli rol oynarlar; İnovasyon üretirler; Alt yüklenici olarak, büyük firmaların rekabet yeteneğini desteklerler; İş alanı yaratırlar.

Araştırıcılar KOBİlerle nasıl işbirliği yapabilirler? FP6’da bu amaçlı KOBİ Özel Programı Yatay Araştırma Alanı (Horizontal Activity) Bu özel programda KOBİ’lerin gereksindiği alanlarda [öncelikli alan olup olmadığına bakılmaksızın bütün Bilim ve Teknoloji Alanlarında] araştırma yapılabilir.

AB 6. ÇERÇEVE PROGRAMI (2003-2006) 1. ERA’YI BÜTÜNLEŞTİRME (13,345 M€) ÖNCELİKLİ ALANLAR (11,285 M€) (%15 KOBİ lere) ÖZEL ETKİNLİKLER (1,300 M€) LIFE - Life sciences, genomics & biotechnology for health (2.255 M€) NEST - Supporting policies & anticipating S&T needs (555 M€) IST - Information society technologies (3,625 M€) NANO - Nanotechnologies, materials & new production technologies (1,300M€) SME - Horizontal SME Activites (430 M€) AERO - Aeronautics & space (1,075 M€) FOOD - Food quality & safety (685 M€) INCO - International cooperation activities (315 M€) SUSTAIN - Sustainable development, global change & ecoystems (2,120M€) SOCIETY - Citizens and governance in a knowledge-based society (225 M€) JRC - JRC activities (760 M€)

AB 6. ÇERÇEVE PROGRAMI (2003-2006) 2. ERA’YI YAPILANDIRMA (2,605 M€) Research & Innovation (290 M€) Research infrastructures (655 M€) Science & Society (80 M€) Human Resources & Mobility (1,580 M€) 3. ERA’NIN TEMELLERİNİ GÜÇLENDİRME (320 M€) Support for coordination of activities (270 M€) Support for development of R&I policies (50 M€)

6. ÇP 1. ÇAĞRI ARA SONUÇLARI Çağrı Sayısı : 17 Çağrıların Toplam Bütçesi : 3,455 M€ Toplam Proje Sayısı : 4,839 Toplam Partner Sayısı : 66,109 Toplam Fon Talebi : > 25,000 M€

TOPLU DEĞERLENDİRME (SAYILAR) FP6 1. ÇAĞRI ARA SONUÇLARI TOPLU DEĞERLENDİRME (SAYILAR) BAŞVURU BAŞARI* KOORDİNATÖR PARTNER TÜRKİYE 49 560 3 (2- IST, 1-Nano) 83 ACC + AC 456 ? 59 2105 TÜM ÜLKELER 4839 66109 964 15243 * Süreçteki son durum

Altıncı Çerçeve Programı ve TÜBİTAK Ulusal Koordinasyon Ofisi

Altıncı Çerçeve Programı’na Türkiye’nin Katılımıyla İlgili Gelişmeler 13 Aralık 2000 Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulunun (BTYK) 6. Toplantısı Türkiye’nin 6ÇP katılımının ilke olarak benimsenmesi 19 Mart 2001 BTYK’nın Ulusal Programı açıklaması 24 Aralık 2001 BTYK’nın 7. Toplantısı TÜBİTAK’ın Koordinatörlüğünde, Dışişleri Bk, Maliye Bk, YÖK, Avrupa Birliği Gen. Sekreterliği, DPT ve Hazine Müsteşarlığı yetkililerinin konuyu incelenmesi kararı 24 Aralık - TÜBİTAK tarafından 17 kamu kuruluşundan görüş alınması ve 15 Nisan 2001 değerlendirme raporunun hazırlanması 15 Nisan 2002 BTYK’nın 8. Toplantısı TÜBİTAK raporunun görüşülmesi ve Avrupa Birliği Komisyonu nezdinde müzakerelere başlama kararı 15 Mayıs 2002 14 nolu Başbakanlık Genelgesi Katılım işlemlerinin, ilgili bakanlık, kurum ve kuruluşlarla işbirliği sağlanarak yürütülmesinde Devlet Bakanlığı ve Başbakan Yardımcılığının görevlendirilmesi.

Altıncı Çerçeve Programı’na Türkiye’nin Katılımıyla İlgili Gelişmeler 15 Nisan 2002 BTYK’nın 8. Toplantısı TÜBİTAK raporunun görüşülmesi ve Avrupa Birliği Komisyonu nezdinde müzakerelere başlama kararı 20 Haz. 2002 AB programlarına ilişkin çerçeve anlaşmasının TBMM tarafından onayı 28 Haz. 2002 2479 nolu Resmi Gazetede yayım 3 Tem. 2002 AB Komisyounu Genel Müdürlüğü yetkilileriyle Brüksel’de resmi görüşme (Dışişleri Bakanlığı AB Gen. Müd. Büyükelçi Mümin Alanat, TÜBİTAK Başkanı Prof.Dr. Namık Kemal Pak ve DPT Müsteşar Yardımcısı S. Emin Kahyagil) 17 Ekim 2002 TÜBİTAK’ın Ulusal İrtibat Kuruluşu olarak görevlendirilmesi 29 Ekim 2002 6ÇP tam katılımına yönelik mutabakat zaptı Brüksel’de imzalanması 9 Ocak 2003 24988 sayılı Resmi Gazete yayım 10 Ocak 2003 Yürürlüğe girmesi

FP6 TÜRKİYE ORGANİZASYONU

FP6 TÜRKİYE ORGANİZASYONU 11 Ulusal İrtibat Noktası (UİN-NCP), 5 UİN Asistanı, ~ 150 Kurumsal İrtibat Noktası (KİN) UİN Sistemi’nin yanı sıra, çeşitli programlara ilişkin uygulama esaslarının görüşüldüğü ve programa katılan tüm ülkelerin temsil edildiği Program Komitelerinde aday ülke olmamız nedeniyle gözlemci olarak katılım sağlanmaktadır. Ülkelerini resmen temsil eden delegelerin yanı sıra, toplantılara genellikle bir uzman da katılmaktadır.

TÜBİTAK FP6 KOORDİNASYON OFİSİ ETKİNLİKLERİ Ulusal Koordinasyon Ofisi’nin Dahil olduğu Projeler Toplantılar Yurtdışı Toplantılar UİN (64 toplantı) Program Komiteleri (76 toplantı) Diğer (31 toplantı) Yurtiçi Toplantılar Seyahat Desteği Programı Proje Özendirme Ödülü Programı

TÜBİTAK FP6 KOORDİNASYON OFİSİ ETKİNLİKLERİ Ulusal Koordinasyon Ofisi’nin Dahil olduğu Projeler Alan Akronim Projedeki Konum Toplam Bütçe EUR Türkiye’nin Payı EUR Ortak Sayısı Genel SSA TR-ACCESS Koord. 900.000,00 1 Life SMEs GO LIFE SCIENCES Ortak 1.734.025,00 18.480,00 28 LSH-ACC-MENTOR 797.200,00 26.240,00 14 IST IST-MENTOR+ 1.018.365,00 66.725,00 11 IDEAL-IST34 3.296.000,00 31.000,00 34 IDEALIST-SFP (5. ÇP) 3.073.392,00 0,00 23 Aero START 349.985,50 61.608,00 10 SustDev INTEGRATING-ACC 476.446,00 9.971,00 25 ER-ENV 500.000,00 25.000,00 INCO Euro-Medanet 330.000,00 50.000,00 6

TÜBİTAK FP6 KOORDİNASYON OFİSİ ETKİNLİKLERİ Alan Akronim Projedeki Konum Toplam Bütçe EUR Türkiye’nin Payı EUR Ortak Sayısı Food SMEs FOR FOOD Ortak 1.674.620,00 60.000,00 19 CEC ANIMAL SCIENCE (TÜBİTAK TOGTAG’A devredildi) 681.675,00 26.100,00 16 FOOD LINK (MAM GBTAE’ne iletildi) 241.097,50 15.500,00 11 RURALETINET 979.453,13 85.340,00 12 TRAINNET FUTURE 1.706.667,00 255.180,00 26 SAFEFOODERA (Başvuru yapıldı.) 3.735.000,00 36.000,00 21 NANO ERA-NET 120.000,00 8.468,57 14 ETRA-NET (TIDEB) 2.750.000,00 144.360,00 MAN-VIS (BTM) 1.388.371,00 16.800,00 31 ANVOC Kordinator 50.674,00 20.000,00 4 TOPLAM 21.947.971,13 1.812.304,00

TÜBİTAK FP6 SEYAHAT DESTEĞİ PROGRAMI 2002 2003 TOPLAM Destek Verilen 28 66 94 Reddedilen 59 41 100 İptal 4 10 14 Toplam 91 117 208 KOBİler Başvurularda : % 9,3 Desteklenenlerde : % 10,2 Toplam harcama ~77 milyar TL.

TÜBİTAK FP6 PROJE ÖZENDİRME ÖDÜLÜ PROGRAMI Kurumlara Göre Proje Özendirme Ödülü BAŞVURULAR KAZANANLAR Üniversite 108 103 KOBİ 23 19 Enstitü 49 43 Kamu 4 TOPLAM 185 169

TÜRKİYE’NİN 1. ÇAĞRI ARA SONUÇLARI Proje Başvurusu Ortak Sayısı Kabul Edilen Proje Sayısı Kazanan Ortak Life 25 35 2 3 Aero 8 11 1 Nano 134 213 16 23 Sus. 72 146 15 13 Citizen 20 7 FOOD 31 45 6 NEST Belli değil. INCO 5 IST 12 17 SME-INNOV.-ERA-NET 34 51 14 TOPLAM 340 552 69 78

FP6 1. ÇAĞRI BÜTÇELERİNİN ALANLARA DAĞILIMI (Toplam Bütçe = 3455 M€)

FP6 1. ÇAĞRILARDA BAŞARILI PROJELERDE TÜRKİYE’DEN PARTNERLERİN ALANLARA DAĞILIMI (Toplam Partner Sayısı = 89) PARTNER SAYISI ALAN

GENEL DEĞERLENDİRME Avrupa Araştırma Alanı (ERA) ve Çerçeve Programlarına giriş kararının tartışma konusu yapılması doğru değil AB normlarında olması gereken yıllık Ar-Ge harcamamız : ~4 milyar € Bugünkü yıllık Ar-Ge harcamamız : ~1 milyar € 6 ÇP yıllık ödentimiz : ~50 m€ Programa en geç giren ve en kenardaki ülkeyiz Mevcut koşullarda genel performans düzeyimiz normal karşılanmalıdır; yükseltmek için çok alanda çok sayıda iyileştirme yapabiliriz “Çerçeve programina girmek için ne verdik, şimdiye kadar ne aldık” şeklindeki sadece paraya dayanan değerlendirme doğru değil

GENEL DEĞERLENDİRME Proje başvuru sayısını ve niteliğini geliştirmeliyiz Yurtiçindeki networkleri hızla oluşturmalıyız ERA ve uluslararası network lere hızla dahil olmalıyız Yakın geçmişte “Analog”, “Fixed”, ve “Real” olanların “Digital”, “Mobile” ve “Virtual” ortama geçişine her anlamda ayak uydurmalıyız

KARŞILAŞILAN SORUN VE SIKINTILAR Türkiye’nin geleneksel araştırma faaliyet ve bağlantılarının genellikle Kuzey Amerika ile olması ve Avrupa ülkeleri ile yakın zamana kadar böyle bir işbirliği içerisine girilmemiş olması Türk araştırmacılarının, araştırma altyapımız nedeniyle birçok ortaktan oluşan projeler yerine bireysel projeler sunma alışkanlığına sahip olmaları. Çerçeve Programlar AB Üye ve Aday Ülkelerindeki araştırmacıların bir araya gelerek oluşturacakları ortak çalışmaları desteklemeyi hedeflemektedir. Türk araştırmacılarının henüz AB “jargonu” ve ilgili süreçlerine yeteri kadar hakim olmamaları. Türkiye’nin AB 6. ÇP’na katılımın geç olması nedeniyle yeteri kadar bilgilendirmenin yapılamaması.

KARŞILAŞILAN SORUN VE SIKINTILAR Yine Programa geç katılım nedeniyle Türkiye’nin öncelikleri ve ulusal tercihlerinin gerektiği gibi vurgulanıp Programa dahil edilememesi. Türkiye’deki araştırmacı potansiyelinin küçük ve dağınık olması nedeniyle IP ve NoE gibi FP6 kapsamlı yeni uygulama araçlarının kullanılma güçlüğü Türkiye’de nitelikli, yüksek teknoloji KOBİ’lerinin sınırlı sayıda olması Türkiye’de Ar&Ge’ye ayrılan pay ve bu payın absorbe edilebilme yeteneğinin AB Üye ve Aday Ülkeleri ile karşılaştırıldığında yeterli olmaması

ÖZET İşin başındayız. 2003 çağrısına yetişemedik ise, önümüzde diğer çağrılar var FP6 programında arzu edilen düzeyde başarılı olamayabiliriz; Hiç olmazsa FP7 de başarılı olmak için alt yapımız tamamlanmalı Uzun vadeli bir bayrak yarışı “Avrupa Araştırma Alanı (ERA)” felsefesini “Türkiye Araştırma Alanı” olarak Türkiye’de uygulamalıyız. FP6’nın Türkiye’ye en önemli katkısı bu olabilir KOBİ+araştırıcılara ULUSAL görev düşüyor.

ÜNİVERSİTELERE ÇAĞRI FP6 PROJELERİNİ ÖZENDİRİN FP6 için proje yapanların ve proje değerlendirenlerin kolay yükselmesini sağlayın (daha fazla yükselme/performans puanı verin); FP6 projesinde çalışmayı Profesör olma kriterleri içine koyun Proje teşvik ve başarı ödülleri verin Proje öncesi seyahat masraflarını, ince eleyip sık dokumadan, kısmen de olsa karşılayın Projede çalışanların ders ve diğer akademik yüklerini azaltın FP6 MOBILITY (Marie-Curie) PROGRAMINDAN YARARLANIN KURUMSAL İRTİBAT NOKTALARINIZI ÇALIŞTIRIN TÜBİTAK FP6 OFİSİ ve BRÜKSEL’DEKİ TURBO OFİSİNİ KULLANIN

Program ile ilgili bilgilere ulaşmak için CORDIS http://www.cordis.lu/fp6 EUROPA http://europa.eu.int/comm/research/fp6/index_en.html TÜBİTAK FP6 http://www.fp6.org.tr TÜBİTAK FP6 Ulusal Koordinasyon Ofisi Atatürk Bul. 221 06100 Kavaklıdere Ankara Tel: 312 427 2302 Faks: 312 427 4024 e-posta: info@fp6.org.tr

FP6 Ulusal Koordinatörü Teşekkürler... Prof. Dr. Faruk ARINÇ FP6 Ulusal Koordinatörü