Premenstrüel sendrom nedir? Premenstrüel sendrom; adetten hemen önceki dönemde yaşanan sinirlilik, gerilim, gerginlik, duygusal labilite, depresyon, baş ağrısı, göğüs gerginliği ve karında gaz şikayeti gibi bir çok yakınmayı içine alan ve yaşam kalitesini etkileyen bir durumdur. Premenstruel sendrom kısaca "PMS" olarak ifade edilmekte ve "adet öncesi gerginlik" veya "adet öncesi gerilim sendromu" olarak da bilinmektedir.
Şikayetler tipik olarak; adet periyodunun "luteal faz"ı sonlarında, yani adetten önceki yaklaşık 5-7 günlük dönemde başlar, adetten hemen önce şiddetlenir ve adetle birlikte kaybolur. PMS ileri düzeyde ise tüm adet süresince de devam edebilir. Hatta bazı durumlarda sinirsel gerginlikler yumurtlama döneminde de görülebilmektedir. Premens gerilimin nedenleri nelerdir? Mens öncesi gerilimin nedenleri tam olarak bilinmemekle birlikte adet periyodu boyunca kan dolaşımındaki hormonlardaki değişikliklere bağlanmaktadır.
PMS tanısı nasıl konur? Premenstrüel sendromda tanı için en güvenilir yol, 2-3 ay süre ile şikayetleri kaydetmek ve şiddetlerini skorlamaktır. Şikayetler fiziksel ve ruhsal olarak ayrılmalı ve ne zaman başlayıp ne zaman bittiği düzenli şekil de kaydedilmelidir. Tanı için objektif kriter veya testler maalesef mevcut değildir. Premenstruel sendromu olan kadınların yakınmaları farklılıklar gösterir. Bir kadında sinirlilik belirginken bir diğerinde göğüslerde gerginlik ve ağrı hissi ana şikayet konusu olabilir. Benzer şekilde aynı kadında, her adet öncesi dönemindeki yakınmalar da değişebilir.
Yine, PMS’de görülen şikayetler değişik kültürlerde değişik şekillerde olabilir. Örneğin; uzak doğulu kadınlarda en sık ağrı şikayetleri olurken, gelişmiş batı toplumlarında depresyon en sık karşılaşılan bulgudur. Kişinin sosyal hayatını olumsuz etkileyen ve her ay görülen bir grup yakınmalar, kadının kendine olan güvenini yitirmesine ve yaşam kalitesinin olumsuz yönde etkilenmesine neden olabilir.
Adet öncesi dönemde pek çok şikayet (semptom) oluşabilir. En sık olarak: Baş ağrısı ve migren atakları Bulantı, kusma Depresyon Duygusal labilite (kırılganlık) Hafıza kaybı (amnezi) Kolay öfkelenme, sinirlilik (anksiyete) Ajitasyon (Etrafa sataşma) İntihar (suisid) ve suç işlemeye eğilim Konsantrasyon güçlüğü Uykusuzluk Çarpıntı
Çarpıntı Denge dozuklukları Eklem ağrıları (artralji) Karında şişkinlik (distansiyon) Göğüslerde şişme ve ağrı (mastalji) Halsizlik Kabızlık (konstipasyon) Kasıklarda ağrı (pelvik ağrı) Kilo alma (vücutta sıvı tutulumuna bağlı) İştah artması (blumia) veya azalması (anoreksia)
Ödem ve şişkinlikler Sıcak basmaları Ses ve kokulara hassasiyet Sırt ve bel ağrıları Ciltte yağlanma ve sivilcelenme (akne) şikayetleri görülmektedir.
Regl öncesi sendromuna karşı öneriler * Haftada üç gün birer saat basit egzersiz, asansör yerine merdivenleri tercih etmek, yürüme mesafelerini artırmak bile şikayetleri yok edebiliyor. * Yoga, meditasyon, nefes egzersizleri ve masajla gevşeyebilirler. * Plazalarda çalışan kadınlar dakikalık aralar versinler. Çıkıp hava almak, hareket etmek, güneş görmek iyi gelecektir. * Bu dönemde sebze, meyve, patates, yulaf türevi yiyecekler, düşük yağ oranlı beyaz etler, baklagiller, bitkisel yağlar
tüketin. Multivitamin takviyesi kullanmak da faydalı olabilir. * Çikolatadan, çok şekerli, tuzlu yiyeceklerden uzak durun. Özellikle âdet öncesi dönemde kafein içeren içecekleri, alkollü ve gazlı içecekleri kesinlikle tüketmeyin. Bol bol su için. Tedavisi var mı? * PMS tanısı alan hastanın bilgilendirilmesi ve hastaya yaşam tarzı değişiklikleri önerilmesi gerekir. * Hormon düzensizlikleri için hormon ilaçları kullanılabilir.
Ödemi olan hastaların bol bol su içmesi, tuzdan ve kafeinden uzak durması, düzenli egzersiz yapması çok faydalı olacaktır. * Ağrı kesici-iltihap giderici ilaçlar belirtiler başlar başlamaz alındığında ve âdetin üçüncü gününe kadar kullanıldığında âdet sancılarının giderilmesine yardımcıdır. * Ruhsal sorunların giderilmesinde antidepresanlardan ve psikoterapiden yararlanılabilir. * Meme hassasiyeti olan hastalarda kafein alımının kısıtlanması, sigara içilmemesi, gıdalarda yağın azaltılması işe yarayacaktır.