Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Sosyal Hizmet Bölümü Dersin Adı: Gerontolojik Sosyal Hizmet Öğretim Üyesi: Prof. Dr. Emine ÖZMETE Konu: Yaşlılara yönelik hizmetler

Hükümetler, yaşlı bireylere fayda sağlayan, belirli bir yaşta baş- layan ve ulusal yasalara göre tanımlanan sosyal güvenlik taslaklarını düzenlemek için uygun önlemler almalıdır. Ayrıca emeklilik yaşı; bireylerin mesleğine, tehlikeli mesleklerde çalışma durumlarına ve çalışma yeteneklerine göre düzenlenmelidir. Bu düzenlemeler, ulusal yasalara göre emeklilik yaşında olan; ancak herhangi bir emeklilik maaşı ya da sosyal güvenliği, herhangi bir gelir kaynağı olmayan ve sosyal yardım almayan yaşlı bireylere kaynaklar dikkate alınarak, yani ekonomik gelişme kapasitesine göre yapılmalıdır (UN 2008).

Türkiye’de 1963 yılında başlayan planlı kalkınma çabaları, beş yıllık kalkınma planları ile -2006’dan itibaren yedi yıllık hazırlanmaktadır- her alanda politikaların geliştirilmesi amacına yönelik olarak, günümüze kadar sürmüştür. Bu kalkınma planlarında yaşlı politikaları bazen sosyal güvenlik bazen de sosyal hizmetler başlığı altında ele alınmıştır (DPT 2007).

Yerinde Bilgi Edinme Projesi” kapsamında İspanya’ya düzenlenen ziyaret sonrasında rapor hazırlanmıştır. Bu raporda “Aktif Yaşlılık Programı” kapsamında boş zaman aktivitelerine ilişkin özellikle tatil ve “sosyal termalizm” programlarının hizmetleri açıklanmaktadır. Bu rapora göre, İspanya’da 2005 yılından itibaren devlet düzeyinde ve özerk yönetimler, yerel yönetimler ile yaşlılık kurumlarıyla işbirliği içinde yeni bir “aktif yaşlılık” programı stratejisi uygulanmaktadır.

Türkiye’de yaşlılar için doğrudan boş zamanları değerlendirmeye yönelik hizmetler, kurumsal bakım modeli kapsamında yürütülmemekle birlikte; Ülkemizde ilk uygulama “Yaşlı Kulübü” olmuştur. İlk Yaşlı Kulübü 1991 yılında İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü’nün girişimi ile Tokat’ta açılmış, yöre yaşlılarının sosyal yoksunluklarını gidermek amacı ile rekreasyonel etkinliklerde bulunulmuş; ancak sürdürülememiştir (http://www.sosyalhizmetuzmani.org/ yaslibakim2.htm).

Sosyal hizmet uygulamaları aile bireylerinin geleneksel kalıplar ve yaşam koşulları arasında ikilemde kalmalarını önler. Yaşlı birey için izolasyonu önleyerek, aile bireylerinin yaşam dengesini ve birliğini korur (Koşar 1996, Lymbery 2005).