YUNAN SANATI : Yunanistan’daki yerleşimlerin temeli de Neolitik döneme kadar iner. Maden kültürünün Anadolu’dan Yunanistan’a geçtiği ve zamanla Anadolu’dan gelen kavimlerle yerli halkın kaynaştığı düşünülmektedir. Akalar ve Dorlar Girit- Miken kültürünü tahrip ettikten sonra adalar ve Anadolu kıyılarına yerleşerek kent devletleri kurmaya başlıyorlar. Önceleri birbirinden bağımsız yaşarlarken, giderek ulaşımın gelişmesi ile ticari ve kültürel ilişkiler kurarak birlik oluşturuyorlar. İ.Ö 1000 yılları başlarında aileler halinde yaşarlar. Toprak paylaşılır, babadan oğula geçer. Satın alma, miras, kuraklık, kötü ürün, salgın vb. bazıları zengin, bazıları fakir: aristokrat sınıf, toprak sahipleri, köleler

Bazı bölgelerin bağımsız olma isteği, gücü merkezileştirmek ihtiyacı sonucunda bir merkez seçilmesi ve bölgenin idaresini elinde tutması gibi gelişmeler sonucunda yakın köyler birleştirilerek POLİS adı verilen merkezler. Bu merkezler kendi yasalarını yapan, uygulayan özgür birimler. Toprağı olamayan siyasal haklara sahip değil. Demokrasi kavramının oluştuğu ilk çağ. Yunan düşünürleri Aristoteles, Hipokrates, Eflâtun, Homeros, Hesiedos, Heredotes, Sokrates vb. Heredotes: Tarihçi, Hesiodos: İşler ve Günler’in yazarı Tales: İlk çağ Yunan dünyasında ilk kez doğanın, canlıların kaynağını maddi bir şeyde arayan düşünür, doğacı.

İlk zamanlar idarenin başında kral, daha sonraları aristokratlar. En önemli şehir devletleri arasında Sparta, Atina, Miletos, Priene, Efessos vb. Genellikle birbirleriyle savaş halindeler ancak ortak dini görüşler temelinde birleşebilmişler. Aristokratların yönetimleri ele geçirmeleri sonucunda Sparta dışında krallık kalmıyor. Bazı yerlerde TİRANLIK Pers saldırıları, kentler arası savaşlar sonucu zayıflayan ve merkezileşemeyen idareleri kuzeyin gelişmiş devleti Makedonya kendi idaresi altında toplar. Büyük İskender komutasında Perslere karşı savaş, Suriye, Mısır, Mezopotamya, İran vb ele geçirilip HELLEN kültürü oluşur.

M.Ö 7. – 6. yüzyıl sanatı, 5. yüzyıl klasik Yunan Sanatı’nın temeli. Tanrılar önem kazanır: kerpiç vb malzemenin yerini taş ve düzenli yapılar alır. Belirli formlar ve oranlar sistemi ortaya çıkar ve bu özellikle yapıların dış görünüşlerinde egemen. Bu oranlar sisteminin tümüne DÜZEN adı verilir. İki ana düzen: DOR ve İON; daha sonra bir üçüncüsü ortaya çıkar KORİNTH. Bir Yunan tapınağı sağlam temeller üzerinde üç veya daha çok basamaklı kaide (KREPİS) üzerinde yer alır. Basamakların üzerinde kapalı mekan (NAOS ya da CELLA) ve onun çevreleyen sütunlardan oluşur. Tapınak tipleri sütunların cella etrafındaki durumuna göre isim alır.

Cella’nın etrafında çepeçevre bir sıra sütun dizisi varsa PERİPTEROS, iki sıra varsa DİPTEROS vb. Cella’nın önündeki girişe PRONAOS, arkasında da giriş varsa OPİSTODOMOS denir. Cella’nın penceresi yoktur, sadece girişlerle ışık alır. Bu da iç mekanın birinci derecede olmadığını düşündürür. Buna karşın dıştaki sütunlarla anıtsal vurgu.

Girişin tam karşı duvarı önüne tanrı heykeli taşıyan taş kaide Girişin tam karşı duvarı önüne tanrı heykeli taşıyan taş kaide. Tapınaklar tek tanrı ya da tanrıçaya adanır.

DOR KORINTH İON

DOR: Yunanistan yarımadasında gelişmiş DOR: Yunanistan yarımadasında gelişmiş. En altta tapınak kaidesini oluşturan basamaklı yapı üzerine sütunlar oturtulur. Dor sütunları yukarı doğru giderek daralır ve çok uzun olmaz. Üzerleri yivli ve ucu yassı çanak şeklinde biter. Üzeride düz- kare levha şeklinde sütun başlığı yer alır. Sütunların üzerinden birbirine bağlayarak uzanan hatıl ya da kiriş uzantısı ARŞİTRAV, üzerinde düşey üç bölüm halinde TRİGLİF, aralarında kabartmalı METOP ve en üstte ÜÇGEN ALINLIK.

İON: Anadolu’nun batı ve güneybatı kıyılarında görülür İON: Anadolu’nun batı ve güneybatı kıyılarında görülür. Basamaklı bir kaide üzerinde yer alır. Sonra sütun kaidesi, ince uzun, yivli sütunlar, iki ucu kıvrık sütun başlığı, arşitrav, pervaz, üçgen alınlık.

KORINTH: En belirgin özelliği akantüs yapraklarıyla bezeli başlıkları KORINTH: En belirgin özelliği akantüs yapraklarıyla bezeli başlıkları. Atina’da

ATİNA AKROPOLÜ, Atina’nın baş tanrıçasına adanmış.

Atina Akropolü’nden PARTHENON, Dor düzeninde bir tapınak, tümüyle mermer, M.Ö. 448-432, basamaklı kaide üzerinde yukarı doğru daralan yivli sütunlar, yassı çanak şeklinde başlık üzerinde kare levha,üzerinde düz arşitrav ve metop-triglif frizi, üçgen alınlık

NİKE Tapınağı, M.Ö. 400’ler, İon Düzeni, Basamaklı kaide üzerinde sütun kaidesi ve ince uzun yivli sütunlar ve iki ucu kıvrık(volüt) sütun başlığı arşitrav, metop, triglif üzerinde pervaz ve üçgen alınlık

YUNAN HEYKEL SANATI M.Ö. 650 yıllarından itibaren büyük boy heykeller. Erkek heykellerine Kuros, kadın Kore. Kuroslar çıplak. Yunan heykelleri serbest heykeller ve kabartmalar olarak ikiye ayrılır. Serbest: 1-Tapınaklara tanrı ve tanrıça heykelleri, 2-mezarlara konulanlar, 3- tanrılara adanan spor yarışmalarında ödül Kabartma: Metop- triglif frizini süslemek için Arkaik Devir M.Ö. 650-480 Ara Devir/Ciddi Stil: M.Ö 480-450 Klasik Devir: M.Ö 450-330 Hellenistik Dönem: M.Ö 330-30

Arkaik, Frontal, sol ayak hafif önde, kollar bitişik,saçlar bakla tanesi gibi, gözler patlak, badem, dar kalça, geniş omuz

Rampin başı, M.Ö 560, mermer

ciddi stil, ,Kritios erkeği, M. Ö ciddi stil, ,Kritios erkeği, M.Ö. 480,, kollar vücuttan ayrı, arkaik gülüş yok, kaslar gerçekçi, baş hareket ediyor, kalça yuvarlağı, bel girintisi

Riace Savaşçısı M.Ö 450, ciddi stil, bronz, 203 cm.

Riace Savaşçısı M.Ö 450, ciddi stil, bronz, 203 cm.

Arabacı, Delphi’den, M.Ö 470, ciddi stil, Giysili, hafif dökümlü, erkek heykelleri giyinmeye başlıyor, en erken bronz heykellerden biri, doğallık

Poseidon, Bronz, 2.1 m. M.Ö 460-450

Disk atan, M.Ö 450, ciddi stil, insani boyutlarda, hareket ve vücut önemli

Klasik Devir, Belvedere Apollonu, 4.yüzyıl sonları, 2.3 m. Mermer, serbest bacak taşıyıcı bacak, heykeltraş Praxiteles

Hermes, M.Ö. 320-300, mermer, 2.2 m. Klasik devir

Knidian Afroditi, 300, Praxiteles, mermer, 2m.

Bergama Zeus Sunağı, M.Ö 180, Hellenistik Dönem Pergamon Müzesinin bu gün en fazla ziyaretçi çeken eseri, 120 m uzunluğundaki kabartmalarıyla ünlü Pergamonaltar (Zeus Sunağı) dır.Bergama kralı II. Eumenos (MÖ 197-159) döneminde prestij ve tapınma amaçlı mermerden inşa edilen bu muhteşem sunak, sanat değeri emsalsiz heykel duvar kaplamalarıyla antik çağdan kalan anıtsal mimari yapılar arasında çok önemli bir yere sahiptir. Bu sunak aslında bir zafer anıtıdır. Bergama krallarının Galatlara karşı MÖ 165-156 yılları arasında kazandıkları zaferleri ölümsüzleştirmek için yapılmış ve Baş tanrı Zeus ile onun savaş ve akıl tanrıçası sevgili kızı Athena’ya adanmıştır.

Tapınak mimarisinden farklı. Basmaklarla çıkılan yüksek kaide Tapınak mimarisinden farklı. Basmaklarla çıkılan yüksek kaide. Bunu çevreleyen kapalı mekân. Sunağın kaidesi basamaklardan sonra Tanrı heykelleri (heykel denilebilecek yükseklikte kabartma) çepeçevre çevrili. Sütunlar ion düzeni.

Helenistik heykelin en tipik özellikleri olan, kıvrılıp bükülen vücutları, acı hüzün ve keder gibi duyguları ifade eden tutkulu yüz ifadeleriyle başta Zeus olmak üzere hemen hemen bütün Yunan tanrıları

Samothrake Nikesi, M.Ö 200-190, Hellenistik dönem, 2.4 m. mermer

ETRÜSK SANATI Roma Uygarlığı’nın ilk kuruluşu bir efsaneye göre İ.Ö. 754’de, Romus-Romulus Ancak Roma’da ilk krallık Etrüskler tarafından (753- 509) kurulmuş. Etrüskler 1000-800 arası Ön Asya’dan İtalya’ya göç etmişler. 750-450 arası orta İtalya’da hakim. Yunanları yenerler. İ.Ö. 295’de Romalılara yenilirler. MİMARİ: Yüksek bir kaide üzerinde, giriş cephesi ve ana bölümün eşit olduğu tapınaklar. Tümü kareye yakın plan. Cephede sütunlar, yan ve arka duvarları penceresiz.

Veii Apollon Tapınağı,

Mezar yapıları da önemli. Yer altı mezarlarına Nekropol denir Mezar yapıları da önemli. Yer altı mezarlarına Nekropol denir. Koridorun iki yanına açılan mezar odaları. Üzerine toprak yığılarak tepe haline getirilir. Duvarlardaki kabartmalarda bulunan aletlerin günlük kullanım ve savaş aletleri olduğu düşünülüyor.

Cerveteri’den ;Heykel anlayışlarında çoğunlukla kadın-erkek çiftleri dikkat çeker. Mezar kapakları için yapılır. Bunlarda güzel ya da çirkin ifadesi yoktur. Ölümden sonra anı olsun diye. Yunan arkaik heykeli gibi. Kahraman ya da efsanevi insan tipi yerine sıradan insan. Anatomi zayıf, yüzeysel çizgiler. Form vs. sorunları irdeleyecek bir okul oluşturulmadığından özgün bir üslup yerine Yunan öykünmeciliği.

Veii Apollo Tapınağından Apollo, 510, Terracota, yaklaşık 175-180cm Veii Apollo Tapınağından Apollo, 510, Terracota, yaklaşık 175-180cm. Masiv gövde üzerine bezemeli giysi. Aceleci, beklentili duruşu .Geometrik, sert hatlar. Aynı tarihlerdeki serbest duruşlu Yunan heykeli gibi.

İnsanoğlunun ölümlülüğü Etrüsk sanatının konusu İnsanoğlunun ölümlülüğü Etrüsk sanatının konusu. Pişmiş toprak levhalar üzerinde resimler yapılır yan yana konulunca tüm duvarı kaplar. Mezarların resimlenmesi Mısır sanatına benzerlik. Ölen kişinin yaşamının son evresindeki güzel anları yansıtmak. Günlük yaşam, eğlenceler, spor, Yaşamın renkli anları, Özgür, serbest, ritmik hareketler ile Minos resmi özelliği

Figürler genellikle siyah konturlarla çevrilerek arka plandan koparılır. Canlı renk ve hareket

Egzotik dansçılar, enerji, transparan giysi Egzotik dansçılar, enerji, transparan giysi. Vücut oransızlığına karşın bırakılan etkiye verilen önem. Simetri ve karşıtlık.

Troya kralının oğlu ile ilgili. Bitkisel ortam, mimari, figür bir arada