Öğretim İlke ve Yöntemleri Temel Kavramlar Öğretim İlke ve Yöntemleri

EĞİTİM NEDİR? Eğitim, istendik davranış değiştirme ya da oluşturma sürecidir Her türlü yetiştirmedir Öğretme ve öğrenme sürecidir Potansiyelimizi işleme sürecidir

Eğitim Bir ülkenin istenilmeyen durumdan, istenilen duruma getirilmesi (Bilen, 2002) Bireyi topluma yararlı hale getirme (Küçükahmet, 2001) Bireyin kendi davranışlarında kendi yaşantısı yoluyla istendik yönde değişiklik oluşturma süreci (Ertürk, 1993) Bilgiyi ezberleme değil, bilgi oluşturma sürecidir (Gürol, 2002) Bireyin öğrendiği bir davranışı yapıyor olması (Başar, 2006) Bireyin yaşam için sahip olması gereken davranışları kazandığı ve bu davranışların oluşumunda kendine özgü nitelikleriyle aktif rol aldığı, yaşam boyu devam eden bir süreçtir ( Taşpınar, 2007)

Eğitim Formal Amaçlı ve planlıdır. Çoğunlukla öğretmen tarafından planlanır ve öğretim yoluyla gerçekleşir. Başlangıçtan sonuna kadar kontrollü ortamlarda gerçekleşir Çoğunlukla okul vb. yerlerde gerçekleşir Amaç bireylere olumlu davranış kazandırmaktır. İnformal Amaçlı ve planlı değil, gelişi güzeldir Planlı olmadığı için bulunulan ortama göre şekillenir Bireyin yaşadığı kontrollü ve kontrolsüz her ortamda gerçekleşir İşyerinde, arkadaş grubu, içinde, okulda kısaca yaşamın her anında oluşabilir.

Davranış Bilişsel Duyuşsal Psiko-motor (Devinsel)

Öğretim Okullarda yapılan planlı, kontrollü ve örgütlenmiş öğrenme etkinlikleridir (Erden, 1998) Öğrenmenin belirli bir amaca yönelik olarak planlanması ve uygulanmasıdır (Demirel ve Ün, 1987) Önceden hazırlanmış bir program doğrultusunda planlanan, uygulanan ve değerlendirilen, amacı bireyin etkin öğrenmesini sağlamak olan ve çoğunlukla ders vb. uygulamalarla sınırlı olan etkinliklerdir (Taşpınar, 2007)

Öğretim Lideri Öğretim lideri, okulun varlık nedenini öğrencinin iyi yetişmesi olarak algılayan, bu doğrultuda okulda önemli bir öğrenme-öğretme ortamı oluşturan, öğrenci başarısını ön plana çıkaran bir kişidir (Özden, 1999) Öğretim lideri öğretmen, öğrencinin etkili öğrenmesi için eğitim-öğretim ortamını organize eden, öğrencinin başarısını ön plana çıkaran, ona öğrenmeyi, öğrenme yollarını gösteren, rehber, öğrencinin kendine özgü özelliklerinin farkında olan ve bunların ortaya çıkmasına fırsat tanıyan bir kişidir (Taşpınar, 2007)

Öğrenme Yaşantı ürünü kalıcı izli davranış değişikliğidir Öğrenme yoluyla bireylerin bilgi, beceri, tutum ve değerler kazanmasıdır ( Demirel, 2002; Ertürk, 1993; Fidan, 1985; Yıldırım, 1998). Öğrenme bilgi edinme, bilgi kazanma, bilgiye sahip olma, bir özelliği kazanma, bir davranışı yapabilir duruma gelme (Başar, 2006) Öğrenme bireyin eğitilmiş bir birey olarak kabul edilmesi için gerekli olan ve yaşamı boyunca bulunduğu her ortamda elde edebileceği bilişsel, duyuşsal ve devinsel davranışların alt yapısını oluşturan kazanımlardır (Taşpınar, 2007).

Öğrenmeyi Öğrenme Öğrenme bireyseldir Öğrenmeyi öğrenme, mevcut bilgilerden yola çıkarak yeni durumlar için yeni bilgiler üretmektir. Öğrenmeyi öğrenmede zihinsel süreçleri kullanmak önemlidir Bireyin öğrenmeyi öğrenebilmesi için yeni düşünme biçimlerini kullanabilmesi, problem çözme becerisinin gelişmesi, ilişkisel düşünmesi gereklidir (Özden, 1997; Taşpınar, 2007)

Eğitim Programı Bireyin okul içi ve okul dışı planlı tüm eğitim etkinliklerini içine alan öğrenme yaşantıları planıdır ( Büyükkaragöz, 1997; Demirel, 2000; Güleryüz, 2000; Varış, 1988) Sistemli bir süreci kapsamaktadır

Öğretim Programı Eğitim programı içinde önemli bir yeri olan okuldaki dersler ve bununla ilgili etkinliklerle sınırlandırılmış olan bir kılavuzdur (Külahçı 1995a; Özan, 2002; Varış, 1988)

Ders Programı Öğretim programını oluşturan derslerin planlandığı ve bu planlama içinde derslerin amaçları, içerikleri, öğrenme-öğretme etkinlikleri ve değerlendirme esaslarının yer aldığı bir kılavuz plan olarak tanımlanabilir (Taşpınar, 2007).

Öğretim Modeli Davranışsal Model Bilgi-işleme Modeli Sosyal Etkileşim Model Bireysel Model

Davranışsal Model Öğrencilerin davranışlarında gözlenebilir değişiklikler ele alınır. Öğrenme ile ilgili görevler küçük ve birbirini izleyen görevlerdir.

Bilgi-İşleme Modeli Öğrenmede bilişsel işlemler ön planda tutulur Zihinsel süreçlerin nasıl bir işlem yaptığı ele alınır

Sosyal etkileşim modeli Öğrenmede insanlar arasındaki sosyal ve bilişsel etkileşim ele alınır. Öğrenmede bu ilişkiler ön planda tutulur.

Bireysel model Öğrenme planlanırken bireysel nitelikler esas alınır. Bu özelliklere uygun düzenlemeler yapılır

Öğretim Stratejisi Doğrudan öğretim stratejisi (Öğretmen merkezli) Dolaylı öğretim stratejisi (Öğrenci merkezli) Etkileşimli öğretim stratejisi (Öğrenci merkezli) Bağımsız çalışma/bireysel öğretim stratejisi Deneysel öğrenme stratejisi

Doğrudan öğretim stratejisi Öğretmen merkezli Tümdengelim Anlatım, gösteriler, alıştırma, tekrar yapma, soru sorma

Dolaylı öğretim stratejisi Öğrenci merkezli Öğretmen bilgiye ulaşmada kolaylaştırıcı rolde Bireyde/öğrencide yaşam boyu öğrenme kapasitesini ve öğrenme motivasyonunu geliştirir Araştırma-inceleme, problem çözme örnek olay vb.. yöntemler

Etkileşimli öğretim stratejisi Öğrenci merkezli Tartışma ve katılımcılar arası paylaşıma dayalıdır Sosyal beceriler ve yetenekler gelişebilir Sınıf tartışmaları, Küçük grup tartışmaları, projeler, işbirlikli öğrenme vb.

Deneysel öğrenme stratejileri Öğrenci merkezli Öğrenmenin gerçek ya da gerçeğe uygun çevrede gerçekleşmesi esastır. Aktif yaşantı söz konusu olduğu için üst düzeyde öğrenme esastır. Simülasyonlar, rol oynama, alan incelemeleri, gözlemler, deneysel uygulamalar

Öğretim Stratejisi Sunuş Yoluyla Buluş Yoluyla Araştırma-İnceleme yoluyla

Sunuş Yoluyla Öğrenme Yoğun etkileşim Bol örneklendirme Genelden özele/Tümdengelim Anlamlı öğreme

Yapılacak etkinlikler Dikkat çekme Hedefleri bildirme ve benimsetme Ön öğrenmelerin hatırlanmalarını sağlama Uyarıcıları sunma Öğrenme rehberi sağlama Performansı/davranışı ortaya çıkarma Dönüt sağlama Performansı değerlendirme Kalıcılığı sağlama ve transfer etme

Buluş Yoluyla Öğretim Stratejisi Öğrenci merkezli Planlamalar öğretmen tarafından yapılır Fen ve sosyal bilimlerde kavram öğretiminde kullanılır Problem durumu sunulur ve öğrencilerin genelleme yapabilecek araştırma yapması istenir

Adımlar Öğretmen örnekleri sunar Öğrenciler örnekleri tanımlar Öğretmenin ek örnekler vermesi Öğrencilerin ek örnekleri tanımlaması Öğretmenin ek örnekleri ve örnek olmayan durumları sunması Öğrencilerin farklı örnekleri karşılaştırmaları Öğretmenin öğrencilerin farkettikleri ilişkileri ilkeleri vurgulaması Öğrencilerin ortaya çıkan ilişkileri, özellikleri açıklaması Öğretmenin öğrencilerden ek örnekler istemesi

Yararları Öğrenciler kavram ve genellemelere bizzat kendileri ulaştıkları için zihinsel becerileri gelişir Öğrencilerin daha anlamlı ve kalıcı öğrenmeleri gerçekleştirmelerine katkıda bulunur Öğrencilerin gözlem ve deney yapma becerileri gelişir Yaratıcılık ve problem çözme becerileri gelişir

Sınırlılıkları Dersin planlaması uzun zaman alır İlke ve genellemelerin öğrenilmesine uygun olmasına rağmen doğrudan gözlenebilen olguların öğrenilmesine uygun değildir. Buluş yoluyla öğretim stratejisinin kalabalık sınıflarda uygulanması güçtür Yetersiz örnek verilirse öğrencilerin genellemelere ya çok geç ya da ulaşamadıkları görülmüştür.

Araştırma-İnceleme Yoluyla Öğretim Stratejisi Öğrenci merkezli Problem çözmede sistematik yaklaşım Problemin tanımlanması Muhtemel yollar Uygun yönteme ulaşma

Öğretim Yöntemi Öğretmenlerin sınıflarda öğrenmeyi sağlamak için yaptıkları uygulamaları içerir

Öğretim Teknikleri Özel/spesifik öğretimsel davranışları ifade eder

Kaynaklar Taşpınar, M. (2007). Öğretim İlke ve Yöntemleri. Ankara: Nobel Yayınevi