Bilişim Teknolojilerinin Temelleri Chapter 1: Computer, Internet, Web, and E-Mail Basics Chapter 4: File Management, Virus Protection, and Backup 1 1 1 1

Bölüm 4 Dosya Yönetimi Alt Bölüm A Alt Bölüm B Alt Bölüm C Alt Bölüm D Dosya Temelleri Alt Bölüm B Dosya Yönetimi Alt Bölüm C Bilgisayar Virüsleri Alt Bölüm D Veri Yedekleme

Bölüm 4 Dosya Yönetimi, Virüsten Korunma, ve Yedekleme Alt Bölüm A: Dosya Temelleri

Dosya İsimleri Her dosyanın bir adı ve uzantısı vardır Her dosya için dosya adlandırma kurallarına (file-naming conventions) uygun geçerli bir dosya adı verilmelidir

Dosya isimlendirme Kuralları Windows 95/98/XP/Vista Mac OS UNIX/Linux Karakter limiti 8 karakter dosya adı ve 3 karakter uzantı Dosya adı ve uzantısı toplam 255 karakteri aşamaz 31 karakter En az 14 en çok 256 karakter Boşluk Olmaz Olur Numara İzin verilmeyen karakterler * / [ ] ; “ = \ : , | ? * / < > “ = \ : | ? : * ! @ # $ % ^ & ( ) { } [ ] “ \ ? ; < > İzin verilmeyen dosya adları Aux, Com1, Com2, Com3, Com4, Con, Lpt1, Lpt2, Lpt3, Prn, Nul Her türlü dosya adı kullanılabilir Versiyona göre değişir Büyükharf/Küçük harf duyarlılığı Hayır Evet (küçükharf kullanımı)

Dosya Uzantıları Dosya uzantısı (File extension) dosya içeriğini açıklar Dosya isminden bir nokta ile ayrılır Readme.txt, Newsletter.doc Dosya türüne bağlıdır Bir çok uygulama programı kendine has dosya uzantısına (native file format) sahiptir.

Dosya Uzantıları

Dosya Yerleri, Klasörler ve Dosya Yolu Önce dosyanın hangi diskte olduğu veya kaydedileceği belirlenir A: floppy disk sürücüsü C: harddisk sürücüsü Diğer ek sürücüler içi D den Z ye CD, Zip ve DVD sürücü harfleri standard değildir

Klasör İşletim sistemi dosyaları organize halde tutmak için klasörler içinde tutar Klasör ismi sürücü adı ile dosya adı arasında backslash (\) işaretiyle ayrılır

C: \ Windows \ System \ setup.inf Dosya Yolu C: \ Windows \ System \ setup.inf Sürücü adı Dizin adı Alt dizin adı Dosya adı Dosya uzantısı

Dosya boyutu ve Tarihi Page 179

Bölüm 4 Dosya Yönetimi, Virüsten Korunma, ve Yedekleme Alt Bölüm B: Dosya Yönetimi

Uygulama Programı Temelli Dosya Yönetimi Uygulama programları dosyaları açma kaydetme ve farklı isimle kaydetme özelliği sunar Aynı zamanda dosyaların silinmesine ve yeniden isimlendirilmesine izin verir

Farklı Kaydet Aracı Yeniden adlandırma, silme, yer değiştirme

Dosya Yönetim Araçları İşletim sistemi tarafından sağlanır Dosyaları bulmaya, yerleştirmeye, isimlendirmeye, silmeye yarar

Windows Explorer Windows Explorer dosya yönetim aracına bir örnektir

Çoklu dosya seçimi Dosya veya Dizin seçimi Ctrl tuşun basılı tut ve her bir dosya üstüne tıkla İlk dosyayı seç, Shif tuşunu basılı tut ve son dosyayı seç İşletim sisteminin komutunu yap (sil, taşı, kopyala vs.)

İşletim Sistemi Komutları Yeniden Adlandırma – dosya veya dizin adını değiştirme Kopyalama – Bir dosya veya dizini disk üzerinde çoğaltma Taşıma – Bir dosya veya klasörü bir yerden başka yere taşıma Silme – ihtiyaç olmayan bir dosya veya dizini silme

Dosya Yönetimi Açıklayıcı isimler verin Dosya uzantılarını koruyun Benzer dosyaları aynı dizine taşıyın Dizinlerinizi yukarıdan aşağıya dizin Belgelerim dizinini kullanın Veri dosyalarını ve program dosyalarını aynı dizine yerleştirmeyin

Disk Formatlama İşletim Sisteminin sağladığı araçlar ile disk biçimlendirilebilir

Dosya Silmek Silinen dosyalar Geri dönüşüm kutusuna gider Kazara silmeleri engeller Geri dönüşüm kutusunda görülen dosyalar tekrar bulunabilir

Bölüm 4 Dosya Yönetimi, Virüsten Korunma, ve Yedekleme Alt Bölüm C: Bilgisayar Virüsleri

Virusler, Trojan Horse, and Worm: Bilgisayar Virüsü Nedir? Temiz bir dosyaya kendini bağlayan, kendini çoğaltan ve başka dosyalara yayılan bir programdır Virüs bir olayı başlatır (Trigger Event): Veriyi bozabilir veya silebilir Can sıkıcı mesajlar verebilir Ana özellikleri bir bilgisayar yerleşip günlerce sistem tarafından algılanmadan çoğalmalarıdır.

Bilgisayar Virüsü Nedir? Dosya Virüsü (File virus) – uygulama programı dosyalarına bulaşan virüsler Boot sector virüsü – Sistem dosyalarına bulaşan ve bilgisayar her açıldığında aktif olan virüstür. Makro virüsü – makrolara bulaşan virüs Makro – kelime işlem programlarında bazı işlemleri otomatikleştirmek için yazılan küçük programlar

Trajon Virüslerinin farkı Nedir? Görünürde ve asılda iki farklı işlem yapan program Gerçekte virüs değildir ama virüs taşıyabilir Kendi kendini çoğaltmaz Örnek olarak Oturum açma ekranı olabilir E-mailler ile gelen picture.exe isimli dosyalar genelde şifre çalmak için kullanılır

Solucan (Worm) Virüsü Bilgisayar sistemine güvenlik eksikliklerinden giren program Genelde bilgisayar ağlarından bulaşır Çoğalmak için başka bir dosyaya eklenmesi gerekmez Kitle-ileti solucanları (Mass-mailing worms) Klez, Netsky, MyDoom, and Bagle Aldatıcı adresler

Kötü amaçlı yazılımları belirtileri nelerdir Bilgisayar ağında trafik yavaşlaması Servislere erişememek Tarayıcıların ayarlarının değişmesi Dosyaların yer ve isimlerinin değişmesi Gizli bilgilere başkaları tarafından erişim Performans azalması Antivirüs veya Koruyucu duvarın kaldırılması

Antivirus Yazılımı Antivirus yazılımı bilgisayar dosyalarındaki virüsleri, Trojan ve solucanları tarayan, bulan ve silen bir programdır

AntiVirüs Yazılımı Güncelleme Yeni Virüsler her zaman ortaya çıkar Antivirüs yazılımlarının her zaman en son versiyonunu kullanmak gerek Bazı yazılımlar otomatik olarak internetten günceller

AntiVirüs yazılımları güvenilirmidir? Antivirüs yazılımları çoğunlukla güvenilirdir ancak bazı virüsler bulunamayabilir Multi-partite virüsler Polymorphic virüsler Görünmeyen (Stealth) virüsler Antivirüs yazılımları %100 güvenilir değildir

Virus Hoax Bazı virüsler gerçekte yoktur Virüs hoax bir e-mail mesajı olarak gelir ve yeni çıkmış bir virüsün kötülüğü hakkında mesaj verir Henüz nasıl yok edileceğinin olmadığını Manuel olarak nasıl silineceğini Mesajı başkalarınada gönderilmesini Çoğu zaman sahte ve yalan bilgidir

Virus hoax

Bölüm 4 Dosya Yönetimi, Virüsten Korunma, ve Yedekleme Alt Bölüm D: Veri Yedekleme

Veri Yedekleme Veri yedekleme – Disk sürücüsündeki tüm veri ve program dosyalarının başka bir ortama yedeğini almaktır. Veriyi korumak için en iyi yöntemdir. Yedekleme genellikle başka bir yedekleme ünitesine yapılır.

Virüslü dosyaların yedeklenmesi Yedeklemeden önce antivirüs programını çalıştırın Yedekleme yapmadan önce virüsleri silin veya virüslü dosyaları karantinaya alın

Yedekleme ortamları

Yedekleme Yazılımları Backup yazılımları bilgisayardaki veya seçilen dizinlerdeki tüm dosyaları kullanılan yedekleme ortamına aktaran ve gerektiğinde tekrar aynı yerlerine koyan yazılımdır. Microsoft Backup DeepFreeze ImageMaker

Yedekleme Çeşitleri Tam Yedekleme (Full backup) – bilgisayardaki tüm dosyaları kopyalar, garantilidir ancak çok uzun zaman alır Yedekleme sırasında bilgisayar kullanılamaz Yedekleme üniteleri aynı kapasitede olmalıdır Farksal Yedekleme (Differential backup) – son tam yedeklemeden sonra değişen dosyaları yedekler Daha az zaman alır. En başta tam yedekleme yapılmalıdır.

Yedekleme Çeşitleri Arttırımlı Yedekleme (Incremental backup) – son yedeklemeden sonra değişen dosyaları yedekler

Boot Disk Nedir? Bilgisayarı ilk açılışta işletim sisteminin ihtiyaç duyduğu dosyaların bir floppy disk veya CD ye konulmasıdır