Proje Bölgesi

PROJENİN SAHİBİ: DPT Müsteşarlığı Bölgesel Gelişme Ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü MÜŞAVİR FİRMA: BRLİ-GERSAR/Tümaş Konsorsiyumu PROJEYE BAŞLAMA TARİHİ: Eylül 1995 PROJENİN TAMAMLANMA TARİHİ: Mart 1997

Devlet Planlama Te ş kilatı tarafından 1995 yılında ba ş lanan projenin fizibilite çalı ş ması 1997 yılında tamamlanmı ş tır. Proje, Zonguldak, Bartın ve Karabük illerini kapsamaktadır. Bölgede hâkim olan ekonomik etkinlik demir- çelik sanayi ile kömür i ş letmesidir.

Türkiye Taş Kömürü İşletmesinden çeşitli nedenlere bağlı olarak istenilen verim elde edilememektedir. Yıllık üretim 2.8 milyon ton olup işçi başına düşen üretim miktarı ise 118 tondur. Bu değer Avrupa ülkelerinin 1/8’i kadardır. Tesisin 1990 yılı zararı 299 milyon dolar, 1995 yılı zararı ise 526 milyon dolardır. Kamu ve özel sektör işletmeleri yılda 2.6 milyon ton taşkömürü, 70 milyon ton linyit üretiyor.Kamu kaynaklı bilgilere göre, 2011 yılında taşkömürü talebi 31.3 milyon ton, linyit talebi milyon ton. Aradaki farkı ithalat ile karşılıyoruz. Sadece taşkömürü ithalatı 24 milyon ton. İthalatın yüzde 60’ını da Rusya’dan yapıyoruz. Açık anlamıyla Rusya’ya da göbekten bağlıyız. Kömür genelde sanayide ve elektrik üretiminde kullanılıyor. Taş kömürünün yüzde 30’u elektriğe, yüzde 40’ı sanayiye, yüzde 29’u ısınmaya gidiyor. Linyit’ in yüzde 76’sını termik santraller, yüzde 10’unu sanayi kullanıyor. Isınmaya yüzde 10’u gidiyor. Her yıl ithal kömüre 2-3 milyar dolar ödüyoruz. Rakamlara bakılır ise 1.3 milyar tonluk taşkömürü, 11.4 milyar tonluk linyit rezervimiz var. 37 ilde linyit bulunuyor.

Personel, hizmet-içi eğitime tabi tutulmalıdır. Yıllık 2.8 milyon ton olan üretim korunarak tesis küçültülmelidir. Üretimde yeni teknik ve yöntemler uygulanmalıdır. Verimli üretim damarları seçilmelidir. Kömür işletmelerinin kapatılması bölge ekonomisine büyük zararlar vereceğinden bu proje ile çeşitli önlemler alınarak tesisin varlığını sürdürmesi planlanmaktadır. Bu amaçla;

Proje Tamamlandığında; KARDEMİR modernize edilecektir. Ereğli Demir Çelik Fabrikaları

Başlangıçta Sümerbank'a bağlı bir müessese olarak faaliyetini sürdüren Karabük Demir Çelik Fabrikaları, işletmenin muhtelif ünitelerin ilavesi ile genişletilmesi üzerine yılında Sümerbank'tan ayrılarak bağımsız bir İktisadi Devlet Teşekkülü durumuna gelmiş ve "Türkiye Demir ve Çelik İşletmeleri Genel Müdürlüğü" adını almıştır. Etibank'ın bir müessesesi olan Divriği Demir Madenlerinin de bünyesine katılmasıyla 1976 yılına kadar Türkiye Demir ve Çelik İşletmeleri Genel Müdürlüğü olarak faaliyetini sürdüren Karabük Demir Çelik Fabrikaları, bu tarihten sonra Bakanlar Kurulu kararnamesi ile yeniden yapılandırılmış ve Genel Müdürlüğe bağlı bir müessese haline getirilmiştir. Karabük Demir Çelik Fabrikaları için en önemli statü değişikliği ise 1994 yılında yaşanmıştır yılı sonuna kadar Türkiye Demir Çelik İşletmeleri Genel Müdürlüğü'ne bağlı bir müessese olarak faaliyet gösteren Karabük Demir Çelik Fabrikalarının, 5 Nisan 1994 tarihli ekonomik istikrar kararları çerçevesinde kapatılmasına karar verilmiştir. Ancak, ülkemize sayısız hizmetleri olan Karabük Demir Çelik Fabrikalarının kapatılması kararına karşı, fabrikada örgütlü bulunan Çelik İş Sendikası ve bağlı çalışanlarıyla birlikte tüm yöre halkı büyük tepki göstermiş ve kamuoyunda oluşan bu tepkiler Karabük Demir Çelik Fabrikaları için yeni bir sürecin başlangıcı olmuştur.

Dönemin hükümeti ile sürdürülen uzun görüşmeler sonrasında fabrikanın özelleştirme kapsamına alınması sağlanmış ve Özelleştirme Yüksek Kurulunun kararı ile Karabük Demir Çelik Fabrikaları Müessesesinin, KARDEMİR A.Ş'ne devri öngörülmüştür. Özelleştirme İdaresi Başkanlığı ile Kardemir A.Ş Müteşebbis Heyeti tarafından tarihinde imzalanan sözleşme ile devir şartları hükme bağlanarak özelleştirme gerçekleştirilmiş ve Karabük Demir Çelik Fabrikaları, Kardemir AŞ tarafından devir alınmıştır. Özelleştirildiği 1995 yılından itibaren yeni yatırım projelerini bir bir hayata geçiren Kardemir, geçen yıllar içinde bir taraftan üretim teknolojilerini yenilerken diğer yandan devreye aldığı Yeni Ray ve Profil Haddehanesi ve Yeni Yüksek Fırın yatırımları ile de, Türk sanayisine öncülük etmeyi sürdürmüştür. İstanbul Sanayi Odası tarafından her yıl açıklanan verilere göre ülkemizin en büyük ilk 50 sanayi kuruluşu arasında yer alan Kardemir, bugünkü kurumsal kimliği ile bir dünya şirketi olma yolunda emin adımlarla ilerlemektedir.

Filyos’ta liman yapılacak

Atıkların değerlendirilmesi ile yeni yatırımlar yapılacaktır.

Ere ğ li ve di ğ er limanlar ile Karadeniz’e açılma imkânı sa ğ lanacaktır.

Tarla ürünlerinde çeşitlilik ve verim artışı sağlanacaktır.

Seracılık ve meyvecili ğ in geli ş tirilmesi te ş vik edilecektir.

Süt üretimi ve besicilik desteklenecektir.

Organize sanayi bölgeleri kurulacaktır.

Toplam km2’lik alanı içine alan bölgede 3 il, 13 ilçe ve 884 köy bulunmaktadır Zonguldak-Bartın-Karabük illerini kapsayan bölge, hızlı bir değişim sürecine girmiştir. Bölge, kırsal alanlardan kentsel alanlara hızlı bir göç ile karşı karşıyadır. Bölge ayrıca, net göç veren konumdadır. ERDEMİR başarılı bir işletme olup, özelleştirilme sürecindedir. KARDEMİR ise özelleştirilmiş ve kâra geçmiştir. TTK'nde aşırı istihdam ve yetersiz üretim devam etmektedir.

Bölgenin sahil kesiminde dağınık olarak bulunan köy ve mezralar kırsal yerleşimin önemli özelliklerini taşımaktadır. Nüfus, göç nedeniyle azalmasına rağmen, kırsal yerleşimlerde yaşayanların bir bölümü emeklilik sonrasında tarım sektöründe çalışmaktadır. Yerel yönetimler (belediyeler) konut ve ekonomik faaliyetlerin yerleşimi için kentsel planlamayı organize etme ve yönetmede; yasal, personel ve mali olanaklardan yoksun durumdadır. Bölge homojen bir yapıya sahip değildir. Tarım sektörü (ormancılık ve balıkçılık dahil) nüfusun %61'ini istihdam etmektedir. Hayvancılık, tarım arazilerinin sınırlı oluşu nedeniyle önemli bir potansiyeldir.

Akarsu kirliliği ( Zonguldak, Bartın Karabük ) Deniz ve kıyı kirliliği (Zonguldak, Bartın) Hava kirliliği ( Zonguldak, Bartın Karabük) Sanayi ve evsel atıkların nedeniyle su kirliği ( Zonguldak, Bartın,Karabük) Toprak erozyonu ( Zonguldak, Bartın, Karabük) Termik santralden kaynaklanan kirlilik (Zonguldak) Demir çelik endüstrisinden kaynaklanan kirlilik (Zonguldak, Karabük) Su baskınları ve seller ( Zonguldak, Bartın, Karabük)

Devlet Planlama Teşkilatı verilerine göre Bartın ili ZBK bölgesinde sanayi bakımından diğer iki ilin gerisindedir. Zonguldak ve Karabük’teki sanayinin Bartın ili sınırları içindeki doğal kaynakları da olumsuz etkilediği bilinmektedir. İstihdam sorunun yaşandığı Bartın’ın kırsal kesiminden Karabük ve Zonguldak illerine göç son yıllarda dahi devam etmektedir. Bilindiği gibi göçü başlatan ve ivme kazandıran en önemli neden istihdam sorunudur.

Kalkınma planlarında bölge sanayi ağırlıklı gerçekleşmemiş ya da geliştirilememiş yatırımlar için ön planda tutulurken, mevcut sanayinin bölgede yarattığı kirlilik görülmektedir. Mevcut sanayi ırmak kıyısında ve deniz kıyısında kurulmuş, bu nedenle bölgede su kirliliği önemli boyutlara ulaşmıştır. Bunun yanı sıra hava kirliliği, toprak kirliliği ve görüntü kirliliği bölge için çevre sorunlarına neden olmaktadır. Çevre Düzeni Planı Araştırma Raporunda bölgenin çevre sorunlarının önemine vurgu yapılırken, bölgedeki doğal kaynaklar, peyzaj değerleri, kültürel ve arkeolojik değerler ile orman varlığının öneminden ve çeşitliliğinden söz edilmektedir. Bölgede Eko-turizmin geliştirilebileceğinin kanıtı olan bu değerler aktarılmıştır.

Hazırlayan Ali Özer G.O.P Üniversitesi