ESKİ ANTAKYA SOKAKLARI, EVLERİ, ÇARŞISI

Kentler ecesi Antakya, köklü tarihiyle günümüz hayatına pek çok değer katıyor. Ortak miras olarak kabul edilebilecek bu değerlerin başında da Antakya’nın son 200 yılına tanıklık etmiş tarihi evleri bulunuyor. Antakya’nın kendine özgü dar sokaklarını biçimlendiren ve bu sokaklara hayat veren tarihi evler, yüksek bir duvarın arkasına saklanmış avlusunda karşılıyor ziyaretçilerini. Antakya’nın tarihi ve kültürel zenginliğini anlamak için bu evlere yakından bakmak gerekir.

Antakya’nın evleri son iki yüzyıl değil iki bin yıldır ünlüdür aslında. Şelaleleriyle ünlü Harbiye, Romalılar döneminde villa bölgesiydi. Şelalelerin çevresinde yapılmış olan villalardan günümüze sadece olağanüstü güzellikteki zemin ve duvar mozaikleri kalmış. Tarih boyunca güzel bir yerleşim alanı olarak Antakya, sanatın inceliğiyle yoğrulmuş yapılara mekan olmuş.

Antakya evleri birçok yönden zenginlik gösteriyor. Evlerin planları, yapımında kullanılan malzemeleri, mimari üslubu gibi birçok özellik Antakya evlerine ki ş ilik kazandırıyor. Genellikle iki katlı olan bu evlerin, Antakya’nın dar sokaklarıyla çok az ili ş kisi olacak ş ekilde yapıldı ğ ı görülür. Bu nedenle Antakya evlerinin dı ş kapı e ş i ğ inden içeri girmedi ğ iniz sürece sizin için orası bir sır olmaya devam edecektir. Konuksever Antakyalılar’ın evlerine girdi ğ inizde ise iç bahçenin yer aldı ğ ı avludan ba ş layarak bir mimari ve estetik güzellikler bütünü ile kar ş ıla ş tı ğ ınızı anlarsınız. Aslında Antakya sokaklarına ki ş ilik kazandıran unsur bu tarihi evlerdir. O kadar iç içe, o kadar yakındırlar ki, bir de yüksek duvarlar örüldü ğ ünde dar sokaklar efsanesi ortaya çıkıyor. Yola göre evler de ğ il, evlere göre yol ş ekillenmi ş burada.Dik açılarla birbirini kesen evler nedeniyle Antakya’nın dar sokaklarında ilerlemek adeta bir bulmaca çözmeye benzer ço ğ u zaman. Antakya’nın tarihi ve kültürüyle anlatıldı ğ ı “Ça ğ lar İ çinde Antakya” kitabında Prof. Ataman Demir, Antakya evlerinin özelliklerini teker teker ele alıyor, bu kültür mirasını gelece ğ e ta ş ıyor.

Tarihi Antakya evleri yo ğ unlukla Eski Antakya olarak tanımlanan Asi Nehri ile Habib-i Neccar Da ğ ı arasındaki bölgede, özellikle Kurtulu ş Caddesi ve çevresinde görülüyor. Gazi Pa ş a Caddesi’nde Aleksi Kazancı evi, O ğ uzlar Caddesi Müftü Çıkmazı’nda Zeki Efendi evi, Terziler Sokak’ta Kuseyri Ailesi’nin evi, Kantara Mahallesi Müftü Çıkmazı’nda Kuseyri Ailesi’ne ait evler, Kurtulu ş Caddesi Döner Sokak’ta bulunan Saklı Ev bunlardan sadece birkaçı. Kurtulu ş Caddesi üzerinde ve ona açılan ara sokaklarda yüzlerce tarihi ev döneminin özelliklerini koruyor. Tescili yapılarak koruma altına alınmı ş 350 civarında tarihi ev bulunuyor, ancak bir o kadar daha restore edilmeyi bekleyen ev var

Antakya evlerinin kapısı direkt soka ğ a açılmaz, çünkü ev ya ş amı özeldir, kutsaldır. Evlerin dı ş kapıları Zokmak denilen çıkmaz bir sokaktan bazen de küçük dar bir geçitten geçilerek soka ğ a ba ğ lanır. Giri ş kapıları genellikle üstü basık bir kemerle göz hizasından biraz yukarıdan yükseltilmi ş tir. İ çte ve dı ş ta olmak üzere iki kapı vardır aslında. Muhkem bir kapı olan dı ş kapı içtekine göre daha kalın kesitlidir, madeni levhalarla kaplıdır ve iri ba ş lı çivilerle de takviye edilmi ş tir. Kapı ş ak ş a ğ ı denilen ve dökme demirden yapılmı ş, içinde bir küre tutan el ş eklindeki kapı tokmakları, kapı bastıra ğ ı denen kapı sürgüleri ve iri anahtarlı kilitler dı ş kapının hemen dikkat çeken özellikleri arasında yer alıyor.

«HAZIRLAYAN» «ALİYE SENA ASARCIKLI» « İ ZLED İĞİ N İ Z İ Ç İ N TE Ş EKKÜR EDER İ M» «Umarım Hatay Tarihi ve Kültürü ile ilgili aklınızda bir ışık tutabilmişimdir.» «Sevgiyle ve Değerle Kalınız…»