EKON 331 ULUSLARARASI TİCARET ve EKONOMİ Bölüm 8 TİCARET ve KALKINMA

Giriş 70’lerin İthal İkameci Sanayileşmesi 80’ler sonrası Ticari Liberalizasyon ve İhracata Dayalı Sanayileşme

Giriş Hangi ülkeler «Gelişmekte Olan» ülkedir? «Gelişmekte Olan» = «orta gelirli ülke»

GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELER Dünya Bankası kriterlerine göre; GSYH veya kişi başı milli geliri $1,000 ile $9,999 arası ülkeler Orta Gelirli Ülkeler ($5,000-$9,999 arası Üst Orta $1,000-$4,999 Düşük Orta) $1,000 altı Düşük Gelirli ülkeler olarak sınıflandırılmaktadır.

EN ÜST GELİR GRUBUNDAKİ İLK 10 (2015) ABD $56,115 BİRLEŞİK KRALLIK $43,920 AVUSTRALYA $43,750 KANADA $43,315 ALMANYA $41,180 FRANSA $36,350 JAPONYA $34,530 ITALYA $29,990 GÜNEY KORE $27,220 SUUDİ ARABISTAN $20,480

SEÇİLMİŞ ORTA GELİRLİ ÜLKELER Rusya $9,320 Türkiye $9,120 Meksika $9,000 Brezilya $8,700 G.Afrika $5,720 Tunus $3,900 Mısır $3,600 Endonezya $3,350 Hindistan $1,600

Son 5 Kongo $460 Liberya $455 Madagaskar $400 Malawi $370 Nijer $260

İthal İkameci Sanayileşme İthal ikameci sanayileşme 1980’lerde birçok gelişmekte olan ülke tarafından benimsenen, ticarete dayalı bir kalkınma stratejisidir. İthal ürünler ile rekabet edebilmek adına seçilen belirli yerli sanayilerin desteklenmesini içermektedir. Özellikle orta ve düşük gelirli ülkelerin gelişmiş ülkelerden yapılan ithalat yolu ile sömürüleceği ve piyasalarının ele geçirilieceğine inanılmaktaydı.

İthal İkameci Sanayileşme Strateji, 1960’lar ve 70’lerde başta Güney Amerika ve Asya ülkeleri olmak üzere yerli imalat sanayiinin oluşturulması amacıyla uygulanmıştır.

İthal İkameci Sanayileşme Stratejinin temel argümanı «Bebek Endüstri» yaklaşımıydı: Özellikle yeni oluşan ve potansiyel olarak karşılaştırmalı üstünlüğü olan bazı sektörlerin başlangıçta (bebek iken) belirli bir gelişmişlik düzeyine gelene kadar desteklenmesi üzerine kurulu bir modeldir. Hükümet tarafından yatırım aşamasında sübvansiye edilerek desteklenmesi yanında, benzer ürünlerin ithalatına yüksek gümrük vergileri konularak iç pazarda korunması gibi uygulamaları da içermektedir.

İthal İkameci Bazı Ülkelerde Ortalama Gümrük Vergi Oranları Meksika (1960) %26 Filipinler (1962) %61 Brezilya (1966) %113 Şili (1961) %182 Pakistan (1963) %271

Bebek Endüstri Argümanı ile İlgili Problemler İleride karşılaştırmalı üstünlüğe sahip olacak bir endüstriyi desteklemek kaynak israfı yaratma riski taşımaktadır. Verilen destekler ve korumacılığa rağmen «bebek endüstri» hiçbir zaman büyümeyebilir veya rekabetçi hale gelemeyebilir. Piyasa aksaklığı gibi özel sektörün yatırım yapmasını engelleyecek bir durum yoksa hükümetlerin bu tür doğrudan müdahaleleri uygun bir yöntem kabul edilmemektedir.

Bebek Endüstriler ve Piyasa Aksaklıkları Bebek endüstrilerin uluslararası rekabetçi olmalarını engelleyen iki unsur: Rekabetçi Olmayan Finans Piyasaları Etkin işlemeyen piyasalar ve yetersiz yasalar sonucu yeni endüstrilerin yeterli oranda ve uygun fiyatlardan borçlanacak kaynağa erişememeleri. İyi işleyen yasalar ve finansal piyasalar oluşturulamıyorsa yüksek gümrük vergi duvarları ile koruma ekonomik büyüme için ikinci en iyi alternatif olabilir.

Bebek Endüstriler ve Piyasa Aksaklıkları (Devam) Tahsis ve Uygunluk Sorunu Firmalar yeni gelişen alanlara yaptıkları yatırımların karşılığını almayabilirler çünkü bu alanlar genellikle kamu mallarından oluşmaktadır. Fikri mülkiyet haklarının yerleşmemiş olması nedeniyle yeni kurulan bir endüstride oluşan bilgi birikiminin korunmama riski bulunmaktadır.

Peki İthal İkameci Politikalar Ekonomik büyümeyi sağlayabildi mi? İmalat sanayinin deesteklenmesinden çok ana hedef ekonomik büyümenin sağlanmasıydı Ekonomik büyümenin ise yerli sanayinin desteklenmesi yoluyla yapılması hedeflenmişti. Peki İthal İkameci Politikalar Ekonomik büyümeyi sağlayabildi mi? HAYIR, bu stratejiyi benimseyen ülkeler gelişmiş ülkelere ve bu stratejiyi benimsemeyen ülkelere göre daha yavaş büyüdüler

TİCARİ LİBERALİZASYON Tartışılabilir olmasına rağmen Ticari Liberalizasyon sağlayan bazı orta ve düşük gelirli ülkelerin İthal İkameci Sanayileşme politikası takip eden ülkelere göre daha fazla büyüdükleri görülmüştür. Zaten 80’lerin ikinci yarısından itibaren ithal ikameci sanayiileşme politikası uygulayan bir çok ülke bu politikayı terk ederek liberalizasyona gitmiştir.

Liberalizasyon Uygulayan Örnek Ülkeler Hindistan Brezilya Ortalama Koruma Oranları 1980’ler %126 %77 1990’lar %40 %19

Ticari Liberalizasyon Yeterli Büyüme Sağladı mı? Farklı sonuçlar var Brezilya ve bir çok Latin Amerika ülkesi oldukça düşük büyüme yaşadılar ancak bunun temel nedeni uyguladıkları diğer makro ekonomik programlarldan kaynaklı olabilir Öte yandan Hindistan çok hızlı bir büyüme dönemi yaşadı, ancak bunun da ticari liberalizasyon sonucumu olduğu çok belirgin değil Bazı ekonomistler ise Hecksher-Ohlin’in öngördüğü gibi liberalizasyonun gelir eşitsizliğini artırdığını iddia etmektedirler.

İHRACATA DAYALI SANAYİLEŞME İthal İkameci sanayileşme politikası yerine bir çok uzak doğu ülkesi ise İhracata Dayalı Sanayileşme politikasını benimsedi Bu ülkeler: Japonya, Hong Kong, Tayvan, Güney Kore, Singapur, Malezya, Tayland, Endonezya and Çin

İhracata Dayalı Kalkınma Bu ülkeler çok hızlı ihracat artışı ve buna bağlı hızlı büyüme performansı gösterdiler. Ama daha da önemlisi bazı koruma alanları olmasına rağmen bu ülkelerin çoğu ithalatta çok düşük koruma oranları ile açık ekonomi haline geldiler

Ortalama Koruma Oranları (1985) Uzak Doğu Ülkeleri %24 Diğer Asya ülkeleri %42 Güney Amerika ülkeleri %46 Sub-Sahara Afrika ülkeleri %34

Eğitim, Tasarruf ve Verimlilik Yüksek ihracat ve ithalatın hızı büyümeyi tetikleyip tetiklemediği de halen tartışma konusudur. Bazı ekonomistler hızlı ekonomik büyümeye ve ihracat artışına bu ülkelerdeki yüksek tasarruf oranları ile yüksek yatırım oranlarının neden olduğuna inanılmaktadır. Ancak her şeyin ötesinde bu Asya ülkelerinin çoğunda uygulanan eğitim sistemlerinin (ve yüksek okur yazarlığın) iş gücünün verimliliğine dolayısıyla da hızlı büyümeye etki ettiği kabul edilmektedir.

ASYA KAPLANLARI Bazı Asya ülkeleri uyguladıkları seçici politikalar ile bazı endüstrileri öne çıkarmayı tercih ettiler. Örneğin uygulanan politikalar sadece ithalatın yasaklanması veya ihracatın desteklenmesi değil öne çıkan endüstrilere sübvansiyeli kredi imkanları ile Ar-Ge destekleri de içermekteydi. Bu ülkelerin tümü bunları uygulamadı ama uygulayan Singapur, Tayvan ve Güney Kore küçük ölçeklerine rağmen yaşadıkları hızlı büyüme ile Asya Kaplanları olarak anıldılar.

Başarı hikayesi: Güney Kore Güney Kore önceleri özellikle Otomotiv, Kimyasal, demir ve Çelik sanayilerine yönelik İthal İkameci politikalar uygulamasına rağmen 80’ler ile birlikte ihracata dayalı büyüme modeline geçmiştir. İthal İkameci dönemde yaşanmayan hızlı büyüme ihracat dayalı büyüme ile daha etkili sonuçlar doğurmuştur.