KURUM MÜHENDİSLİĞİ VE kurumsal modelleme Yrd.Doç.Dr.Tuba CANVAR KAHVECİ 1-2.hafta

İÇERİK SİSTEM KAVRAMI SİSTEM MÜHENDİSLİĞİ KURUM KAVRAMI KURUM SİSTEM MÜHENDİSLİĞİ

SİSTEM YAKLAŞIMI Karmaşık sorunların çözümünün yeni bir yaklaşımla ele alınması gereği ortaya çıkmıştır. Sistem kavramından hareketle bütünü incelemek yerine o bütünü oluşturan öğeleri incelemek düşüncesi daha ağır basmıştır.

SİSTEM NEDİR? Sistem, karmaşık veya bölünmez bir bütünü oluşturan parçaların veya elemanların birleşimi ya da toplamıdır. Sistem birbiriyle etkileşim halinde olan bileşenler kümesidir. Sistem, öğelerin veya birleşenlerin ilişkilerinin bir amacı gerçekleştirmek için, organize edilmesidir. Sistem, bir amaca yönelik olarak bir araya gelen ve aralarında düzenli ilişkiler bulunan öğelerin oluşturmuş oldukları bir bütündür. Bir amacı gerçekleştirmek ve sonuca ulaşmak için, tasarlanan bağımlı ve/veya bağımsız birimlerin bir plana göre organize edilen ve bütünü oluşturan parçalarıdır.

SİSTEM ÖRNEKLERİ Sistem farklı şekillerde teşekkül edebilir: Bölünmez veya karmaşık bir bütün oluşturan elemanlar veya parçalar topluluğu veya birleşimi (Ör: taşıma sistemi); İlişkili üyeler kümesi veya topluluğu (Ör: para sistemi); Belirli bir bilgi veya düşünce alanındaki gerçekler, ilkeler veya doktrinlerin sıralı ve kapsamlı topluluğu (Ör: felsefe sistemi); Yöntemlerin veya prosedürlerin komplike ve koordineli planı (Ör: organizasyon ve yönetim sistemi); Bir prosedürün özel veya düzenli yöntemi (Ör: pazarlama, numaralama, ölçme vb.). şeklinde.

SİSTEMİN TEMEL ÖZELLİKLERİ Sistem bir bütündür. Her sistem alt sistemlerden oluşur. Her sistemin girdileri, işlemleri ve çıktıları vardır. Her sistemin hedefi ve amaçları vardır. Her sistemin yapısı farklıdır. İşlem Bilgi Çevre Enerji Girdi Verimlilik Ekonomiklik Karlılık Çıktı

SİSTEMLERİN SINIFLANDIRILMASI Doğal Sistemler; doğal süreçlerle meydana gelen sistemlerdir. İnsan-yapımı sistemler ise insanlar tarafından müdahale edilmiş olan sistemlerdir. Fiziksel sistemler; kendisini fiziksel biçimde ortaya koyan sistemlerdir. Kavramsal sistemler ise sembollerin bileşenlerin özelliklerini gösterdiği sistemlerdir. Planlar, fikirler, kavramlar ve hipotezler kavramsal sistemlere örnektir. Statik sistem, faaliyetsiz yapıya sahiptir. Örneğin köprü statik sistemdir. Dinamik sistem, yapısal bileşenleri faaliyet ile birleştirir. Okul, bina, öğrenciler, öğretmenler, kitaplar ve ders müfredatını birleştiren bir örnektir. Kapalı bir sistem, çevresi ile önemli derecede etkileşimde olmayan sistemdir. Açık sistem, sınırlarından enformasyon, enerji ve madde geçişine imkân veren sistemdir. Açık sistem çevresiyle etkileşim halindedir.

SİSTEM YAKLAŞIMI Durumlara ve sorunlara sistem düşüncesiyle ve sistem görüşü altında yaklaşımı Bütünü görerek farklı bakış açılarını yöneltmek ve çözüm aramada bir yöntem izlemek İlkleri altında gerçekleştirilen bir yaklaşımdır. “Sorunları küçük parçalara bölmek ve tanımlanmış amaç doğrultusunda parçaları yeniden birleştirmektir.”

SİSTEM YAKLAŞIMI Sistem yaklaşımı, bir sistemin analizi ve tasarımı aşamalarından oluşur: Sistem analizi, Sistem tasarımı, Sistem hazırlama, Sistem işletimi.

SİSTEM MÜHENDİSLİĞİ Sistem Mühendisliği sürecinin temel özellikleri: Sistemi bir bütün olarak gören ve yukarıdan-aşağıya bir yaklaşımdır. Sistem yaşam döngüsü odaklıdır. Daha başarılı ve bütüncül çabalara ihtiyaç duyulmaktadır. Disiplinler arası ve takım çalışmasını destekleyen bir yaklaşımdır.

SİSTEM MÜHENDİSLİĞİNİN FAYDALARI Sistem Mühendisliği uygulamaları ile elde edilen temel faydalar şunlardır: Maliyetlerde azalma; bütünleşme, test ve değerlendirme çalışmalarındaki ihtiyaçların azalmasıyla maliyetlerde de düşüş sağlanmıştır. Sistem elde ediniminin süresinin azalması; yaşam döngüsünün ilk aşamalarında alternatiflerin değerlendirilmesi ile sistem kurulumunun hızlanması sağlanabilir. Tasarım kararlarıyla ilgili risklerin doğru şekilde tespit edilmesi ve bu risklerin en küçüklenmesinin sağlanması.

KURUM “Kurumlar (1) amaç yönelimli olarak (2) tasarlanan, yapılandırılan ve koordine edilen faaliyet sistemleri olan (3) sosyal varlıklardır ve (4) dışsal çevre ile ilişkililerdir”

İşletme organizasyonu KURUM İŞLETME Tesis Malzemeler İşgücü Teknoloji Finans Yönetimsel beceriler vb. Ürünler Hizmetler Fikirler Enformasyon vb. Tüketim Girdiler Çıktılar İşletme organizasyonu

İŞLETMENİN AMAÇLARI Büyüme Satış Geliri Sağlama Varlığını sürdürme Kar Sağlama Büyüme Kurumsallaşma

KURUMLARIN PROBLEMLERİ Bütün kurumların yüz yüze kaldığı, anlamak ve baş etmek zorunda oldukları benzer stratejik zorluklar şunlardır: Büyüme. Doymuş veya belki de düşüşteki “pazarlar”daki artan etki. Değer. Kazançlar ve maliyetler için süreçlerin ilişkilerini güçlendirmek. Odak. Fırsatların peşinden koşmak ve yanılgılardan kaçınmak. Değişim. Sürekliliği korurken yaratıcı şekilde rekabet etmek. Gelecek. Ön görülemeyen yatırım sonuçları. Bilgi. Programların anlaşılması için bilginin dönüştürülmesi. Zaman. Organizasyonun kıt kaynaklarının dikkatlice tahsis edilmesi.

KURUM&KURUM SİSTEM MÜH. Bir kurum; bir şirkette ürün geliştirmeden imalat ve montaja kadarki tüm değer zincirini kapsamaktadır. Geniş anlamda kurum; şirketi, tedarikçilerini ve dağıtıcılarını, müşterilerini, ekonomik ve sosyal çevredeki diğer paydaşlarını ve hatta rakiplerini de kapsar. Bir kurum sisteminde göz önünde bulundurulması gereken birçok görünümü vardır: politik, kültürel, yasal, ekonomik, çevresel, teknolojik, sosyolojik, psikolojik, coğrafi ve zamansal.

KURUM&KURUM SİSTEM MÜH. Bütünleşik ve karmaşık bir sistem olarak kurumlara, bütünsel olarak bakılması gereklidir. Kurum sistemlerinde, Kurum Sistem Mühendisliği kuruma hem kapsamlı bir sistem olarak bakar hem de kurumları destekleyen sistemlerin doğasını anlamaya odaklanır. Hem stratejik hem de operasyonel konuları ele alır. Kuruluşların evrimleri boyunca gelişmeleri, kurum mühendisliği ve kurumsal bütünleşme projelerinin başarısına bağlıdır.

KURUMLARIN SINIFLANDIRILMASI İşletme çeşitleri aşağıdaki altı ayrı bakımdan ele alınacaktır: Ekonomik yapı bakımından Faaliyet (çalışma) konuları bakımından Sermaye mülkiyeti bakımından Hukuki şekiller bakımından Uluslararası olup olmama bakımından İşletmeler arası anlaşmalar bakımından

KSM’nin Diğer Mühendislik Disiplinlerindeki Yeri Geleneksel Mühendislik ve Bilim Endüstri ve Sistem Mühendisliği Kurumsal Sistem Mühendisliği Temel Araştırma Ürünler Süreçler ve Hizmetler Endüstriyel Sistemler İş Modelleri Kurum Mühendisliği (KM) KM, “geleneksel” sistem mühendisliğinin bütün görevlerini başarabilmekle birlikte geliştirilmek, oluşturulmak, değiştirilmek, bakım yapmak veya imha etmek üzere değerlendirilen sistem(ler)i geniş bakış açısı (politik, operasyonel, ekonomik, teknolojik, karşılıklı etkileşen sistemler vb.) ile ele alır Endüstri Mühendisliğinin geleneksel faaliyetlerinin yanında stratejik planlamayı, kurumsal modellemeyi, kurumsal bütünleşmeyi kapsayan yeni disiplin Kurum Müh.dir. Kurumsal Mühendislik metotları modellemeyi, maliyet analizini, benzetimi, iş akış analizini, dar boğaz analizini kapsar. Kurum Mühendisliği kavramı Toplam Kalite Yönetimini, Tam Zamanında Üretimi, Değişim Yönetimini ve Katma Değer Analizini de kapsar.  

KURUMSAL SİSTEM MÜHENDİSLİĞİ Kurum Sistem Mimarileri sistem bakış açısını kullanan yeni bir stratejik yaklaşımıdır. Tüm kurumu organizasyon görünümü, süreç görünümü, bilgi görünümü ve bütünleşik çerçeve içerisinde sağlanabilen enformasyon teknolojisi görünümü gibi çok çeşitli görünümlerle etrafı çevrili bütüncül sistem olarak görür. Kurumun organizasyonel yapı veya enformasyon mimarisi çalışmaları gibi tek bir görünümün elde edilmesi düşüncesiyle Yönetim ve Sosyal Bilimciler, kurumlar üzerinde uzun süredir çalışmaktadır.

KM ile Sistem Mühendisliği Arasındaki İlişki-I İNSANLAR SÜREÇLER TEKNOLOJİ ÇEVRESEL BASKI EN BASİT SİSTEMLER BİLE BİR KURUM İÇERİSİNDE DİĞER SİSTEMLER İLE BİRLİKTE ÇALIŞIRLAR VE BİRBİRLERİNE BAĞIMLIDIRLAR. SİSTEM MÜHENDİSLİĞİ AÇISINDAN KURUM ÇERÇEVESİNDE BİR SİSTEM 1. ŞEKİLDE GÖSTERİLDİĞİ GİBİ İFADE EDİLİR. YANİ (1.ŞEKİLDE), GELİŞTİRİLMEKTE OLAN HERHANGİ BİR SİSTEMİN BİR AĞ İÇİNDE OLDUĞU GÖRÜLMEKTEDİR. GELİŞTİRME SÜREÇLERİ, ZORUNLU OLARAK POLİTİK VE FİNANSAL ÇEVRELERİN DEĞİŞMESİNE GÖRE DEĞİŞEREK ORGANİZASYONEL VİZYONU, AMAÇLARI VE YÖNETİMİ İZLERLER. BU SİSTEMLERİ YÜRÜTEN İNSANLAR KENDİ KULLANIMLARINA GÖRE SÜREÇLERİ DEĞİŞTİRDİKLERİ İÇİN SİSTEMLERİN GEREKSİNİMLERİ DE DEĞİŞİR. AYRICA TEKNOLOJİNİN GELİŞMESİNE VE OLGUNLAŞMASINA BAĞLI OLARAK SİSTEMLER DE EVRİM GEÇİRİRLER. BU BAKIMDAN, 2. ŞEKİLDE İSE GELİŞTİRİLMEKTE OLAN SİSTEMDE, SİSTEMİ OLUŞTURAN İNSANLAR, SÜREÇLER VE TEKNOLOJİ İLE ÇEVRESEL BASKILARI DA GÖZÖNÜNDE BULUNDURMAMIZ GERETİĞİ GÖRÜLMEKTEDİR. GELENEKSEL SİSTEM MÜHENDİSLİĞİ, DOĞAL OLARAK, BU KARMAŞIK, UYARLAMALI ETKİLERİ GÖZÖNÜNDE BULUNDURMAZ. BU YÜZDEN, GELENEKSEL SİSTEM MÜHENDİSLİĞİ DIŞSAL (ÇEVRESEL) ETKİLERE BAĞLI OLARAK İNSANLAR, SÜREÇLER VE TEKNOLOJİ İLE KURUM MÜHENDİSLİĞİNE (KM) OLARAK GENİŞLETİLİR. KURUMSAL SİSTEM MÜHENDİSLİĞİ SİSTEM MÜHENDİSLİĞİ SİSTEMLERİN BİRLEŞİMİ SİSTEM

KURUMSAL SİSTEM MÜHENDİSLİĞİ En basit sistemler bile bir kurum içerisinde diğer sistemler ile birlikte çalışırlar ve birbirlerine bağımlılardır. Gelişme süreçleri, zorunlu olarak politik ve finansal çevrelerin değişmesine göre değişerek organizasyonel vizyonu, amaçları ve yönetimi izlerler. Süreçleri yürüten insanlar kullanımına göre süreçleri düzenledikleri için ihtiyaçları da değişir. Teknoloji evrimine ve olgunluğuna göre gelişirler. Dışsal (çevresel) etkilere maruz kalan Geleneksel Sistem Mühendisliği insanlar, süreçler ve teknolojiler ile Kurum Sistem Mühendisliğine (KSM) olarak genişletilir.

KURUMSAL SİSTEM MÜHENDİSLİĞİ Kurum Sistem Mühendisliğinin çözmesi gereken sorun, kurumun karmaşık davranışını tanımlamak ve sınırlandırmaktır ki böylece gelişmesi tahmin edilemezken kontrol edilebilir olacaktır. Ayrıca, Kurum Sistem Mühendisliği bu çevresel bağımlılığı anlamak ve uyarlamakla ilgilenir. Böylece kurum kararlı ve kontrollü kalırken çevresindeki değişmelere tepki olarak gelişebilir.

KM ile Sistem Mühendisliği Arasındaki İlişki-II KURUM MÜHENDİSLİĞİ Sistemin hizmete girdiği zamandaki davranışsal ihtiyaçlarını tanımlar. Kurumun ihtiyaçlarını uzun dönemli amaçlar ve hedeflerle ifade eder. Çalışma alanı sistemlerdir. Çalışma alanı kurumlardır. Kurumun dışsal etkileri dikkate almaz. Kurumu etkileyen insanların ihtiyaçlarını, teknoloji ve süreçlerdeki değişmeleri dikkate alır.

KURUMSAL SİSTEM MÜHENDİSLİĞİ Bir kurum ile ilgili bütün elemanların analizi, tasarımı, uygulanması ve çalışması ile ilgili bilgiler, prensipler ve disiplinler bütünüdür.* Kurumlardaki değişim ihtiyacını tanımlamak ve bu değişimi uygun ve profesyonel şekilde gerçekleştirmek için gerekli bütün bilgileri organize eden disiplindir. Kurumların tanımlanması, tasarımı, uygulanması ve kurumların sürekli gelişimi için ömür-döngüsü odaklı bir disiplindir. KM’nin birçok tanımı bulunmaktadır. *International Society for Enterprise Engineering_ISEE,

KURUMSAL SİSTEM MÜHENDİSLİĞİ Tüm bu tanımlardan hareketle Kurum Mühendisliği genel olarak şudur; Kurum sistemlerinin (imalat, hizmet veya süreç endüstrileri ve yönetim sistemleri) tasarımı süreci, Tüm yaşam döngüsü için iş süreçlerinin anlaşılması, tanımlanması, belirtilmesi, analizi ve uygulanması sanatıdır, Herhangi bir kurumu kurmak, değiştirmek veya yeninden düzenlemek için yapılan bütün çabaları kapsayan bir disiplin, Değişim yöntemlerinin bütünleşik bir kümesi, Kurum işlemlerini, iş süreçleri ağı olarak tanımlar, tasarlar ve uygular. Böylece kurum kendi hedeflerini başarabilir, maliyet etkili olabilir ve kendi pazarında daha rekabet edebilir olur. …Kurum ile ilgili bütün elemanların analizi, tasarımı, uygulanması ve işletilmesi ile alakalı bilgi, ilkeler ve disiplinler bütünüdür. ….Böylece kurum ve sistemleri müşterilerine en fazla fayda sağlayacak şekilde tasarlanabilirler ve kurumun sürekli olarak öğrenmesini, gelişen ve hızla değişen taleplere adapte olmasını sağlar.

KSM’nin Temel Amaçları Kurumu değiştirmek için en başarılı ve en değerli değişim yollarını tanımlamak ve bütünleştirmek, Çevresel bağımlılığı anlamak ve uyarlamak, Kurumun karmaşık davranışını tanımlamak ve sınırlandırmak, Kurum içi ve kurumlar arası işlemlerle, bu işlemlerin etkinliğinin ve verimliliğinin geliştirilmesiyle ilgilenir. Sonuç olarak KM’nin temel amaçları şunlardır…

Kurum Sistem Mühendisi Bir kurumun ne olması gerektiği ? Bulunduğu noktadan bu noktaya nasıl ulaşacağı ? Kurum Sistem Mühendisinin her zaman sorduğu iki soru vardır: Kurumun ne olması gerektiği? Bulunduğu noktadan bu noktaya nasıl ulaşacağı? En güçlü değişim yöntemlerini bütünleştirir ve onların başarılı olmasını sağlar. Bunda amaç; en büyük verimliliğin, her seviyede öğrenmenin olduğu insan-teknoloji ortaklığıdır. Kurum Sistem Mühendisi, bir kurumu değiştirmek için en iyi ve en başarılı yöntemleri tanımlar ve bütünleştirir.

Kurum Sistem Mühendisliğinin Çalışma Alanları Etkili işbirliği için kurum süreçlerinin seçilmesi ve tasarımı kurum mühendisliğinin başlıca amacıdır. Kurumsal modeller (Enterprise models) faaliyetlerin ve etkileşimlerinin yapısını görselleştirmeye ve analiz etmeye yardım ederek Kurum Mühendisliğinin bu amacına yardımcı olurlar. “Kurumsal Modelleme farklı bakış açılarından kurumun mümkün olan en zengin özetini elde etme sürecidir”. Kurumu, kurumun süreçlerini ve sistemlerini kurmak veya değiştirmek için bütünleşik disiplinler kümesidir. Sinerjik bir bütün oluşturmak için bileşenlerin bir araya getirilmesi olarak tanımlanan Kurumsal Bütünleşme (Enterprise Integration) de Kurum Mühendisliği’nin temel çalışma alanlarından biridir.

Yıl içi Ödevi- 1.Kısım Yıl içinde öğrenilen konuları uygulamak üzere öncelikle herkes kendine 1 kurum seçecek. 1. kısımda Kuruma genel bakış (sektör, çalışanlar vb.) ile; Kurumun ne olması gerektiği ? Bulunduğu noktadan bu noktaya nasıl ulaşacağı? sorularını cevaplayınız.