Türkiye’de ve Dünyada İş Sağlığı ve Güvenliği

Konunun genel amacı Katılımcılara, istatistikî veriler ve karşılaştırmalarla dünyada ve Türkiye’deki iş sağlığı ve güvenliği durumu hakkında temel bilgiler kazandırmaktır.

İş Sağlığı ve Güvenliği Önemi İş sağlığı ve güvenliği günümüz dünyasında çalışan kesimin en önemli öncelikleri arasında yer almaktadır. Sanayi, tarım ve diğer iş kollarında aynı derecede önem arz eden ve aynı derecede üzerinde durulması gereken bir konudur.

İş Sağlığı ve Güvenliği Önemi İş kazalarını ölçü alarak değerlendirme yaptığımızda; ABD’de tarım iş kolundaki kazaların, Avrupa’nın çeşitli ülkelerinde inşaat iş kolundaki kazaların, ülkemizde metal sektöründeki iş kazalarının 1. sırada olduğunu görmekteyiz. Buradan da anlaşılıyor ki bütün iş kollarında ve sektörlerde iş sağlığı ve güvenliğine yapılacak yatırım öncelikli olmalı ve kesinlikle boşa gitmeyeceği bilinmelidir.

Dünyada Küreselleşmenin Çalışma Koşullarına Etkisi Ticaretin ve sermaye hareketleri üzerindeki engellerin kaldırılması, işçiler gibi işletmeler üzerinde de rekabetçi etki oluşturmakta, işletmeler yeni üretim yöntemleri uygulamak zorunda kalmaktadırlar. Toplam kalite yönetimi, tam zamanında üretim, alt işveren kullanımı gibi uygulamalar yaygınlaşmaktadır. Fakat İSG ‘ne olan ihtiyaç daha da artmaktadır.

Dünyada Küreselleşmenin Çalışma Koşullarına Etkisi Esnek çalışma biçimlerinin ortaya çıkmasıyla iş güvencesine sahip olan işçi sayısı azalmıştır. Gelişmekte olan ülkelerin emek piyasalarındaki diğer bir sorun da, çocuk işçiliğidir. Çocuk ve genç işçiler kötü koşullarda, sosyal güvenceden yoksun biçimde çalıştırılmaktadır. Kırsal kesimden gelen ve kalifiye olmayan bu insanlar uluslararası işletmeler için "her koşulda çalışmaya hazır" potansiyel işgücüdür .

Dünyada Durum Her yıl 270.000.000 işçi yaralanmaktadır. Günde 5.000 işçi iş kazası sonucu ölmektedir. Her yıl 12.000 çocuk işçi ölmektedir. Yılda 160.000.000 işçi hastalanmaktadır İşyerlerinin karının %5 – 15’i kaybolmakta Ülke GSMH’ nın %4’ü iş kazası ve meslek hastalıkları nedeniyle kaybolmaktadır. 1 milyon 700 bin kişi ise meslek hastalıklarından dolayı yaşamını yitirmektedir.

Her yıl asbest yüzünden 100 bin kişinin yaşamını yitirdiği tahmin edilmektedir. Dünyadaki çalışma koşullarının değişimine bağlı olarak, İSG ile ilgili yeni gelişmeler, tehlikeler ve hastalıklar ortaya çıkmaktadır. Kimya, elektronik, hizmet ve taşımacılık sektörlerinin genişlemesi yeni tür riskleri ortaya çıkarmış, iş-kaynaklı risklerle beraber bunların iş dışı etkilerinden kaynaklanan sağlık sorunlarının (çevre kirliliği gibi) artmasına neden olmuştur. Stres, ergonomik ve ekranlı araçların kullanımından kaynaklanan görsel etkiler gibi yeni risklerle de baş göstermiştir.

Dünyada Hastalık Dağılımları

Ülkemizde Durum Ülkemizde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması görevi, 1945 yılında kurulan Çalışma Bakanlığı bünyesinde İşçi Sağlığı Daire Başkanlığına verilmiştir. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın işçi sağlığı ve iş güvenliği konusundaki denetimden sorumlu birimi İş Teftiş Kurulu’dur.

Ülkemizde Durum Denetim konusunda ayrıca Sosyal Güvenlik Kurumu Genel Müdürlüğü bünyesinde görev yapan müfettişler de bazı yetkilere sahiptirler. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bünyesinde, denetimle doğrudan ilişkili olmayan ancak işçi sağlığı ve iş güvenliği konusunda hizmet veren İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü ve İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Merkezi (İŞGÜM) ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi (ÇASGEM) bulunmaktadır.

SGK istatistiklerine göre 2008 yılında Türkiye’de; İşyeri sayısı 1.170.248 İstihdam edilen işçi 8.802.989 İş kazası sayısı 72.963 iş kazası Meslek hastalığı sayısı 539 Bunların 866’sı ölümle sonuçlanmıştır Kaybedilen iş günü sayısı ise 1.865.115

%29.1’i 1-9 işçi istihdam eden işyerlerinde Türkiye’de sigortalı çalıştıran 1.170.248 işletmenin %85.4’ü 1-9 sigortalı çalıştırmakta %12.7’si 10-49 sigortalı çalıştırmakta %1.6’sı ise 50-249 sigortalı çalıştırmaktadır Çalışanların ise; %29.1’i 1-9 işçi istihdam eden işyerlerinde %32.9’u 10-49 işçi istihdam eden işyerlerinde %21.8’i ise 50-249 işçi istihdam eden işyerlerinde bulunmaktadır

SGK istatistiklerine göre 2008 yılında iş kazaları Sonuç olarak, Türkiye’deki işyerlerinin %99.7’si 1-249 işçi istihdam eden küçük ve orta büyüklükteki işletmelerden (KOBİ) oluşmakta olup, çalışanların %83.8’i bu işyerlerinde istihdam edilmektedir. SGK istatistiklerine göre 2008 yılında iş kazaları %33.8’i 1-9 işçi çalıştıran işyerlerinde %26.7’si 10-49 işçi çalıştıran işyerlerinde %20.2’si 50-249 işçi çalıştıran işyerlerinde Yani iş kazalarının toplam olarak %80.7’si KOBİ’lerde meydana gelmektedir.

Çalışan nüfusun %0 4–12’sinde meslek hastalığı beklenir 10.922.241 çalışan olduğuna göre; 43.689 - 141.989 arasında meslek hastalığı beklenir Ancak, SGK istatistiklerine göre 2008 yılında 539 meslek hastalığı vakası tespit edilebilmiştir

Dünya’da Türkiye’de Meslek Hastalığı İş Kazaları

2010 yılında meydana gelen 62.903 iş kazası sonucu 1.434, Tespit edilen! 533 meslek hastalığı sonucu 10 olmak üzere 1.444 işçi hayatını kaybetti. İş kazaları sonucu 1.976, meslek hastalıkları sonucu 109 kişi olmak üzere 2.085 kişi sürekli iş göremez hale geldi. 2009 yılında 64.316 iş kazası meydana gelmiş ve 1.171 kişi hayatını kaybetmiş, 1.668 kişi sürekli iş göremez hale gelmişti. Tespit edilen 429 meslek hastalığı sonucu 217 kişi sürekli iş göremez hale gelmiştir.

İŞ KAZALARININ %58’İ 50’nin ALTINDA İŞÇİ ÇALIŞTIRAN İŞYERLERİNDE MEYDANA GELDİ 2010 yılında meydana gelen iş kazalarından 35.430’u iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi çalıştırma zorunluluğu bulunmayan 50’nin altında işçi çalıştıran işyerlerinde meydana geldi.

İSTATİSTİKTEN İLGİNÇ RAKAMLAR SGK’nın, 2010 yılı istatistiğine göre, hiç iş kazasının meydana gelmediği Mardin’de, iş kazaları sonucu 15 kişi ve hiç iş kazasının meydana gelmediği IĞDIR’da 6 kişi iş kazası sonucu hayatını kaybetti. 2010 yılında tespit edilen 533 meslek hastalığından 192’si (%38) Ankara’da, 152’si İzmir’de meydana gelirken, İstanbul’da tespit edilen meslek hastalığı sayısı 27’de, Kocaeli’nde tespit edilen meslek hastalığı sayısı 23’te kaldı. İstatistiklerdeki en ilginç rakam ise, meslek hastalığı sonucu meydana gelen 10 ölümden 6’sının Havayolu taşımacılığında olması? Sanırım bu rakam, SGK tarafından ayrıntı verilmesi gereken bir rakam.

İş Kazalarının Meydana Geldiği İş Saatlerine Göre Dağılımı

İş kazalarında ki durumumuz

2009 – 2013 ULUSAL İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HEDEFLERİ 1. İSG Kanunu’nun yürürlüğe girmesi ve ilgili mevzuat çalışmalarının tamamlanması Söz konusu Kanunun yürürlüğe girmesi ile birlikte AB normlarına uygun ikincil mevzuat çalışmaları (yönetmelik, tebliğ vb.) tamamlanacaktır.

2009 – 2013 ULUSAL İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HEDEFLERİ 2. Yeni mevzuatın uygulanmasını sağlamak amacıyla ilgili tarafların ve kamuoyunun bilgilendirilmesi ve tanıtım faaliyetlerinin Konsey üyesi kurum ve kuruluşlar tarafından yürütülmesi Yeni İSG mevzuatının uygulanmasını sağlamak, etkinliğini artırmak ve hizmetin yaygınlaşmasını sağlamak amacıyla kamuoyu bilgilendirilecek ve tanıtım faaliyetlerine hız verilecektir.

2009 – 2013 ULUSAL İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HEDEFLERİ 3. Yüz bin işçide iş kazası oranının %20 azaltılması Yeni İSG mevzuatının uygulanması ve hizmetin etkin bir şekilde yaygınlaştırılması ile birlikte ülkemizde meydana gelen yüz bin işçide iş kazası oranında beş yılın sonunda toplam %20 azalma sağlanacaktır.

2009 – 2013 ULUSAL İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HEDEFLERİ 4. Beklenen ancak tespit edilememiş meslek hastalığı vaka sayısı tespitinin %500 artırılması Ülkemizde beklenen ancak tespit edilememiş meslek hastalığı vaka sayısının, düzenlenen mevzuat ve tanı sistemindeki gelişmeler ışığında ilgili tarafların konuya ilişkin duyarlılık ve bilgi düzeylerinin geliştirilmesi ile beş yılın sonunda toplam %500 artırılması sağlanacaktır.

2009 – 2013 ULUSAL İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HEDEFLERİ 5. Sunulan İSG laboratuvar hizmetlerinin ulaştığı çalışan sayısının %20 artırılması Ülkemizde sunulan İSG laboratuvar ve teknik hizmetlerinin ulaştığı çalışan sayısı beş yılın sonunda toplam %20 artırılacaktır

2009 – 2013 ULUSAL İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HEDEFLERİ 6. Ulusal Konsey üyesi kurum ve kuruluşların yürüttükleri İSG proje, eğitim ve tanıtım faaliyetlerinin %20 artırılması Gerek Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı gerekse Ulusal İSG Konsey üyesi kurum ve kuruluşların yürüttükleri her türlü İSG projeleri, eğitim, tanıtım, bilgilendirme ve duyarlılık artırma faaliyetleri beş yılın sonunda toplam %20 artırılacaktır

2009 – 2013 ULUSAL İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HEDEFLERİ 3, 4, 5 ve 6. maddelerde belirtilen faaliyetler her yıl sonunda yapılacak UİSGK toplantısında değerlendirilerek gözden geçirilecektir

TEŞEKKÜRLER