BÖLÜM 3-GELİR VERGİSİ & VERGİ MATRAHININ TESPİTİ 3. Gelir Üzerinden Alınan Vergiler: Kişi veya kuruluşların çeşitli işlemlerden elde ettikleri gelirleri üzerinden gelir vergisi kanunnda belirlenen oranlarda alınan vergilere gelir vergileri denir. 3.1. Gelir Vergisi: Vergi gerçek kişilerin elde ettikleri kazançlar üzerinden alındığı için gelir vergisi adı ile anılmaktadır.

3.1.1. Gelir Vergisinin Özellikleri Bu vergiler bir yıl boyunca gerçek ve tüzel kişilerin kazançları üzerinden alınan vergilerdir. Gelir üzerinden alınan vergiler, vergiler içerisinde önemli bir paya sahiptir. Gelirlerin beyanın kontrolü ve takibi önemlidir. Bu hususlara dikkat edildiği sürece vergi gelirlerinden en büyük pay gelir vergilerinden sağlanır. Gelir üzerinden alınan vergiler iki şekilde incelenir. Bunlar, Gelir Vergileri ve Kurumlar Vergileridir.

3.1.2. Gelir Vergisinin Konusu Gerçek kişilerin bir yıl boyunca elde ettikleri gelir ve kazançları üzerinden alınan vergilerdir. Kamu hizmetlerinin finansmanında en fazla yararlanılan vergi gelir vergisidir. Gelir vergisinin artan oranlı olması, birtakım indirim, muafiyet ve istisnalara uygun olması nedeniyle ve vergi ile ilgili düzenlemelerin, vergi yönetiminin doğru yapılması koşuluyla vergi adaletine uygun olarak daha fazla yarar sağlanabilir. Gelir vergisi dolaysız bir vergidir.

3.1.2. Gelir Vergisinin Konusu - Gerçek kişiye ait olmalıdır. Gerçek kişi ise medeni kanun hükümlerine göre hak sahibi olabilme ve borç altına girme bakımından ehil olan kişidir. - Gelir bir takvim yılı içinde elde edilen gelir olmalıdır. Gelir vergisinde vergilendirme dönemi geçmiş olan bir takvim yılıdır.

3.1.2. Gelir Vergisinin Konusu - Gelir her türlü kazanç ve iratların toplamıdır. Yani direkt olarak ele geçmese bile hak edilmiş olan o yıla ait her türlü kazanç, alacaklar ve elde edilmiş gelirlerin toplamı gelir vergisinin konusuna girer. - Gelir kazanç ve iratların safi tutarıdır. Gelirin elde edilmesinde yapılan ve yapılacak olan her türlü giderler düşüldükten sonra kalan kısım verginin konusu olmaktadır. Safi kazanç ve iratların bulunmasında gayri safi gelirden kanunda belirtilen giderler düşürülür.

3.1.3. Gelir Vergisi Unsurları Gelir, Gelir Vergisi Kanunu’nun …. maddesinde “Gelir bir gerçek kişinin bir takvim yılı içerisinde elde ettiği kazanç ve iratların safi tutarıdır.” şeklinde tanımlanmıştır. Aynı kanunun 2. maddesinde ise gelir unsurları belirtilmektedir. 

3.1.3. Gelir Vergisi Unsurları Gelir Vergisi Kanunu’na göre gelir sayılan unsurlar şunlardır: - Ticari kazançlar - Zirai kazançlar - Ücretler - Serbest meslek kazançları - Gayrimenkul sermaye iratları - Menkul sermaye iratları - Sair kazanç ve iratlar

3.1.4. Gelir Vergisi Tarifesi Gelir vergisinin matrahı gerçek usulde, gelir kaynaklarından elde edilen hasılattan bu hâsılatın yapılması için yapılan masraflar ve vergiden istisna edilen tutarların düşürülmesinden sonra kalan kısımdır. Gelir vergisi artan oranlı bir vergidir. Dilim usulü artan özelliği gösterir.

2015 Gelir Vergisi Yıllık Dilimleri ve Oranlar Matrah Dilimleri (TL) Toplam Matrah (TL) Dilimin Vergisi (TL) Toplam Vergi (TL) 10 3.000 300 20 6.000 600 900 25 7.600 13.600 1.900 2.800 30 10.050 23.650 3.015 5.815 37 23.651 +

3.1.5. Gelir Vergisinin Tarhı Tarh işlemi Vergi Usul Kanunu …. maddede, vergi alacağının kanunlarında gösterilen matrah ve oranlar üzerinden hesaplanarak vergiyi miktar itibariyle tespit eden idari bir işlem olarak tanımlanmaktadır. Verginin hesaplanması beyan edilen vergiye tabi gelirin, artan oranlı tarifeye uygulanması ile bulunur.

3.1.6. Gelir Vergisinin Ödenmesi Yıllık beyanname, ait olduğu takvim yılını takip eden yıl içinde verilir. Bu nedenle verginin ait olduğu takvim yılını izleyen yıl içinde taksitler halinde ödenmesi esası benimsenmiştir. Gelir vergisinin ödenme süreleri beyan ayları dikkate alınarak şu şekilde belirlenmiştir: Gelir vergisi tüzel kişiler için tarhiyatının yapıldığı ayı izleyen ayın sonuna kadar ödenir. Gerçek kişiler için vergilendirme dönemini izleyen yılın Temmuz ve Kasım ayları sonunda 2 eşit taksitte ödenir.

Stopaj Stopajlar kişiler bakımından gelir vergisine, kurumlar bakımından kurumlar vergisine mahsup edilir. Stopaj (kaynaktan kesme), gelir vergisinde, özellikle maaş ve ücretlilerin vergi borçlarının ödenmesinde, gelir henüz sahibinin eline geçmeden verginin kesilmesini ifade eder.

Stopaj Stopaj, gelir veya kurumlar vergisine tabi bir kazanca ilişkin hasılatın ilgilisine ödenmesi aşamasında, ödemeyi yapanlarca, yasa ile belirlenmiş oranlar üzerinden ödeme tutarının bir kısmının tutulup, hasılatı elde eden adına ve onun peşin vergisi olarak vergi dairesine yatırılması şeklinde uygulanan vergileme yöntemi ve vergi güvenlik tedbiridir.

Stopaj Oranı % (Diğer/TC) Maaşlardan P.A.Y.E. Matraha Göre Yabancıların serbest meslek kazançlarından 20/5 Patent hakları için yabancılara ödenen 10 Yabancı sanatkârlara ödemelerden Hava parası için ödemelerden 20

Stopaj Oranı % (Diğer/TC) Tarım ürünleri için üreticiye yapılan ödemelerden – Kuru tarımda 1 – Hayvancılıkta 2 – Sulu tarımda 3 Taşınmaz mal alım ve satımı yapanlardan satış bedeli veya rayiç hangisi yüksek ise , %20 kar üzerinden saptanan safi kazancın 20

Stopaj Oranı % (Diğer/TC) Tüzel kişilerin banka faizi gelirlerinden 12 Gerçek kişilerin banka faizi gelirlerinden 10 Temettülerden 15 Dağıtılmayan kurum kazancından, yabancı kurumlar dahil Kira gelirlerinden Yerel Banka ve Kooperatifler dışındaki kaynaklardan alınan borçlar için ödenen faizden 20/10

Gelir Vergisi Hesaplamaları Gelir vergisi yıllık dilimleri ve oranları Gelir vergisi yıllık muafiyetleri Sosyal Sigorta ve İhtiyat sandığı oranları Tabloları kullanılarak yapılacaktır.

Sosyal Sigorta, Sosyal Güvenlik ve İhtiyat Sandığı • Sosyal Sigorta ve Sosyal Güvenlik: Ödenecek primlerin alt ve üst sınırları(1 Eylül 2015’ten itibaren): Aylık-Alt Sınır (TL) Aylık-Üst Sınır (TL) Sosyal Sigorta 1,730 8,650 Sosyal Güvenlik 12,110

Sosyal Sigorta ve Sosyal Güvenlik: Memur ve İşçiler: Yukarıda belirtilen kazanç sınırları içerisinde aşağıdaki oranlarda kesinti yapılır.

Sosyal Sigorta ve Sosyal Güvenlik: Sigortalıdan kesinti: KKTC Çalışma İzinli Emekli Sosyal Sigorta %9 %8 Sosyal Güvenlik %8.25 İşveren katkısı: %11 %13 %10.25

Sosyal Sigorta ve Sosyal Güvenlik: Yukarıda belirtilen işveren katkısı birinci tehlike sınıfındaki sigortalılar için olup her sınıf artışı için işveren katkısı %1/2 yükselmektedir.

Sosyal Sigorta ve Sosyal Güvenlik: İşveren durumunda olan veya bağımsız çalışanlar: Bu durumdaki sigortalılar yaş durumlarına göre Bakanlar Kurulu’nun tespit ettiği aylık gelir basamaklarından tehlike sınıflarına göre üçer aylık dönemlerde sigorta primi öderler. Sosyal güvenlik fonlarına yapılacak ödemeler vergi amaçları için aşağıdaki miktarları aşamaz. İşveren ödemesinde brüt ücretin – %19 Hizmetli katkılarında brüt ücretin – %13

İhtiyat Sandığı İşverenler veya bağımsız çalışanlar ihtiyat sandığına tabi değildirler. İhtiyat Sandığı: Memur ve İşçiler: KKTC Çalışma İzinli Aylık ödeneklerin den kesinti %4 %0 İşveren katkısı %5

BÖLÜM 3 – ÇALIŞMA SORULARI Yıllık Maaş Hesaplmaları Aylık Maaş Hesaplamaları 13’cü Maaş Hesaplamaları Vergi Matrahı Tespiti ile igili hesaplamalar