ÇALIŞMA HAYATINDA ETİK 1

2 İŞ ETİĞİ İş etiği genel olarak işyerinde neyin doğru neyin yanlış olduğunu öğrenmek ve doğru olanı yapmayı gerktirir. Bu doğru olanı yakalamak davranışlarımızda, kararlarımızda paydaşlarla ilişkilerimizi ve ürünlerimiz ve hizmetlerimiz üzerindeki etkilerini dikkate almakla mümkündür.

3 İŞLETMEDE KARŞILAŞILAN ETİK SORUNLAR 1987 ‘de yapılan bir araştırmaya göre işletmede karşılaşılan etik sorunlar arasında RÜŞVET ve ÇIKAR ÇATIŞMALARI ilk sıradadır.

4 ETİK OLMAYAN DAVRANIŞLAR EN ÇOK HANGİ İŞ ALANLARINDA %66 DEVLET YÖNETİMİ %51 ŞATIŞ %40 HUKUK %38 MEDYA %33 FİNANSMAN %21 TIP %18 BANKACILIK %14 ÜRETİM

5 MESLEKİ ETİK Mesleki etik;mesleki faaliyetlerin sürdürülmesi aşamasında ahlaki ve mesleki ilkelere göre hareket etme disiplinidir. Meslekler,etiğe bağlılığıyla saygı ve güven kazanır.

Meslek kararlarının etik,sosyal,teknolojik, ekonomik ve politik yönleri olabilir. Meslek kararlarının gücü ve konumunu belirleyen temel öğe etiktir. 6 MESLEKİ ETİK

7 Etik özelliği bulunmayan eylemler dengeleri bozacağı gibi yapılan işe, güveni ve saygıyı da azaltmaktadır. Kişilerin başarılarının altında etik kurallara bağlılık ön plana çıkmaktadır. Her başarının altında yatan kişilerin bireysel başarılarıdır.Bireysel başarıların temelinde de çalışkanlık kadar etik ilkelere bağlılık da yatmaktadır. MESLEKİ ETİK

MÜHENDİSLİK ETİĞİ TARİHİ Etik düşünceler, mühendisliğin bir meslek alanı olması ile başlamıştır. 19.yy sonlarında meslek toplulukları mesleki etik ilkelerini oluşturmuşlardır. Mühendislik etiği çok dar anlamda anlaşıldı. Mühendislik etiği halen çok yenidir. 8

Yasal ve tıp alanlarında da etik tartışmaları henüz çok yenidir. Mühendislik etiği 1970'lerin sonunda bir okul disiplini olarak kabul edildi li yıllarda projelerde daha açık olarak tanımlandı ve disiplinler arası bir olgu olarak kavramlaştı. Bir mühendisin tasarım sırasındaki kararı yüzlerce yaşamı etkileyecek sonuçlara yol açabilir. 9 MÜHENDİSLİK ETİĞİ TARİHİ

Temel ilke; Mühendisler; mühendislik mesleğinin, doğruluğunu, onurunu ve değerini, insanların rahat yaşaması için bilgi ve becerilerini kullanarak, dürüst ve tarafsız olarak halka ve kendi işlerine sadakatle hizmet ederek, mühendislik mesleğinin niteliğini ve prestijini arttırarak, kendi disiplinlerinin mesleki ve teknik prestijini arttırmaya çalışarak yüceltir ve geliştirirler. 10 MÜHENDİSLİK ETİĞİ TARİHİ

MÜHENDİSLİK ETİĞİ İLKELERİ Mühendisler, mesleki görevlerini yerine getirirken, toplumun güvenliğini, sağlığını ve refahını göz önünde bulundurmalıdırlar. 11

Mühendisler toplum yaşamının güvenliğini, sağlığını ve refahını; yapıları ve makineleri vs. mühendislik kurallarına, kararlarına uygun tasarlamak zorunda olduklarını bilmelidir ve tasarılarını belirlenmiş standartlara uygun olacak şekilde yapmalıdırlar. 12 MÜHENDİSLİK ETİĞİ İLKELERİ

Mühendisler sorumlu oldukları sistemlerin kullanış biçimlerini halkın anlayacağı dilde açıklamalıdır. Halkın sağlığını tehdit edebilecek bulguları tespit ettiklerinde bağlı bulundukları şirketi bilgilendirmeli ve halkın tarafında olmalıdır. 13 MÜHENDİSLİK ETİĞİ İLKELERİ

Mühendisler, diğer kişilere veya firmalara tasarım güvenilirliği ilkelerinin her hangi bir maddesinin ihlalinde olabileceklerin bilgisini ve nedenlerini bilgilendirmek zorundadır. 14 MÜHENDİSLİK ETİĞİ İLKELERİ

Mühendisler üretim veya üretim sistemlerinin kontrolü yapılmamış veya güvenilirliği sağlanmamış ise veya tasarım onu kullanan halka zarar verecek ise bu durumu yetkiliye bildirmek zorundadır. 15 MÜHENDİSLİK ETİĞİ İLKELERİ

Mühendisler, üretim veya üretim sisteminin güvenliğini ve performansını etkileyecek değişimlerin veya düzenlemelerin onayını vermeyecektir. Mühendisler, topluma ilişkin olaylarda yapıcı hizmet olanaklarını arayacaklar veya düzenlemelerin onayını vermeyecektir. 16 MÜHENDİSLİK ETİĞİ İLKELERİ

Mühendisler her işlerinde toplumun güvenliğini ve esenliğini düşünerek tasarım yapacaklardır. Mühendisler, yaşamın kalitesini arttırmak için çevreyi iyileştirmelidir. Mühendisler, sadece kendi uzmanlık alanlarındaki hizmetleri vermelidir 17 MÜHENDİSLİK ETİĞİ İLKELERİ

MÜHENDİSLİKTE DÜRÜSTLÜK Dürüstlük ve onur iç içe kavramlardır. Bu iki kavram aynı kökenden türemişlerdir: ve İyi bir mühendis dürüst olmak zorundadır. Daha da ötesi, mühendis dürüst değilse; mühendis olamamıştır. 18

En yaygın iki türü, yalan ve kopya olan onursuzluk; mühendisler açısından teknik bilgi ve yetenek eksikliği kadar önemli bir tehlikedir. Dolayısıyla; mühendislik mesleğinin, etik kurallardan öte “onur kodları”na gereksinimi vardır. 19 MÜHENDİSLİKTE DÜRÜSTLÜK

Dürüstlük, var olanı farklı göstermeyi reddeder. Mühendislik anlamında bu, bir tasarımın ya da ürünün olabileceğinden fazlasını yaptığını belirtmenin reddi anlamındadır. Dürüst insan gerçekçidir. 20 MÜHENDİSLİKTE DÜRÜSTLÜK

Yalan söylemek ya da aldatmak, aslında, öteki kişinin özgür ve değerli olduğunu kabul etmemektir. Yalan söylemek, her şeyden önce bir saygısızlıktır ve karşıdaki kişiyi köleleştirmektir. 21 MÜHENDİSLİKTE DÜRÜSTLÜK

Aslında, aldatan tüm insanlar gibi, kullanıcıyı farklı bilgilendiren mühendis de kaybeder. Çünkü; mühendisin başarısı, dünyanın gerçekte nasıl olduğunu bilmesine ve o bilgiye göre yaptığı tasarımın çalışmasına bağlıdır. Yalanın kısa dönemli faydalarının yanında; uzun dönemde, dürüstlük saygınlık kazandırır. Kişisel uyum ve bütünlük kısa dönemli başarıdan çok daha önemlidir. 22 MÜHENDİSLİKTE DÜRÜSTLÜK

Yüksek teknolojinin egemen olduğu toplumlarda sonuç teorisi daha fazla önem kazanır. Örneğin; otomobillere kirlilik önleyici cihaz yerleştirmek hava kirliliğini önleme açısından iyi, otomobil maliyetini arttırma açısından kötüdür. Karar, bu iki sonucun karşılaştırılması yapıldıktan sonra verilir. Sonuç teorisinin en önemli biçimlerinden biri “faydacılıktır. 23 MÜHENDİSLİKTE DÜRÜSTLÜK

MÜHENDİS SORUMLULUĞU Her bilinçli insanın kendisine ve çevresindekilere karşı sorumlulukları vardır. Meslek gruplarında da aynı şey geçerlidir. Doktorlar, basın yayın, muhasebeciler, imalatçılar, öğretmenler..vs Ancak bu sorumluluk mühendislerde dünyayı ve insanlığı ilgilendirecek ölçüdedir. 24

ULUSLAR ARASI ETİK KURALLAR REHBERİ İş sağlığının amacı, işçilerin bireysel ve toplu olarak sağlığına ve sosyal refahına yönelik hizmetlerin sunulmasıdır. İş sağlığı uygulaması en yüksek profesyonel standartlara ve etik ilkelere göre gerçekleştirilmelidir. İş sağlığı profesyonelleri, çevre ve toplum sağlığına katkıda bulunmalıdır. 25

İş sağlığı profesyonellerinin görevleri arasında, işçinin yaşamını ve sağlığını koruma, insan onuruna saygı ve iş sağlığı politikaları ile programlarında en yüksek etik ilkeleri geliştirme yer alır. Profesyonel davranış, dürüstlük, tarafsızlık, sağlık verilerinin gizliliğini ve işçilerin özel bilgilerini korumayı da içermektedir. 26 ULUSLAR ARASI ETİK KURALLAR REHBERİ

İş sağlığı profesyonelleri, görevlerini yerine getirirken tam profesyonel bağımsızlığa sahip olması gereken uzmanlardır. Görevleri için gerekli olan yeterliği edinip sürdürmeli ve işlerini doğru uygulamayla ve profesyonel etik kurallara uygun biçimde yürütmelerini sağlayacak koşulları talep etmelidirler. 27 ULUSLAR ARASI ETİK KURALLAR REHBERİ

İş sağlığı çalışanlarının görevleri ve yükümlülükleri 28

Amaçlar ve danışmanlık rolü: 1. İş sağlığı uygulamasının ana amacı, işçilerin sağlığını korumak ve desteklemek, güvenli ve sağlıklı bir iş ortamı oluşturmak, işçilerin iş kapasitelerini ve işe erişimlerini korumaktır. Bu amacı izlerken, iş sağlığı profesyonelleri risk değerlendirmesinde geçerli yöntemler kullanmalı, etkin önlemler önermeli ve uygulamalarını sürekli kılmalıdır. 29 İş sağlığı çalışanlarının görevleri ve yükümlülükleri

Bilgi ve uzmanlık: 2. İş sağlığı profesyonelleri, iş ve çalışma ortamına yakın olmak için çaba göstermeli, bilimsel ve teknik bilgi ile donanmalı, konuyla ilgili riskleri yok etmek ya da en aza indirmek için en verimli yöntemler hakkında yeterince bilgili olmalıdır. 30 İş sağlığı çalışanlarının görevleri ve yükümlülükleri

Politika ve program geliştirilmesi: 3. İş sağlığı profesyonelleri, işçilerin sağlığını etkileyebilecek risk etmenleri konusunda, yönetimi ve işçileri bilgilendirmelidir. İşle ilgili tehlikelerin risk değerlendirmesi, işlerin ve işyerlerinin gereksinimlerine göre uyarlanmış bir iş güvenliği ve sağlığı politikası ile bir önleme programı oluşturulmasına yönlendirilmelidir. 31 İş sağlığı çalışanlarının görevleri ve yükümlülükleri

Önleme ve hızlı hareket etmenin vurgulanması: 4. Teknik açıdan kusursuz ve kolaylıkla uygulanabilen basit önlemlerin seçilmesine özel dikkat gösterilmelidir. İleri düzeyde değerlendirmeler yapılarak, önlemlerin etkin olup olmadığı ya da daha eksiksiz bir çözümün bulunup bulunmayacağı kontrol edilmelidir. 32 İş sağlığı çalışanlarının görevleri ve yükümlülükleri

İyileştirici eylemlerin izlemi: 5. İş sağlığı profesyonelleri, bir riskin kaldırılmasının ya da sağlık ve güvenlik için tehlike yaratan bir durumun iyileştirilmesinin reddedilmesi veya gönülsüzce karşılanması durumunda, olabildiğince hızla, uygun üst düzey yönetim görevlisine, 33 İş sağlığı çalışanlarının görevleri ve yükümlülükleri

bilimsel bilginin değerlendirilmesinin önemini, maruz kalım sınır değerlerini de içeren, ilgili sağlık koruma standartlarının uygulanmasının önemini vurgulamalı ve işverenin işyerinde yasa ve yönetmelikleri uygulama yükümlülüğünü anımsatarak, kaygılarını yazılı olarak açıkça dile getirmelidir. 34 İş sağlığı çalışanlarının görevleri ve yükümlülükleri

Güvenlik ve sağlık bilgileri: 6. İş sağlığı profesyonelleri, işçilerin maruz kalabilecekleri iş tehlikeleri konusunda, hiçbir gerçeği gizlemeyen ve önleyici yöntemleri vurgulayan tarafsız ve anlaşılır bir tarzda bilgilendirilmelerine katkıda bulunmalıdırlar. 35 İş sağlığı çalışanlarının görevleri ve yükümlülükleri

Ticari sırlar: 7. İş sağlığı profesyonelleri, etkinlikleri sırasında farkına varabilecekleri endüstriyel ve ticari sırları açıklamamakla yükümlüdür. 36 İş sağlığı çalışanlarının görevleri ve yükümlülükleri

Sağlık izlemi: 8. İş sağlığının hedefleri, sağlık izlem yöntemleri ve işlemleri, bu konularda bilgilendirilmesi gereken işçilere öncelik verilmek üzere, açıkça tanımlanmalıdır. 37 İş sağlığı çalışanlarının görevleri ve yükümlülükleri

İşçiyi bilgilendirme: 9. Sağlık izlem sistemi içinde yürütülen muayenelerin sonuçları, ilgili işçilere açıklanmalıdır. Belirli bir işe uygunluğun değerlendirmesi, işin gereklilikleri ve işçinin sağlığı hakkında yeterli bilgi temel alınarak gerçekleştirilmelidir. 38 İş sağlığı çalışanlarının görevleri ve yükümlülükleri

İşvereni bilgilendirme: 10. Ulusal yasa ve yönetmeliklerle saptanmış muayenelerin sonuçları, planlanan çalışma için uygunluk, iş ile ilgili veya mesleksel tehlikelere maruz kalmada tıbbi bakımdan gerekli sınırlamalarla ilgili konular, sadece yönetime aktarılmalıdır; önerilerde, işlerin ve çalışma koşullarının işçinin yeteneklerine göre uyarlanması gerektiği vurgulanmalıdır. 39 İş sağlığı çalışanlarının görevleri ve yükümlülükleri

Üçüncü kişilere yönelik tehlike: 11. İşçinin sağlık durumunun ve yürütülen işin doğasının başkalarının güvenliğini tehlikeye sokma olasılığı varsa, işçi durumdan açık şekilde haberdar edilmelidir. 40 İş sağlığı çalışanlarının görevleri ve yükümlülükleri

Biyolojik izlem ve araştırmalar: 12. Biyolojik testler ve diğer araştırmalar, ilgili işçinin sağlığının korunması için, geçerlilik ve uygunluklarına, duyarlılık, seçicilik ve prediktif değerlerine göre seçilmelidir. 41 İş sağlığı çalışanlarının görevleri ve yükümlülükleri

Sağlığın desteklenmesi: 13. İş sağlığı profesyonelleri, sağlık eğitimi, sağlığın desteklenmesi, sağlık taraması ve halk sağlığı programlarıyla uğraşırken, tasarım ve uygulama aşamalarında, hem işverenin hem de işçilerin katılımını istemelidirler. 42 İş sağlığı çalışanlarının görevleri ve yükümlülükleri

Toplumun ve çevrenin korunması: 14. İş sağlığı profesyonelleri, toplum ve çevrenin korunmasına ilişkin rollerinin bilincinde olmalıdırlar. 43 İş sağlığı çalışanlarının görevleri ve yükümlülükleri

Bilimsel bilgiye katkı: 15. İş sağlığı profesyonelleri, yeni ya da kuşkulanılan iş tehlikelerinden bilimsel toplulukları, halk sağlığı ve işçi sınıfı yetkililerini tarafsız olarak haberdar etmelidirler. 44 İş sağlığı çalışanlarının görevleri ve yükümlülükleri

İş sağlığı profesyonellerinin işlevlerinin yürütülmesine ilişkin koşullar 45

Yeterlilik, doğruluk ve tarafsızlık: 16. İş sağlığı profesyonellerinin etkinliklerindeki temel amaçları, işçilerin sağlığı ve güvenliğinden yana olmalıdır. 46 İş sağlığı çalışanlarının görevleri ve yükümlülükleri

Profesyonel bağımsızlık: 17. İş sağlığı profesyonelleri, işlevlerini yürütmede tam bir profesyonel bağımsızlık aramalı, bunu sürdürmeli ve gizlilik kurallarına dikkat etmelidirler. 47 İş sağlığı çalışanlarının görevleri ve yükümlülükleri

Eşitlik, ayrım gözetmeme ve iletişim: 18. İş sağlığı profesyonelleri, iş sağlığı hizmeti verdikleri insanlarla güven, gizlilik ve eşitliğe dayanan bir ilişki kurmalıdır. 48 İş sağlığı çalışanlarının görevleri ve yükümlülükleri

İş sözleşmelerinde etik hüküm: 19. İş sağlığı profesyonelleri, sözleşmelerine etik hüküm konulmasını istemelidirler. Bu etik hüküm, özellikle profesyonel standartları, yönerge ve etik kuralları içermelidir. 49 İş sağlığı çalışanlarının görevleri ve yükümlülükleri

Kayıtlar: 20. İş sağlığı profesyonelleri, işletmedeki iş sağlığı sorunlarını tanımlama amacıyla, uygun bir gizlilik ölçüsü içerisinde yeterli kayıt tutmalıdır. 50 İş sağlığı çalışanlarının görevleri ve yükümlülükleri

Tıbbi gizlilik: 21. Bireysel tıbbi veriler ve tıbbi araştırma sonuçları, iş sağlığı hekimi ya da iş sağlığı hemşiresinin sorumluluğu altında korunan gizli tıbbi dosyalara kaydedilmelidir. 51 İş sağlığı çalışanlarının görevleri ve yükümlülükleri

Toplu sağlık verileri: 22. Bireysel olarak tanınma olanağı bulunmayan durumlarda, işteki yönetime ve işçi temsilcilerine ya da bulundukları yerlerdeki güvenlik ve sağlık komitelerine, korunmasız işçi gruplarının sağlığını ve güvenliğini koruma görevlerinde yardımcı olmak amacıyla, işçi gruplarına ait bütün sağlık verileriyle ilgili bilgi açıklanabilir. 52 İş sağlığı çalışanlarının görevleri ve yükümlülükleri

Sağlık profesyonelleriyle ilişkiler: 23. İş sağlığı profesyonelleri, işle veya tümüyle işgücünün sağlığıyla ilişkili olan; işçilerin sağlığının korunması, bakımı ya da desteklenmesi gibi konularla ilgili olmayan kişisel bilgileri araştırmamalıdır. 53 İş sağlığı çalışanlarının görevleri ve yükümlülükleri

Suistimalle mücadele: 24. İş sağlığı personeli, işçilerin sağlığı ve tıbbi verilerin gizliliğinin korunması konusunda, diğer iş sağlığı profesyonelleri ile işbirliği yapmalıdır. 54 İş sağlığı çalışanlarının görevleri ve yükümlülükleri

Sosyal taraflarla ilişkiler: 25. İş sağlığı profesyonelleri, insan onuruna saygı göstermek ve iş sağlığı uygulamasının kabul edilebilirliğini ve etkinliğini artırmak amacıyla, tam bir profesyonel bağımsızlığın ve tıbbi gizliliğin korunmasını garanti etmenin gerekliliği konusunda, işverenleri, işçileri ve temsilcileri bilinçlendirmelidir. 55 İş sağlığı çalışanlarının görevleri ve yükümlülükleri

Etiği destekleme ve denetim: 26. İş sağlığı profesyonelleri, iş sağlığı uygulamasında en yüksek etik standardı uygulayabilmek için,işverenlerin, işçilerin ve onların örgütlerinin ve yetkili makamların desteğini ve işbirliğini istemelidirler. 56 İş sağlığı çalışanlarının görevleri ve yükümlülükleri

TEŞEKKÜRLER… 57