MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI Geldikleri Gibi Giderler MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI Engin DEMİRCİ Malatya 2016

Nedenleri: Wilson İlkeleri’nin Türk çoğunlukta olduğu bölgelerde, Türklere kendi geleceklerini belirleme hakkı tanımasının verdiği olumlu havanın etkisi Savaş sonrasında yenilenden toprak ve tazminat alınmayacak olması ilkesi Osmanlıyı ümitlendirmiş. Bu durum Osmanlının savaştan ayrılmasında etkili olmuştur.

Bulgaristan’ın savaştan çekilmesiyle Batı cephesinin tehlikeye düşmesi

Müttefiklerimizin yenilgiyi kabul etmeleri ,Osmanlı’nın savaşacak gücünün kalmaması Güney cephelerinin çökmesi

Savaş taraftarı olan İttihat ve Terakki Partisinin ülkeyi terk etmesi sonucunda başa barış isteyen Hürriyet ve İtilaf Fırkasının gelmesi.

Örnek Soru

Mondros Mütarekesi; 30 Ekim 1918’de Osmanlı adına bahriye nazırı Rauf Orbay ile; İtilaf devletleri adına İngiliz amirali Caltrop arasında Limni Adasının Mondros Limanında Agamemnon Zırhlısında imzalanmıştır.

Osmanlı Devleti'nin Egemenliğini Kısıtlayan Hükümler: 1-) Boğazlar, İtilaf Devletleri’nin kontrolüne bırakılacak. -Wilson İlkeleri’ne aykırıdır. -Osmanlı Devleti’nin Boğazlar üzerindeki egemenliği sona ermiştir. -Başkent İstanbul, dolayısıyla, padişah düşman denetimi altına girmiştir. -Anadolu ve Trakya arasındaki bağlantı kesilmiştir.

2- İtilaf Devletleri, kendi güvenliklerini tehdit edecek bir durumda herhangi bir stratejik noktayı işgal edebilecek (7.madde). -Bu madde işgallere ortam hazırlamıştır. -Gizli antlaşmaları hayata geçirmek üzere konulmuştur. -Wilson İlkeleri’ne aykırıdır. -Bu hükmün uygulanması, Osmanlı Devleti’nin fiilen sona erdirecektir.

Örnek Soru

Vilâyât-ı Sitte'de (Altı il, Erzurum, Van, Harput, Diyarbakır, Bitlis, Sivas) bir karışıklık çıkarsa, İtilaf Devletleri buraları işgal edebilecek (24.Madde). İtilaf Devletleri bu madde ile Doğu Anadolu’da bir Ermeni Devleti kurmak istediklerini göstermişlerdir.

Bütün haberleşme-ulaşım araç ve gereçleri İtilaf Devletleri'nin kontrolüne verilecek. -Bu maddedeki temel amaç haberleşmeyi denetim altına alarak ülkedeki gelişmelerden bilgi sahibi olmaktır. -Posta örgütüne sahip olmak, otoritenin sağlanmasında çok önemli bir araçtır. İtilaf Devletleri bu madde ile olası bir direnişin örgütlenmesini de engellemeyi amaçlıyordu. -Haberleşme vasıtalarına el koyarak işgalin yurt ve dünya kamuoyuna duyurulmasını önlemek istemişlerdir.

b) Askeri Hükümler: Güvenliği sağlayacak askerden fazlası terhis edilecek. Orduların terhisi ve silahların teslimi direnişi önlemeyi amaçlamışlardır. Türk halkı Kuva-i Milliye birlikleri ile direnmişlerdir.

-İtilaf Devletlerimin Osmanlı Devleti elinde bulunan esirleri serbest kalacak, Türk esirleri bırakılmayacaktı. Osmanlı Devletimin kayıtsız şartsız teslimini göstermektedir. Eşitlik anlayışına ters düşmektedir.

c) Ekonomik Hükümler: Toros Tünelleri İtilaf Devletleri tarafından işgal edilecek. - Tüm demiryolları ve donanma gücü İtilaf Devletleri'nin kontrolüne bırakılacak, gemiler limanlarda tutuklu kalacak. - Silah, cephane ve orduya ait tüm mallar İtilaf Devletleri'nin kontrolüne bırakılacak. Yer altı ve yerüstü zenginlik kaynakları İtilaf Devletleri'nin kontrolüne bırakılacak. - Ülkenin ihtiyaç fazlası kömür, akaryakıt ve deniz gereçleri dışarıya satılmayacak. Bu maddenin amacı, en önemli ulaşım araçlarından biri olan demiryolları üzerinde denetim sağlayarak üstünlüğü ele geçirmektir. Anadolu'yu sömürmek hedeflenmiştir.

Mondros Antlaşması'nın Sonuçları: - Osmanlı Devleti fiilen sona ermiştir. - İttihat ve Terakki Partisi, adını Teceddüt Partisi olarak değiştirmiş ve kendini feshetmiştir. - Ermeniler korumaya alınmış ve doğuda bir Ermeni Devleti kurma zemini hazırlanmıştır (24.madde). - Antlaşmanın 7. maddesi Osmanlı topraklarının işgalini kolaylaştırmıştır.

Mondros Antlaşması'nın Sonuçları: İlk olarak İngilizler Musul'u işgal etmiştir (3 Kasım 1918). Ardından Urfa, Antep ve Maraş'a girmişlerdir. İşgallere karşı Türk milleti tarafından direniş cemiyetleri kurulmuştur. - Azınlıklar da işgalleri kolaylaştırmak için zararlı cemiyetleri kurmuştur.

Mondros Mütarekesinin Önemi: 1-Osmanlı Devleti İtilaf devletlerine teslim olmuştur. 2-Osmanlı Devleti fiilen sona ermiştir. 3-Gizli antlaşmaların uygulama safhası başlamıştır. 4-Milli cemiyetler kurulmuştur. 5-Mütarekeyi imzalayan Rauf Orbay gözden düşmüştür.

MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASINA DAYANILARAK YAPILAN İŞGALLER

İlk işgal edilen bölge MUSUL’DUR. (İngiltere) Not: Osmanlı toprakları genellemesi yapıldığında ilk işgal edilen yer Musul'dur. Ancak, Anadolu toprakları olarak düşünüldüğünde ise ilk işgal edilen yer Hatay/Dörtyol'dur diyebiliriz. Hatay/Dörtyol Fransızlarca işgal edilmiştir.

Musul, İskenderun, Urfa, Antep, Maraş, Kars ve Batum’u tamamen işgal etti. Kars ve Batum’u Kafkaslardaki petrol yataklarını kontrol etmek ve Ermeni Devletine zemin hazırlamak için işgal etti. İngiltere 1919 Paris Konferansı ile Urfa, Antep ve Maraş’ı Fransa’ya verdi. Ayrıca İngiltere Afyon, Eskişehir, İzmit, Samsun ve Merzifon’a asker göndermiştir.

FRANSA: Mersin, Dörtyol, Adana, Urfa, Antep, Maraş’ı işgal etti. Ayrıca Doğu Trakya ve Afyon tren istasyonlarını işgal etti.

İTALYA Bodrum, Kuşadası, Marmaris, Fethiye, Konya ve Antalya’yı işgal etti.

YUNANİSTAN: İzmir, Afyon ve Bursa’yı işgal etti.

ERMENİLER NOT: Doğu Karadeniz’de Rumlar ve Doğu Anadolu’da Ermeniler isyan ederek devlet kurmaya çalışmışlardır. Azınlıkların bu isyanları kurdukları cemiyetlerle yönlendiriyor İtilaf devletleri de destekliyordu. Bu yıkıcı faaliyetlere karşı bazı vatanseverler de direniş cemiyetleri kurdu.