NÜKLEER ENERJİ VE RADYASYON Öğr. Gör. Mehmet Ali ZENGİN

KONU BAŞLIKLARI 2.1. Nükleer Santral Çalışma Prensibi 1. NÜKLEER ENERJİNİN TANIMI 2. NÜKLEER SANTRAL NEDİR? 2.1. Nükleer Santral Çalışma Prensibi 2.2. Nükleer enerji üretiminde altının çizilmesi gereken önemli engeller ve sorunlar 3. RADYASYON NEDİR ? 3.1. Radyasyonun Kaynakları 3.2. Radyasyonun Çeşitleri 3.3. Radyasyonun Giriciliği 3.4. Radyasyon Maruziyet Miktarı 3.3. Radyasyonun Etkileri 3.4. Radyasyondan Korunma Yolları 4. KAYNAKÇA

1. Nükleer Enerjinin Tanımı Ağır radyoaktif (Uranyum gibi) atomların bir nötronun çarpması ile daha küçük atomlara bölünmesi (fisyon) veya hafif radyoaktif atomların birleşerek daha ağır atomları oluşturması (füzyon) sonucu çok büyük bir miktarda enerji açığa çıkar. Bu enerjiye nükleer enerji denir. Nükleer reaktörlerde fisyon reaksiyonu ile edilen enerji elektriğe çevrilir. Nükleer enerji günümüz elektrik ihtiyacının yaklaşık %17′sini karşılamaktadır. Bazı ülkeler enerjilerinin büyük bir kısmını nükleer santrallerden üretmektedir. Örneğin Fransa Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı verilerine göre elektrik enerjisinin %75′ini nükleer enerjiden sağlamaktadır. Amerika ise enerjisinin %15′ini nükleer enerjiden sağlamaktadır.

2. Nükleer Santral Nedir ? Nükleer santral, bir veya daha fazla sayıda nükleer reaktörün yakıt olarak radyoaktif maddeleri kullanarak elektrik enerjisinin üretildiği tesistir. Radyoaktif maddeler kullanılmasından dolayı diğer santrallerden farklı ve daha sıkı güvenlik önlemlerini, teknolojileri içerisinde barındırır. NASA'ya göre nükleer santraller patlamadığı sürece termik santrallerin neden olacağı ölümleri azaltmaktadır. Nükleer santraller şimdiye kadar termik santrallerin neden olacağı tahmini 1,84 milyon ölümü ve 64 giga ton karbondioksit salınımını önlemiştir. Termik santraller ve patlama riski olan nükleer santraller ve atıkları, her türlü canlılar için tehlikelidir.

2.1. Nükleer Santral Çalışma Prensibi Bir nükleer santralden elektrik üretmekle, gaz veya kömürle çalışan termik santrallerden elektrik üretmek termodinamik olarak aynıdır. Aradaki fark ısı kaynağıdır. Termik santraller da ısı kaynağı olarak kimyasal yanma enerjisi kullanılır. Nükleer santrallarda fisyon yani parçalanma enerjisi kullanılır. Termik santral. Nükleer santral

2. Nükleer Santral Nedir ? 2.2. Nükleer enerji üretiminde altının çizilmesi gereken önemli engeller ve sorunlar Uranyumun çıkartılması ve daha sonra zenginleştirilmesi sürecindeki rafine etme çalışmaları çok büyük miktarlarda radyoaktif kirlenmeye sebep olmaktadır. Düzgün çalışmayan nükleer santraller büyük sorunlara neden olabilir. Buna örnek olarak Çernobil felaketi verilebilir ve bu felakette tonlarca radyoaktif atık atmosfere bırakılmıştır. Santraldeki fisyon tepkimeleri çok iyi kontrol edilmeyi gerektirir ve hata toleransları çok azdır. Hiçbir nükleer santralin tamamen güvenli olduğundan söz edilemez ve mutlaka uzman ekipler tarafından ve emniyet katsayısı yüksek tutularak üretim yapılmalıdır. Bu da bizim gibi nükleer santral inşasına yeni adım atmak isteyen ülkeler için ciddi sorunların ortaya çıkma riskini artırmaktadır. Ortaya çıkan radyoaktif atıkların doğaya zarar vermeyecek şekilde taşınması ve gözetim altında uzun yıllar güvenle saklanması gerekmektedir.

3. Radyasyon Nedir Radyasyon Latince bir kelime olup dilimizde ışıma olarak kullanılır. Atomlardan, güneşten ve diğer yıldızlardan yayılan enerjiye radyasyon enerji denir. İşyerlerinde radyasyonun kullanılmasını ve denetlemesini «Türkiye Atom Enerjisi Kurumu» yapar?

3.1. Radyasyonun Kaynakları Doğal (Radon) Mesleksel (Nükleer Santral) Medikal (Radyoloji)

3.2. Radyasyonun Çeşitleri

3.3. Radyasyonun Giriciliği

3.4. Radyasyon Maruziyet Miktarı Doğal ve yapay radyasyon kaynaklarından maruz kalınan ortalama küresel radyasyon dozu 2.7 mSv/yıl dır. Bu dozun, radyasyon kaynaklarına göre dağılımı ise aşağıdaki gibidir: Kozmik : 0.39 mSv/yıl . Gama ışını : 0.46 mSv/yıl Dahili : 0.23 mSv/yıl . Radon : 1.30 mSv/yıl Tıbbi : 0.30 mSv/yıl . Serpinti : 0.007 mSv/yıl Mesleki : 0.002 mSv/yıl NOT: 1 mSv =Kanserden ölme olasılığının 100.000'de 5 olduğu varsayılmaktadır

3.5. Radyasyon Etkileri Stokastik Etkiler Deterministik Etkiler

3.5. Radyasyon Etkileri 3.5.1. Radyasyonun Somatik(Bedensel) Etkileri Somatik etkiler, radyasyona maruz kalan kişinin kendisinde hayatı boyunca ortaya çıkabilecek biyolojik etkilerdir. İnsanların radyasyon dozlarına maruz kalmaları iki şekilde mümkündür. Akut Işınlama: kısa bir zaman içinde ışınlama sonucu alınan dozlar. Kronik Işınlama: Uzun bir zaman süresi içinde alınan dozlar.

3.5. Radyasyon Etkileri 3.5.2. Radyasyonun Genetik Etkileri Genetik etkiler, üreme hücrelerinin ışınlanması ile ilgili olup, etkiler radyasyona maruz kalan kişiden türeyen nesillerde görülür. Radyasyonun genetik etkisi ile tavşan dudaklı, 6 parmaklı bebekler meydana geldiği saptanmıştır. .

3.6. Radyasyondan Korunma Yolları 1.ZAMAN 3.ENGEL 2.MESAFE

3.6. Radyasyondan Korunma Yolları 3.6.1. Zaman Radyoaktif madde veya radyasyon üreten cihazların yanında, çalışma esnasında gerekenden fazla sürede kalmamak. Doz= (Doz Şiddeti)x(Zaman)

3.5. Radyasyondan Korunma Yolları 3.6.2. Mesafe Radyoaktif madde veya radyasyon üreten cihazlarla çalışırken mümkün olduğunca uzakta durmak gerekmektedir

3.5. Radyasyondan Korunma Yolları 3.6.3. Koruyucu Engel Radyoaktif madde veya radyasyon yayınlayan cihazlar ile çalışırken radyasyon kaynağı ile çalışılacak yer arasına radyasyonun tamamen yutacak veya şiddetini azaltacak nitelikte bir engelin konmasıdır.

KAYNAKLAR TC Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Bilgi Merkezi/ Enerji/ Nükleer Enerji Köksal, M. Radyasyon Güvenliği, TAEK yayınları TAEK yayınları, Tanısal Radyolojide Radyasyondan Korunma notları, Ankara, 2002. Yaşar, S. Radyasyon ve Radyasyondan Korunmak, TAEK yayınları İstanbul 1999. Bozbıyık, A., Özdemir, Ç. ve Hancı,İ.H. (2002).Radyasyon Yaralanmaları ve Korunma Yöntemleri. Sürekli Tıp Eğitim Dergisi Kaya, İ.S.(2012).Nükleer Enerji Dünyasında Çevre ve İnsan. Journal of Social Sciences, Sayı / Issue: 24 www.taek.gov.tr.