MEVCUT DURUM ve ÇÖZÜM BEKLEYEN SORUNLAR

... konulu sunumlar: "MEVCUT DURUM ve ÇÖZÜM BEKLEYEN SORUNLAR"— Sunum transkripti:

1 MEVCUT DURUM ve ÇÖZÜM BEKLEYEN SORUNLAR
GİRİŞİMSEL UYGULAMALARDA RADYASYON GÜVENLİĞİ MEVCUT DURUM ve ÇÖZÜM BEKLEYEN SORUNLAR Prof Dr Tamer KAYA

2 DOĞAL RADYASYON Kozmik ışınlar: Güneş ve yıldızlardan gelen
Radyoaktivite: Yeryüzünden kaynaklanan (Uranyum, Toryum ...) Radon gazı (toprakta ve inşaat malzemelerinde)

3 GÖRÜLEBİLİR IŞIK 3

4 Elektromanyetik radyasyonlar
GÖRÜLEBİLİR IŞIK ULTRAVİYOLE GAMMA IŞINLARI X - IŞINLARI İNFRARED MİKRODALGALAR RADYODALGALARI İYONİZAN RADYASYONLAR 4

5 İyonizasyon 5

6 Günlük Hayatta Radyasyon
120 yıl önce Günlük Hayatta Radyasyon Bugün

7 X - Işını

8 Elektrik ışığı X - ışını

9

10 X ışınının vücutla etkileşimi
(Transmisyon Absorbsiyon Saçılma) Absorbsiyon Saçılma Transmisyon

11 RADYASYON DOZLARI Akciğer filmi 0,05 mSv Karın filmi 1 mSv Anjiografi (Tanısal Koroner) 7 mSv Akciğer tomografisi mSv Karın tomografisi (Kardiyak) 15 mSv Radyoterapi (Meme kanseri) mSv Akut radyasyon (Atom bombası.. ) mSv Uçak seyahati (10 saat) 0,05 mSv Fukuşima reaktörü yakınında doz 4 mSv / gün Doğadan alınan 3 mSv / yıl Sigara kullanımı (günde 1 paket) 20 mSv / yıl Radyasyon çalışan 5 yıl ort yıllık üst sınırı 20 mSv / yıl

12

13

14 Radyasyonun Biyolojik Etkileri
DOĞRUDAN ETKİ X - IŞINI Enzim DNA Protein Hücre Ölümü, Kanser, Mutasyon

15 DNA GUANİN SİTOZİN ADENİN TİMİN

16

17

18

19

20 DNA Kopyalama Hataları

21 DNA KOPYALAMA HATALARI
Hücre Ölümü Kanser Mutasyon DNA KOPYALAMA HATALARI Yaşamın Çeşitliliği

22 Hücrelerin Radyasyona Duyarlılık Derecesi
Hızlı çoğalan ve bölünme fazındaki hücreler DUYARLI HÜCRELER (Kemik iliği, Barsak mukozası, Üreme hücreleri) DİRENÇLİ HÜCRELER Kemik, Kıkırdak, Kas, Sinir, Bağ dokusu

23 Kronik Yüksek Doz Radyasyon Etkileri
Deri: Eritem, pigmentasyon, radyodermit, cilt kanserleri, alopesi Lens: Katarakt Genital sistem: Geçici veya kalıcı sterilite Hemopoetik sistem: Kan hücreleri (Lenfosit granülosit trombosit ve geç dönemde eritrosit) sayısında değişiklik görülür. Geç dönemde aplastik anemi, lösemi Kanser Riski: Yüksek dozda radyasyona maruz kalanlarda kanser olasılığı artar (akciğer, meme, tiroid, sindirim sistemi kanserleri)

24 Radyasyonun Biyolojik Etkileri
Stokastik etki: Radyasyonun etkilerinin oluşması için bir alt sınır eşik değeri yoktur. Non stokastik (Deterministik etki): Radyasyonun etkileri doza bağımlı olarak artar. Eşik değerin üzerindeki dozlarda görülmeye başlar. Radiation Dose Risk Severity

25 Deterministik Etki: Hasta

26 Çalışan

27 Deterministik Etki: Çalışan

28 Radyasyondan Korunmanın Amaçları
Deterministik etkilerin ortadan kaldırılması Stokastik etkilerin en aza indirilmesi

29 Kolimasyon

30 Kolimasyon

31 Kolimasyon kullanmadan çekim
Hasta dozu

32 Kolimasyon kullanmadan çekim
Çalışan dozu

33 Kolimasyon kullanmadan çekim
Görüntü kalitesi

34 RADYASYONDAN KORUNMADA TEMEL PRENSİPLER
ZAMAN BARİYER UZAKLIK

35 3 2 1 1 1/4 1/9

36

37 FLOROSKOPİ

38 30 Frame / sn

39 10 Frame / sn

40 2 Frame / sn

41

42 mAs YÜKSEK mAs DÜŞÜK

43

44

45

46 KAYNAKLAR 1. Sherer MA, Visconti PJ, Ritenour ER: Radiation Protection in Medical Radiography 2. Kaya T, Adapınar B, Özkan R: Temel Radyoloji Tekniği 3. Bushong SC: Radiologic Science for Technologists: Physics, Biology and Protection