Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi Hafta 3 AB de Yerel ve Bölgesel Yönetimler

Avrupa Konseyi Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi (KONGRE) http://www.tbb.gov.tr/dis-iliskiler/uluslararasi-iliskiler/avrupa-konseyi-yerel-ve-bolgesel-yonetimler-kongresi-kongre Avrupa Konseyinin yerel ve bölgesel yönetimleri temsil eden temel organlarından biridir. Kongre, yerel ve bölgesel politikanın tüm yönleri ile ilgili olarak Bakanlar Komitesi ve Parlamenter Meclisi’ne danışmanlık yapmaktadır.

AVRUPA KONSEYİ-AVRUPA BİRLİĞİ KARŞILAŞTIRMASI   AVRUPA KONSEYİ (Council of Europe) AVRUPA BİRLİĞİ (European Union) 1 ……….. Avrupa Birliği Konseyi (Avrupa Birliği Zirvesi) Council of the European Union- European Council 2 Bakanlar Komitesi (Committee of Ministers) Bakanlar Konseyi (Council of Ministers) 3 ………… Komisyon-Avrupa Komisyonu (The Commission- European Commission 4 Parlamenter Meclisi (Parliamentary Assembly) Avrupa Parlamentosu (The European Parliament) 5 Avrupa Konseyi, Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi (YBYK) (the Congress of Local and Regional Authorities of Council of Europe-CLRAE) Bölgeler Komitesi (CoR-Committee of the Regions) 6 Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (European Court of Human Rights) Avrupa Toplulukları Adalet Divanı (Court of Justice) Toprak, Z (2011). Avrupa Konseyi Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi Anlaşmaları)

1994 yılında Bakanlar Komitesi’nde aldığı karar uyarınca Avrupa Konseyi, yerel ve bölgesel yönetim temsilcilerini bir araya getirmek üzere 1957 yılında “Avrupa Yerel ve Bölgesel Yönetimler Daimi Konferansı”nı oluşturmuş; 1994 yılında Bakanlar Komitesi’nde aldığı karar uyarınca “Avrupa Yerel ve Bölgesel Yönetimler Daimi Konferansı” bugünkü “Avrupa Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi”ne dönüşmüştür.

Kongre’nin rolü, üye ülkelerde yerel ve bölgesel demokrasiyi ve bu yönetimlerin özerkliğini güçlendirmek, yerel ve bölgesel yönetişimi iyileştirmek ve Avrupa'daki bölgelerarası ve sınır bölgeleri arasındaki işbirliğini geliştirmektir. Kongre, 1985 yılında yerel yönetimler için bugün en önemli referans metni sayılan Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı’nı kabul eden kuruluştur. Şart yerel yönetimin temel prensiplerini ortaya koyan ve Şartı onaylayan bütün Avrupa ülkelerinde uygulanan bağlayıcı bir yasal dokümandır. Türkiye Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı’nı bazı çekincelerle kabul ederek 1/4/1993’den itibaren geçerli olmak üzere yürürlüğe koymuştur. 

Kongre ne yapar? Kongre, Avrupa çapında 100.000’in üzerinde yerel ve bölgesel yönetimlerin seçilmiş temsilcilerinin, sorunlarını tartıştıkları, deneyimlerini paylaştıkları ve görüşlerini hükümetlere ifade edebilecekleri bir forum ortamı sağlamaktadır Yerel ve bölgesel yönetimleri temsil ederek ulusal ve uluslararası organizasyonlarla yakın işbirliği yapmaktadır. İşleyen bir demokrasi için temel teşkil eden halka ulaşabilmek için açık oturumlar ve konferanslar düzenlemektedir.

Bütün konsey üyesi ülkelerde yerel ve bölgesel demokrasinin durumu hakkında ülke raporları hazırlamakta ve özellikle, Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı ilkelerinin nasıl uygulandığını izlemektedir. Avrupa Konseyi üye 47 ülkede gerçekleştirilen yerel ve bölgesel seçimlere zaman zaman gözlemci göndermekte ve raporlar hazırlamaktadır. Kongre, yerel ve bölgesel yönetimlerle ilgili politikaların çerçevesini belirleyen sözleşmeler hazırlamakta ve bunların uygulanmasını sağlamaktadır.

Kongre nasıl çalışır? Bir belediye ya da bölgede seçilmiş, 318 asıl ve 318 yedek üyeden oluşan Kongre, Yerel Yönetimler Meclisi (Local Chamber) ve Bölgesel Yönetimler Meclisi (Regional Chamber) olmak üzere iki meclisten oluşmaktadır. Her iki meclis üyelerinin süreleri 4 yıldır.  Kongre, bünyesinde bulunan üç komite ( İzleme- Yönetişim ve Güncel Konular Komitesi) tarafından hazırlanan raporlar aracılığıyla üye ülkelere tavsiyelerde bulunmaktadır. Avrupa konseyi Bakanlar Komitesi ve Parlamenter Meclisi de Kongreye yerel ve bölgesel politikanın tüm yönleri ile ilgili olarak danışmaktadır.

Ulusal heyetler ve Türkiye Heyeti Ulusal heyetler, ülkelerindeki coğrafi ve siyasi kompozisyonu yansıtmak, kadın ve erkek temsilciler arasında adil bir denge sağlamak zorundadır. Buna göre ulusal delegasyonların en az %30’unun kadın üyelerden oluşması gerekmektedir. Bu oranı sağlamayan ulusal delegasyonlar Kongre tarafından reddedilir.

Ulusal Heyet Sekretaryası Ulusal heyet sekretaryası Türkiye Belediyeler Birliği ile Vilayetler Hizmet Birliği tarafından işbirliğinde yürütülmektedir. 

Yerel Özerklik Şartı Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı, 15.10.1985 tarihinde imzaya açılmıştır. • Türkiye anlaşmaya 21.11.1988 tarihinde imza koymuş, anlaşma 9.12.1992 tarihinde onaylanmıştır. Yürürlük tarihi ise 1.4.1993 olarak belirlenmiştir. 3/10/1992 tarih ve 21364 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

Özerk Yerel Yönetim Kavramı MADDE 3- 1- Özerk yerel yönetim kavramı yerel makamların, kanunlarla belirlenen sınırlar çerçevesinde, kamu işlerinin önemli bir bölümünü kendi sorumlulukları altında ve yerel nüfusun çıkarları doğrultusunda düzenleme ve yönetme hakkı ve imkanı anlamını taşır.

Avrupa Konseyi tarafından 15 Ekim 1985 tarihinde imzaya açılan ve 1988 tarihinde yürürlüğe giren Avrupa Konseyi Yerel Yönetimler Özerklik Şartı şu an itibariyle Konseye üye olan 45 devletin Türkiye dâhil 42 si tarafından imzalanmış ve onaylanmış bulunmaktadır. Şart’a taraf olan Avrupa Konseyi ülkelerinden aralarında ülkemizin de bulunduğu 31 tanesi şartın bazı maddelerine çekince koymuşlardır.

Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartının üye devletler açısından uygulama bakımından zorluk çektikleri genel kabul görmektedir. Buradaki sorunun, ülkelerin ulusal bütünlüğün zedelenmesi konusundaki hassasiyetler olduğu söylenebilir. Şart’ı bazı Avrupa ülkelerinin de Türkiye'den daha sonra imzaladıkları ve onayladıkları ve Türkiye dâhil 31 devletin şarta bazı çekinceler koydukları görülmektedir. Şart’ın uygulanabilirliği veya öngörülen tüm kuralların uygulanmasının birçok ülke açısından sıkıntılı olduğu Şarta konulan çekincelerden anlaşılmaktadır. Örneğin Fransa Şartı imza eden bir devlet olmasına rağmen ancak 17 Ocak 2007 tarihinde çekince koyarak onaylamıştır.

Ülkemiz açısından durum incelendiğinde Şarta konulmuş olan birçok çekinceyle ilgili hususlarda son yıllarda önemli reformlar yapıldığı gözlenmektedir. Nitekim son yapılan düzenlemelerde özellikle yerel yönetim reformu altında belediyelere yönelik 5393, 5216, 5302 sayılı Kanunlarla Şart’a uygun birçok değişiklik yerine getirilmiştir. 5393 sayılı yeni Belediye Kanunu ile “hukuka uygunluk denetimi” kanun metnine taşınmıştır. Sonuç olarak Türkiye'de 31 diğer ülke gibi ideal düzenlemeler ortaya konan şartı kendi ülke koşullarına göre çekinceler koyarak kabul etmiştir. Yerel yönetimlerin özerkliğine ilişkin koşullar da yerel yönetimler reformu devam ettiği ve uygulandığı sürece değişecektir. Bu süreç çerçevesinde Avrupa Konseyi Yerel Yönetimler Özerklik Şartı'na ülkemizin koyduğu çekinceler incelenerek kaldırılabilir. Burada önemli olan husus, bir süreç çerçevesinde ve dikkatle bu çekincelerin boşluk yaratmayacak hukuki ve idari düzenlemelerle desteklenmesidir.

Sonuç olarak Türkiye'de 31 diğer ülke gibi ideal düzenlemeler ortaya konan şartı kendi ülke koşullarına göre çekinceler koyarak kabul etmiştir. Yerel yönetimlerin özerkliğine ilişkin koşullar da yerel yönetimler reformu devam ettiği ve uygulandığı sürece değişecektir. Bu süreç çerçevesinde Avrupa Konseyi Yerel Yönetimler Özerklik Şartı'na ülkemizin koyduğu çekinceler incelenerek kaldırılabilir. Burada önemli olan husus, bir süreç çerçevesinde ve dikkatle bu çekincelerin boşluk yaratmayacak hukuki ve idari düzenlemelerle desteklenmesidir.