6.1. Sendikalar ve toplu sözleşme

Sendikal ilişkiler Sendikalar ve sendikal örgütlenme çağdaş demokrasinin temel koşullarının başında gelir. Çalışanlar, işverenle ilişkilerinde artık bireysel davranış yerine ortak davranışı seçerek güçlerini birleştirmeye ve artırmaya yönelmektedir.

Sendikalara katılım nedenleri Ekonomik yarar sağlama, çalışma koşullarının geliştirilmesini sağlama, aidiyet ihtiyacını karşılama, ideolojik nedenler.

Sendikalara katılmama nedenleri Meslekleşme, yönetimle özdeşleşme, sendika amaçlarını benimsememe.

Sendikaların ögeleri Ortak amaç: üyelerinin çalışma ilişkilerinde ve kendi aralarındaki ortak ekonomik ve sosyal hak ve çıkarları korumak ve geliştirmektir. Kurulma serbestliği: İşçi ve işveren sendikaları önceden izin almaksızın yasanın gösterdiği bilgi ve belgelerin yetkili makamlara verilmesiyle kurulurlar. Bağımsızlık: Bu bağımsızlık işçi ve işveren sendikalarının birbirlerine karşı bağımsızlığı biçiminde olacağı gibi, devlete, siyasal parti ve dini kuruluşlara ve diğer kuruluşlara karşı bağımsızlığı da kapsar. Özel hukuk tüzel kişiliği: Her sendikanın bir tüzel kişiliği bulunmaktadır. Yasalara uygunluk: Kuruluş tüzüğünün, yönetim ve işleyişinin, cumhuriyetin niteliklerine ve demokratik esaslara uygun olması gereklidir.

Sendika türleri İşkolu sendikaları konfederasyonlar

Sendikaların Amaçları İki temel grupta toplanır: 1. Sendika Güvenliği:Her şeyden önce sendikalar varlıklarını güvence altına almaya çalışırlar. Uygulamada beş ayrı türü vardır. A. Kapalı Sistem: Bu sistemi benimseyen ülkelerde bir işletme yalnızca sendika üyelerini işe alabilir. B. Sendikal Sistem: Bu sistemde işletmeler sendika üyesi olmayan kişileri de işe alabilirler. Ama işe alınan bu kişiler belirlenen bir süre içinde ve aidatlarını ödeyerek bir sendikaya girmek zorundadırlar, aksi halde işlerine devam edemezler. C. Temsili Sistem: Bu sistemde de işe girmek için sendika üyesi olma zorunluluğu yoktur. Ancak çalışanlar “sendikal çıkarlardan herkes yararlanmaktadır” ilkesi gereği, sendika aidatını ödemek zorundadır. D. Açık Sistem: Herkes sendikaya üye olma ya da olmama özgürlüğüne sahiptir. Üye olmayanlar aidat ödemezler. E. Üyelik Aranjmanlarını Sürdürme Sistemi: Çalışanların bir sendikaya üye olması zorunlu değildir. Ama örgütçe çalıştırılan sendika üyeleri, sözleşme süresince üyeliklerini sürdürmek zorundadır.

2. Mali ve Diğer Haklar Güvenliklerini sağlayan sendikaların en temel diğer amacı, üyelerine daha iyi haklar sağlama yolunda faaliyet göstermektir.

Toplu pazarlık Sendika-yönetim ilişkilerinin temeli toplu pazarlıktır. Toplu pazarlık; sendika ile yönetim temsilcilerinin, kendileri yönünden en avantajlı bir sözleşme imzalayabilmek için, karşılıklı olarak çeşitli manevralara başvurdukları karmaşık bir süreçtir

Toplu pazarlığın başarısını etkileyen faktörler Yönetim sendika ilişkileri Pazarlık süreci Tarafların kullandığı pazarlık stratejisi

Pazarlık süreçleri Dağıtımsal pazarlık: Bu tür pazarlık süreci, tarafların bir konuda uyuşamadığı ve sonucunda bir taraf için kazanç sağlarken diğer taraf için kayıp sayıldığı durumlarda söz konusudur. Taraflar en iyi sonucu elde edebilmenin pazarlığı içindedirler. Bütünleştirici pazarlık: Bu yöntemde her iki taraf da iki tarafın yararına olabilecek çözüm üzerinde çalışırlar. Tutumsal yapılandırma: Tutumların karşılıklı olarak biçimlenmesi amaçlanır. Pazarlık sürecinde ortaya çıkan tutumlar, pazarlığın gidişatını ve ilerideki pazarlıkları büyük ölçüde etkiler. Örgüt içi pazarlık: Örneğin yönetim tarafını temsil edenler, belirli bir konumdaki durumlarını değiştirmek için yönetim yetkilileriyle görüşme yapmak zorunda kalabilirler.

Toplu pazarlığın sonuçları Anlaşma Grev – lokavt Grev personelin örgütte çalışmayı reddetmesi buna karşın lokavt ise bunun tersi, işverenin işçilerin çalışmasını kabul etmemesidir. Arabulucu Arabulucu, gönüllü bir anlaşmayı sağlayabilmek için taraflara yardım eden tarafsız bir üçüncü kişi ya da kurumdur. Tahkim: Hakem, pazarlık sürecinde tarafları dinleyen, bilgileri toplayan ve tarafları bağlayıcı öneriler getiren tarafsız bir üçüncü kişidir. Arabulucudan farklı olarak hakem, sözleşmenin koşullarını belirler.