ÖRNEKLEME YÖNTEMLERİ Doç. Dr. Ender DURUALP

UNUTMA!! Araştırmacı problemi çözmek için izleyeceği yolu ve kullanacağı teknikleri ayrıntıları ile planlamak zorundadır. Bir başka araştırmacı, o planı anlayıp uygulayabilsin!!!!

EVREN VE ÖRNEKLEM Evren: Araştırma sonuçlarının genellenmek istendiği elemanlar bütünüdür. Araştırma sonuçlarının genellenebilirliği arttıkça değer kazanır. Bu nedenle evreni geniş tutmak gerekir. Ancak evren büyüdükçe soyutlaşır ve ulaşmak güçleşir. Genel evren yerine çalışma evreni tercih edilir. Örnek: alt sosyoekonomik düzeydeki ergenler, Okul öncesi dönemdeki çocuklar, 5-6 yaşlarındaki çocuklar, il merkezide yaşayan ergenler, yetiştirme yurdunda kalan kızlar vb.

Örneklem: Belli bir evrenden, belli kurallara göre seçilmiş ve seçildiği evreni temsil yeterliği kabul edilen küçük kümedir. Araştırmalar çoğu kez örneklem üzerinde yapılır ve evrene genellenir. Çoğu durumda iyi belirlenmiş küçük bir örneklem üzerinde yapılan araştırma, geniş bir evrende yapılandan daha iyi sonuçlar verir.

Örnekleme: Evrenden örneklem alma işlemidir Örnekleme: Evrenden örneklem alma işlemidir. Belli ve bilinen kuralları vardır. Ancak o zaman evreni temsil ettiği kabul edilebilir. Temel kuralı yansızlıktır. Randomize etme, rastgele seçme , evrendeki her birimin örnekleme girebilme olasılığının belli, bağımsız ve eşit olması durumudur.

Örnekleme Türleri Eleman örnekleme: Evrendeki elemanların, tek tek eşit seçilme şansına sahip oldukları durumda yapılan örneklemedir. Oransız (basit tesadüfi, yansız-yalın örnekleme) ve oranlı (alt evrenlere ayrılır, örneğin sosyoekonomik düzeye göre) olarak yapılabilir. Küme örnekleme: Evrendeki bütün kümelerin eşit seçilme şansına sahip olduğu örneklemedir. Oransız (her ilkokul bir küme kabul edilir) ve oranlı (alt evrenlere ayrılır) olarak yapılabilir.

İyi bir örnekleme yapılabilmesi için; Çalışma evreninin tanımlanması Evrendekilerin listelenmesi Örnekleme türünün belirlenmesi Örneklem büyüklüğünün kararlaştırılması Örneklemin alınması Temsilliğin sınanması gerekir.

Örneğin; üniversite öğrencilerinin yalnızlık düzeylerini belirlemek üzere yapılacak bir araştırmada, genel evren üniversite öğrencileri, çalışma evreni ise İstanbul’daki üniversitelerde öğrenim göre, yaşı 22yi geçmeyen, tam zamanlı okuyan öğrencilerdir. Belirlenen evrendeki öğrencilerin tam listesi belirlenmelidir.

3. Elaman ya da küme örnekleme yöntemlerinden hangisinin izleneceği kararlaştırılır. 4. Örneklem büyüklüğü formüller ya da tablolar kullanılarak belirlenir. 5. Örneklemin yansız kuralına uygun olarak seçilmesi gereklidir. İsim çekme, yazı-tura atma vb.

Kaynaklar Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. 16 baskı. Ankara: Pegem Akademi. Karasar, N. (2011). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Akademik.