SAYFA PLANI OLUŞTURMA

Tasarım aşamasında yazılan metinlerin dizgisi yapıldıktan ve görsel materyaller temin edilip bilgisayar ortamına aktarıldıktan sonra, tasarım aşamasında hazırlanan taslaklar uygun programlar kullanılarak bilgisayar ortamına aktarılır.

Bu aşamada ilk önce bilgisayarda uygulamayı yapacak tasarımcı veya operatörün masaüstü yayıncılık programlarını tanıyıp, çalışmanın hangi programa uygun olduğuna karar vermesi gerekir. 

Masaüstü yayıncılıkta kullanılan yazılımlar üç grupta toplanmaktadır:  Sayfa düzenleme programları (Quarkxpress, InDesign, Page Maker) Vektörel çizim programları (Illustrator, Freehand, Corel Draw) Görüntü işleme (Bitmap) programları (Photoshop vs.)

Grafik tasarımcılar bu program çeşitlerini yakından tanımalı ve programları kullanarak neleri yapabileceklerini bilmelidir. Bu sayede tasarım uygulamalarını daha kısa zamanda ve daha sağlıklı biçimde yapabilirler. 

Örneğin bir afiş tasarımını bu üç programdan herhangi biriyle yapabilir ve afişimizi baskıya hazırlayabiliriz. (Elbette tasarıma göre belki birden fazla program kullanılması veya mecburen bir programın kullanılması durumu hariç).

Ancak, bir derginin veya bir kitabın tasarım çalışmalarının yapılmasında sayfa düzenleme programları (Quarkxpress, InDesign vb) haricinde bir programın kullanılması, hem çalışmanın çok daha uzun zamanda yapılmasına neden olacak, hem de diğer programların metin denetimi ve çoklu sayfa çalışmalarındaki sınırlılıkları nedeniyle çalışmamızda tıkandığımız yerler olabilecektir.

Sayfa düzenleme programlarındaki şablon (master page) sayfa özelliği ile bütün sayfalarımız için grid, sabit çizgiler ve başlıklar vb. uygulamaları sadece şablon (master) sayfada yapmamız yeterli olacaktır. Eklenen tüm sayfalarda bu yaptıklarımız otomatik olarak gelecektir. 

Grafiker, tasarımım en kolay ve sağlıklı şekilde yapabileceği programı seçtikten sonra, gridlerin oluşturulması işlemini yapar. 

Gridler ve cetveller

Sayfa planlarının oluşturulmasında bir diğer önemli konu ise gridlerin ve cetvellerin kullanılmasıdır. Grid, bilgisayarda çalışırken tasarımcıya kolaylık sağlayan kılavuz çizgilerdir.

Baskıda gözükmeyen bu çizgiler tasarımcıya hizalama ve görsel bütünlük yakalama konusunda yardımcı olmaktadır. 

Başarılı bir çalışma üretebilmek için grid sisteminin kullanılması çok önemlidir. Gridler, sayfalardaki elemanların yerleştirilmesinde hız ve kolaylık sağlayacaktır. 

Özellikle, kitap, dergi gibi çok sayfalı çalışmaların tasarımında gridlerden faydalanılmalıdır. Şablon sayfada oluşturulacak bu gridler diğer tüm sayfalarda otomatik olarak yerleşecektir.

Tasarımcı onlarca sayfalık bir çalışmanın tamamında aynı ızgaraları kullanarak bir görsel bütünlük oluşturacaktır. Ayrıca her sayfada eklenecek resim vb diğer elemanların yerleri ve ebattan belirlenmiş olacaktır.

Gridlerin kullanımı

Tasarım uygulamasına geçilmeden önce gridler yerleştirilmelidir Tasarım uygulamasına geçilmeden önce gridler yerleştirilmelidir. Yeni bir doküman açıldıktan sonra ilk önce kesim cetvelleri yerleştirilir, ardından iş alanı belirlenir ve son olarak sütun sayısına veya tasarıma göre hizalama cetvelleri veya gridleri oluşturulur.

Tasarımcının çok az bir zamanını alacak bu düzenleme, uygulama sırasında bu sürenin çok daha fazlasını tasarımcıya kazandıracaktır.

Yeni doküman oluştururken mutlaka sayfanın kesim payları dikkate alınmalı ve bu paylar net ölçüye ilave edilmelidir. Kesim payı işin ebadına göre 3 mm veya 5 mm olarak bırakılabilir.

Cilt şekline göre üç veya dört kenardan kesim payı bırakılır Cilt şekline göre üç veya dört kenardan kesim payı bırakılır. Sırttan tel veya iplik dikişli bir çalışmanın sırt hariç üç kenarından kesim payı bırakılır. Spiral veya amerikan ciltli bir çalışmada dört kenarından kesim payı bırakılır.

İkinci olarak, bırakılan kesim paylarını gösteren cetvellerle çalışmanın net alanını belirlemeliyiz. Böylece çalışmamızdaki yazı, resim gibi işlerin yanlışlıkla iş sınırının dışına taşmasını ve kesilmesini önlemiş oluruz.

Kesim payları belirlendikten sonra sıra iş alanının belirlenmesindedir Kesim payları belirlendikten sonra sıra iş alanının belirlenmesindedir. Dergi, kitap gibi çalışmalar dikkatle incelendiğinde sayfaların tümünde yazı ve resimlerin bir sınır içerisinde kullanıldığı görülmektedir. 

Hiçbir yazı sayfanın en soluna veya en altına yaklaştırılmaz Hiçbir yazı sayfanın en soluna veya en altına yaklaştırılmaz. Bu okuyucuyu rahatsız eden bir durumdur. İş alanının belirlenmesinde çalışmanın ebadına göre kenarlardan 7 mm'den fazla pay bırakılmalıdır.

Son olarak sütun sayısına veya tasarımcının düşündüğü ızgara sistemine göre, sayfaya hizalama cetvelleri yerleştirilir. Bu cetveller tasarımda bütünlük oluşturabilmek için önemlidir. Tasarımcı veya operatör bu çizgileri kendisine rehber alarak tüm sayfaları çok daha kolay bir şekilde düzenleyebilecektir.

Grid sistemi oluşturulmadan sayfa düzenlemesi yapıldığında sayfadaki tüm elemanlar birbirinden bağımsız gözükecektir. Bu durum okuyucunun bu elemanlar ve sayfalar arasında bağlantı kurmasını zorlaştıracak ve sıkılmasına neden olacaktır. 

Grid sistemi ile hazırlanan sayfalarda görsel bütünlük sağlanacak, okuyucu bir sonraki sayfada başlığı veya resimleri nerede bulacağını tahmin edebilecektir. Bu durum okuyucunun mesaja daha fazla yoğunlaşmasını sağlayacak, mesajın anlaşılırlığı artacaktır.

Ayrıca tasarımcının yüzlerce sayfalık bir derginin mizanpajını yapması daha kolay olacaktır. Çünkü sayfa planı ile ilgili genel taslak gridler ile oluşturulduğundan tasarımcı bu taslağa göre sayfaları yerleştirecektir.

Bazı sayfalarda sıradanlığı ortadan kaldırmak için büyük resim kullanmak, farklı bir zemin kullanmak gibi alternatiflerle okuyucunun devamlı çalışmaya yoğunlaşmasını sağlamak da tasarımcının hünerine kalacaktır.