OSMANİYE KATI ATIK BERTARAF VE ALTYAPI HİZMETLERİ MAHALLİ İDARELER BİRLİĞİ Hazırlayan: Çevre Yüksek Mühendisi Meliha ARSLAN

YASAL DAYANAK ”T.C. Hükümeti Bakanlar Kurulunun 27.02.2006 tarih ve 2006/10124 sayılı kararı ile gerçekleşmiştir. Birlik Kurucu üyeleri; İl Özel İdare, Osmaniye Belediyesi, 6 İlçe Belediyesi ve 9 Belde belediyesinin birlikte kurdukları bir kamu tüzel kişiliğidir. Birlik Tüzüğü, 14.03.2006 Tarihinde mecliste kabul edildikten sonra 5355 sayılı Mahalli İdare Birlikleri Kanununa göre uyarlanmıştır.

BİRLİĞİN AMACI Birlik üyesi mahalli idarelerin 5393 sayılı Belediye kanunu çerçevesinde yapmakta görevli olduğu ; katı atıkların taşınması, toplanması ve yeniden değerlendirilmesi ve bertarafına ilişkin hizmetleri 2872 sayılı çevre kanunu ve ilgili yönetmeliklerin ön gördüğü hükümlere göre yapmasını veya yaptırılmasını sağlamaktır.

TÜRKİYE’DE ATIK HUKUKU TÜRKİYE’DE ATIK HUKUĞU TÜRKİYE’DE ATIK HUKUKU Çevre Kanunu (2872-1983) Basel Sözleşmesi (1994) Tıbbi Atıkların Kontrolü Yön. (1993-2005) Atık Yağların (2004) Atık Piller ve Akülerin Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği (1991-2005) Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği (1995-2005) Türk Anayasası, Türk hukuk sistemi hiyerarşisindeki tüm yönetmeliklerin üstündedir. Anayasayı kanunlar ve sırasıyla kanun hükmünde kararnameler, tüzükler, yönetmelikler, tebliğler, genelgeler ve kararlar takip eder. Yönetmelikler, özel kanunlara dayanırlar ve uygulama ayrıntılarını içeriler. Bir düzenleme kanuna pratik olarak yerleştirilmediği müddetçe geçerliliği herhangi bir zamanda tartışılabilir. Bu Türkiye’de halihazırdaki katı, sıvı veya zararlı atık yönetimi için kanuni bir meseledir. 1983 tarihli Türk Çevre Kanunu (No:2872) katı ve tehlikeli atık yönetimini sınırlı olarak kapsamaktadır. Bu çerçevede kanun, kirleten öder prensibini Türkiye’ye yaymakta ve atık üreticilerinin faaliyetlerinden dolayı oluşan her türlü kirlilik için kirlilik azaltma maliyetiyle mükellef olduklarını belirtmektedir. Kanunun ihlal edilmesi durumunda, cezalandırma ve ya işletme lisansının iptali ile sonuçlanabilir. Kanunda, atık yönetim tesislerinin ruhsatlandırılması ve bunların iptali kriterleri gibi bazı temel kavramlarda belirtilmiş olup, Çevre Kanununun genel eğilimi atık miktarının en aza indirilmesini ve önlenmesini desteklemektedir. Çevre Koruma Yönetmelikleri ise, bazı önemli prensipler Çevre Kanunu’na dahil edilmeden ve tanımları iyice tespit edilmeden yayınlanmışlardır. Dolayısıyla, atık yönetim faaliyetlerini düzenleyen kurallar, yasalar yerine yönetmeliklerde mevcuttur. Çevre Kanunundaki “atık” tanımı geniş bir tanım olup, “atık yönetimi” konsepti detaylandırılmamıştır. İlgili detaylar Tehlikeli ve Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliklerinde belirtilmiştir. 2872 sayılı Çevre kanununun Madde 2.e’de “atık” tabiri “bir eylemden sonra arta kalan madde olarak ve yararlı süresini bitirmiş veya artakalmış zararlı madde olarak tanımlamıştır”. Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği (K.A.K.Y) Madde 3’teki evsel atıkları “bahçelerden, parklardan, eğlence mekanlarından ve evlerden doğan ve zararsız olarak sınıflandırır”. Ambalaj ve Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yön. (2004) İnşaat ve Hafriyat Atıklarının Kont. Yön. Atıkların Çimento tesislerinde alternatif veya ek yakıt olarak kullanılması (2001)

Atık Türleri

KATI ATIK Katı atık kontrolü yönetmeliğine göre katı atıkların tanımı, üreticisi tarafından atılmak istenen ve toplumun huzuru ile özellikle çevrenin korunması bakımından, düzenli bir şekilde bertaraf edilmesi gereken katı maddeleri ve arıtma çamurunu,(iri katı atık, evsel katı atık, bu Yönetmelikte “katı atık” olarak anılmaktadır.)şeklinde ifade edilmektedir.

MEVCUT DURUM Birlik sınırları içerisinde yer alan üye belediyelerin nüfusları Çıkan çöp miktarları Depolama Sahaları ve Bertaraf Yöntemleri

BİRLİK SINIRLARI İÇERİSİNDE OLUŞAN EVSEL ATIK ENVANTERİ İLİN ADI VE İLÇESİ TOPLAM NÜFUS GÜNLÜK KATI ATIK MİKTARI (T/G) OSMANİYE 173.977 150 KADİRLİ 65.227 39 DÜZİÇİ 39.097 23 BAHÇE 18.411 11 HASANBEYLİ 4.766 2,85 TOPRAKKALE 8.413 4,85 MEHMETLİ 1.792 0,8 ALİBEYLİ 1.702 YARBAŞI 5.629 2,8 ATALAN 3.354 1,6 TÜYSÜZ 3.085 1,5 KIRMITLI 3.484 BÖCEKLİ 3395 CEVRETİYE 3.099 SUMBAS 2.103 1 ELLEK 12.938 6,4 TOPLAM 350,472 250 Ton/Gün

BERTARAF YÖNTEMLERİ Osmaniye İli dahil tüm üyelerin çöpleri vahşi olarak gelişi güzel depolanmaktadır. Tıbbi atıklar evsel atıklarla beraber depolanmaktadır. Çöpten oluşan sızıntı suyu için herhangi bir arıtma sistemi mevcut değildir. Çöp suyu yer altı sularına karışmakta insan sağlığını tehlikeye sokmaktadır.

OSMANİYE VAHŞİ DEPOLAMA SAHASI

BİRLİK TARAFINDAN YAPILMASI DÜŞÜNÜLEN SİSTEM TESİSİN ADI: Mekanik-Biyolojik Atık Ayrıştırma ve Düzenli Depolama Tesisi TESİSİN KAPASİTESİ: 250 Ton/gün TESİSİN YERİ: Osmaniye İli , Merkez İlçesi, Yaveriye Köyü, Karabahadır Tepe Mevkii.(Şu an kullanılan vahşi çöp sahası)

Tesisin Yeri DEPONİ SAHASI

TESİS HAKKINDA GENEL BİLGİ Birçok ülkede yaşam şeklinin değişmesi ve artan şehirleşme ve sanayileşme gerçekleri atık miktarına ve atık bileşimine tesir etmektedir. Geleneksel atık bertaraf sistemleri artan artık miktarlarına ve çöpteki ambalaj ve özel atıklara cevap veremez hale gelmiştir. Toplum sağlığını korumak ve çevre yükünü azaltmak adına birçok bölgede yeni atık bertaraf stratejileri geliştirmek kaçınılmaz hale gelmiştir.

MBA SİSTEM Toplanan çöplerin büyük bir kısmı organik olduğundan hiçbir işlem yapmadan doğrudan deponiye gitmesi halinde, deponide sızıntı suyu ve gaz sorunu ortaya çıkaracaktır. Yakın ve uzak gelecekte bu tür sorunların giderilmesi için katı atıkların nihai depolamadan önce geri kazanılabilir malzemelerin mekanik olarak ayrılıp, geriye kalan atığın biyolojik olarak işlem görmesi gerekmektedir.

MBA SİSTEM Katı atıklar en başarılı ve ekonomik şekilde MBA (Mekanik-Biyolojik Arıtma Tesisi) yöntemi ile yok edilmektedir. Çünkü böyle bir sistemle; değerli bir son ürün olan kompost (gübre) elde edilmektedir. Osmaniye’de her geçen gün gübre ihtiyacı artmaktadır. Böyle bir sistemle, hem halkın gübre ihtiyacı karşılanacak, hem de Osmaniye çöpten kurtulmuş olacaktır.

MBA Birlik sınırları içerisinde yapılan çalışmalar neticesinde, birlik üyelerine ait çöp miktarları belirlenmiştir. Yaklaşık günde 250 ton/gün ve üzerinde çöp çıkarken, bu çöpün % 65’lik kısmını organik atıklar oluşturmaktadır. Bu amaçla alınan ÇED raporu doğrultusunda, eski çöplüğün bulunduğu 28 hektarlık alanda MEKANİK-BİYOLOJİK ATIK AYRIŞTIRMA TESİSİ yaptırılmasına karar verilmiştir.

Çalışma prensibi Gelen çöpler kantardan geçtikten sonra çöp kabul alanına dökülecektir. Çöp kabul alanından çöpler yükleyici tarafından ön kırıcıya besleme yapılacaktır ve ön kırıcıdan geçirilen çöp belli ebatlarına küçültülecektir. Taşıyıcı bantlar vasıtasıyla ön kırıcıdan alınan çöp manyetik dedektörden geçirilerek, metaller ayrıştırılıp diğer atıklar karıştırıcı kazana beslenecektir. Karıştırıcı kazanda çöpün sistem suyu ile homojenize edilmesi sağlanacaktır. Homojenize olan çöpler bantlardan araçlarla fermantasyon alanına götürülecektir.

MEKANİK TESİSE AİT MAKET ÖRNEK

SİSTEMİN AVANTAJLARI Atıkların minimilize edilmesi, Yeniden kullanılması Hammadde döngüsü için yeniden değerlendirilmesi Organik maddece zengin atıkların kompost yapılması, Atık hacminde en az %40 azalma Gaz problemi ve sızıntı suyu problemi yok.

Nihai ürün için düzenli depolama Oluşan nihai ürün elekten geçirilip kompost haline getirilecek gübre olarak kullanılacaktır. Geriye kalan çok az bir miktar ise Katı ATIK Kontrol Yönetmeliğine göre düzenli depolanacaktır veya çimento fabrikalarında yakılacaktır. Düzenli depolama sahası yönetmeliklerde yer alan standartlara göre inşa edilecektir.

Düzenli Depolama Tesisi

DEPONİ TABAN SIZDIRMAZLIĞI

Depo Üst Örtüsü Sızdırmazlığı

KATI ATIK AKTARMA İSTASYONLARI Kent içinde toplanan çöplerin doğrudan değerlendirme tesislerine gönderilmesi özellikle ilçe belediyeler için ekonomik olmamaktadır. Kentlerin nazım ve imar planları hazırlanırken çöp transfer istasyonlarının da belirli bir mekan kaplayacak şekilde girdi kabul edilmesi gerekir. Bu alan içerisindeki çöpler istasyonlarda toplanıp daha sonra değerlendirme tesislerine gönderilebilir.

AKTARMA İSTASYONLARI T.C. Çevre Bakanlığı tarafından muhtelif toplantılarda Birliklerin hizmet alanlarının genişletilmesi konularında öneriler bulunmaktadır. Birliğin en önemli amacı, en ekonomik ve en uygun yöntemle atık bertarafını sağlamak çevreyi korumaktır. Bu bağlamda, çöp sahasına uzak mesafedeki üyelerin çöpleri her gün çöp sahasına getirmektense, belirlenen yerlere kurulan transfer istasyonlarında toplanarak deponi alana getirilmesi çok daha ekonomik olacaktır.

ÜYE BELEDİYELERİN ÇÖP SAHASINA OLAN UZAKLIĞI İlçe Adı Mesafe (km) Belde Adı Mesafe (km) Merkez 4 Mehmetli 75 Kadirli 43 Alibeyli 70 Düziçi 25 Yarbaşı 28 Bahçe 30 Atalan 20 Hasanbeyli 33 Tüysüz 18 Toprakkale 5 Cevdetiye 12 Sumbas 60 Kırmıtlı 30 Ellek 15 Böcekli 15

AKTARMA İSTASYONLARI Bu durumda sürdürülebilir ve ekonomik bir toplama-taşıma sisteminin oluşturulması ancak TRANSFER İstasyonlarının planlanması, inşaatı ve ilgili taşıma sistemlerinin satın alınması ile mümkün olacaktır. Uygulanacak olan projede ara transfer ünitesi 3 adet olarak düşünülmektedir. (Kadirli, Düziçi, Bahçe)

- Yerleşim alanının içinde olmalı, Aktarma istasyonları kuruluş yerlerinin şu şartları sağlaması gereklidir; - Yerleşim alanının içinde olmalı, -Çöpün yoğun olduğu bölgelere yakın olmalı, - Ana karayollarına yakın olmalı, - Araç giriş-çıkışı trafiği aksatmamalı, - Alan çöp toplama araçları için de bir toplanma yeri özelliğine sahip olmalıdır. - İstasyonlar kullanımları sırasında çevreyi rahatsız etmemelidir

Birinci Tip Çöp Aktarma İstasyonları 35 ton kapasiteli, hidrolik sıkıştırma özelliği olan semi treyler

Birinci Tip Çöp Aktarma İstasyonları

MALİYET Katı atık istasyonları, 35 ton kapasiteli, hidrolik sıkıştırma özelliği olan semi treyler olarak temin edilmiştir. SEMİTREY+ÇEKİCİ=300.000 YTL

İKİNCİ TİP ÇÖP AKTARMA İSTASYONLARI Çöp arabalarının aktarma istasyonuna gelişi

İKİNCİ TİP ÇÖP AKTARMA İSTASYONLARI BOŞALAN ÇÖPLER BANTLAR YARDIMI İLE YUKARI ÇEKİLMESİ

İKİNCİ TİP ÇÖP AKTARMA İSTASYONLARI YUKARIDA TOPLANAN ÇÖPLERİN SEMİTREYE BOŞALTILMASI

2 AKTARMA İST+2 SEMİTREY+ÇEKİCİ=1.000.000 YTL MALİYET Katı atık istasyonları, Aktarma istasyonu, çekici ve semi treyler olarak tespit edilmiştir. 2 AKTARMA İST+2 SEMİTREY+ÇEKİCİ=1.000.000 YTL

BİRLİK ŞUAN HANGİ AŞAMADA? Mekanik-Biyolojik Atık Ayrıştırma Tesisi yapım işi ihalesi 21-e pazarlık usulüne göre 27/07/2007 tarihinde Birlik binası toplantı salonunda yapıldı. SONUÇ İhaleye 4 Alman, 1 Amerikan firma başvurdu. İş deneyim belgesindeki yetersizlikten dolayı ihale iptal edildi.

BİRLİK ŞUAN HANGİ AŞAMADA? Mekanik-Biyolojik Atık Ayrıştırma ve Düzenli Depolama Tesisi yapım işi için uygulama projelerinin ve inşaat ihalesi 21-f ye göre 12.11.2007 tarihinde Birlik Toplantı Salonunda yapıldı. SONUÇ 5 Firma başvuruda bulunmuş olup, DURU ÇEVRE TEK. ihaleyi almıştır.

BİRLİK ŞUAN HANGİ AŞAMADA? İhale bedeli 33.000 YTL dir. 14.01.2008 tarihinde Birliğimize teslim edilecektir. Uygulama Projeleri Bakanlık tarafından onaylandıktan sonra, en geç 2008 ocak ayı ortalarında tesis yapım işi ihalesine girilecektir.

BİRLİK ŞUAN HANGİ AŞAMADA? Yapım işi , anahtar teslimi en geç 1 yıl içinde olacaktır. Tahminen 2008 in yaz aylarında tesis işletmeye açılacaktır. 1 yıl boyunca ihaleyi alan firmanın sorumluluğu dahilinde çöp işletilecektir. Aynı tarihler arasında çöp aktarma istasyonlarının da ihalesi yapılacak, çalışmalar paralel bir şekilde sürdürülecektir.

Birlik Teşkilat Şeması OKAB MECLİSİ Birlik Başkanı Birlik Encümeni Yazı İşleri Birimi Mali İşler Birimi Birlik Müdürü Teknik İşler Birimi

DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKÜRLER MELİHA ARSLAN ÇEVRE YÜK. MÜH.