Kamu Borçlanmasının Etkileri 2017

Slides:



Advertisements
Benzer bir sunumlar
ÜNİTE 16 TAHVİL DEĞERLEMESİ
Advertisements

Uluslararası gelişmeler,
FAİZ ORANI DAVRANIŞI.
FİNANSAL AMAÇ VE FİNANS FONKSİYONU
Finansal Piyasalar Para ve sermaye piyasaları
PARA TEORİSİ: FAİZ ORANLARININ ANLAMI, ÖLÇÜMÜ VE BELİRLENMESİ
Kamu Borç Yönetimine Giriş
Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları R. Hakan ÖZYILDIZ 2013.
BÜTÇE AÇIKLARI.
SERMAYE PİYASASI Sermaye piyasası basit bir tanımla sermaye arz ve talebinin karşılaştığı bir piyasadır. Sermaye kısaca orta uzun ve sonsuz vadeli fonlar.
Finansal Piyasalar Genel Bakış
Finansal Sistem ve Faiz Oranları
Küresel Piyasalardaki Gelişmeler Işığında Türkiye Ekonomisine ve Bankacılık Sistemine İlişkin Değerlendirmeler Hüseyin Aydın Yönetim Kurulu Başkanı 1 Şubat.
Yüksek ve İstikrarlı Büyüme Perspektifinde Türkiye Ekonomisi
DÜNYA VE TÜRKİYE EKONOMİSİNDEKİ SON GELİŞMELER HASAN BASRİ AKTAN MALİYE MÜSTEŞARI Bişkek 13 Nisan 2009 T.C. MALİYE BAKANLIĞI.
2010 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Gerçekleşmeleri ve Beklentiler Raporu.
Toplam Talep ve Toplam Arz.
GENEL MAKRO EKONOMİK DEĞERLENDİRME VE 2008 YILI BÜTÇESİ HASAN BASRİ AKTAN MALİYE MÜSTEŞARI 3 Ocak 2008 – İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ T.C. MALİYE BAKANLIĞI.
İşletme Finansı Doç.Dr. G. Cenk AKKAYA.
Makro İktisat İktisadi Analiz
Ünite 9 ENFLASYON PROF. DR. TÜMAY ERTEK
İKTİSAT FAKÜLTESİ İKTİSAT BÖLÜMÜ Para Teorisi ve Politikası
MAKROEKONOMİK ANALİZ 2 YATIRIM Doç. Dr. Yeşim Kuştepeli.
Finansal Sistem ve Faiz Oranları
IS-LM Para ve Maliye Politikaları
Türkiye Bankalar Birliği 49. Genel Kurulu 1 Türkiye Ekonomisi ve Bankacılık Sistemindeki Gelişmeler Ersin Özince Türkiye Bankalar Birliği Yönetim Kurulu.
Mal piyasalarında denge
Kamu Borç Yönetimine Giriş
Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları R. Hakan ÖZYILDIZ 2015.
Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları R. Hakan ÖZYILDIZ 2013.
Rasyonel Beklentiler Teorisi ve Etkin Piyasalar Hipotezi
Bankacılık sektörü Nisan-Haziran 2011 dönemindeki gelişmeler 27 Temmuz 2011.
MAKRO EKONOMİ POLİTİKALARI VE TARIM SEKTÖRÜ İLİŞKİLERİ
MAKRO EKONOMİYE GENEL BAKIŞ
IS-LM Para ve Maliye Politikaları
Faiz Oranlarının Davranışı
Ders 8 Temel Analiz Hüseyin İlker Erçen
Ders 1 Hüseyin İlker Erçen
TÜKETİMİ DİĞER ETKİLEYEN FAKTÖRLER
Tasarruflar, Yatırım Harcamaları ve Finansal Sistem
Devlet borçlanması-3.Hafta
Sermaye Maliyeti *Firmalar sadece özkaynaklarını projelerin
©McGraw-Hill Education, 2014
2010 YILI BÜTÇE SUNUŞ KONUŞMASI (TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu) Mehmet ŞİMŞEK Maliye Bakanı 26 Ekim 2009.
TÜRKİYE EKONOMİSİNE GENEL BAKIŞ VE SON GELİŞMELER KEMAL UNAKITAN MALİYE BAKANI 15 Ekim 2008 T.C. MALİYE BAKANLIĞI.
Dr. Dilek Seymen Dr. Aslı Seda Bilman
TASARRUF, YATIRIM VE FİNANSAL SİSTEM
Finans Sistemine Genel Bakış
PARA ve PARANIN FONKSİYONLARI
PARANIN MAKROEKONOMİDEKİ ROLÜ
Para Politikası Yönetimi
MAKRO İKTİSAT PARASAL SİSTEM
Büyüme ve finansal sektör 2017
Büyüme ve finansal sektör
FİNANSAL SİSTEM VE FİNANSAL PİYASALAR
MAKRO İKTİSAT EKONOMİNİN ÖLÇÜLMESİ 1: HASILANIN ÖLÇÜLMESİ
Milli Gelir ve Fiyatların Genel Düzeyi: Toplam Talep ve Toplam Arz
Blog: E-posta: BİLANÇO RİSKLERİ Web: Blog: E-posta:
Uluslararası İşletmecilik Kısım 3 Bölüm 9 – Ödemeler Dengesi
Sermaye Maliyeti Sermaye maliyeti; kullanılan veya kullanılması planlanan her çeşit kaynağın, maliyetlerinin ağırlıkları dikkate alınarak ortalamasının.
Sermaye Maliyeti Sermaye maliyeti; kullanılan veya kullanılması planlanan her çeşit kaynağın, maliyetlerinin ağırlıkları dikkate alınarak ortalamasının.
Sermaye Maliyeti Sermaye maliyeti; kullanılan veya kullanılması planlanan her çeşit kaynağın, maliyetlerinin ağırlıkları dikkate alınarak ortalamasının.
Faizlerin Belirlenmesi
Para, Banka ve Finansal Piyasaları Niye Çalışıyoruz?
Yrd. Doç. Dr. Akın Usupbeyli
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM KAR DAĞITIM KARARLARI.
Ödemeler Dengesi Dr.Dilek Seymen.
Finansallaşma ve sektöre bakış 2018
R. Hakan Özyıldız Kamu bankacılığı R. Hakan Özyıldız
Sunum transkripti:

Kamu Borçlanmasının Etkileri 2017 R. Hakan ÖZYILDIZ Web: www.hozyildiz.com Blog: www.hakanozyildiz.com E-posta: hakanozyildiz@gmail.com

Devlet varsa... En azından kamu kesiminin örgütlenmesi, yaşaması için bir kaynağa ihtiyacı olacak. (Dükkanı açık tutmak için) Yanı sıra ekonomik faaliyetlere müdahale etmek istiyorsa, bazı araçlara ve kaynaklara gerek duyacak. Vergi toplayacak, sağlık harcaması yapacak vb. Ama devlet ekonomiye ne kadar müdahele etmeli? www.hakanozyildiz.com

Finansal Sektör Politikası Kredi/ Değer Düzenlemesi Maliye Politikası Para Politikası Finansal Sektör Politikası Faiz Dışı Fazla Bütçe Açığı Kamu Borcu Politika Faizi Faiz Koridoru Zorunlu Karşılıklar Rezerv Politikası Döviz Depo Piyasası Sermaye Yeterliliği Likidite Yeterliliği Kredi/ Değer Düzenlemesi www.hakanozyildiz.com

Fark açılıyor. Neden? www.hakanozyildiz.com

Demokratik borç devleti ve iki halkı KURUCU HALK PİYASA HALKI Ulusal Uluslararası Yurttaşlar Yatırımcılar Yurttaşlık hakları Talepler Seçmen Alacaklı Seçimler (Periyodik) Açık artırmalar (sürekli) Kamuoyu Faiz oranları Bağlılık «Güven» Sosyal hizmetler Borç servisi www.hakanozyildiz.com

Borç devleti Yurttaşlar tarafından yönetilen ve bir vergi devleti olarak yine yurttaşları tarafından finanse edilen demokratik devlet, geçimi için sırf yurttaşlarının katkılarına değil de giderek artan ölçüde alacaklıların güvenine bağımlı hale geldiğinde demokratik borç devletine dönüşür. www.hakanozyildiz.com

Borç devleti Anayasa değil medeni (borçlar) hukuk, Borç veren olarak bir hükümeti seçimle uzaklaştıramazlar ancak ellerindeki tahvilleri satabilir veya yeni tahvil ihalelerine katılmazlar, Faiz oranları (verim eğrisi) piyasa halkının kamuoyudur. www.hakanozyildiz.com

Aşırı borçluluk nelere yol açtı? Zengin ülkelerdeki borçlardaki artışlar, hükümet politikalarını giderek finans piyasalarının disiplini altına sokarak devletlerin fiili egemenliği budanmaya başladı, Devletlerden alacaklılar, bir kriz anında kendi taleplerini öne çıkarabilmek için borç geri ödemelerini kamunun öncelikleri arasına soktular, Piyasaya güven vermek için verilen mücadelede borçlu devletler, medeni kanun ve sözleşmelerden doğan yükümlülüklerini yerine getirmeye ve her daim hazır bulunmak için çabaladıklarına dair inandırıcı olmak zorunda kaldılar. Kurucu halk için yapılan harcamalardaki kesintilerin fazla ileri götürüldüğü taktirde ulusal ekonomik büyümeye engel olması ihtimali piyasalar açısından önemli bir sorundur. www.hakanozyildiz.com

devam Piyasa halkının giderek artan bir bölümünün aynı zamanda kurucu halkın sıradan yurttaşı olması ve sadece devlet borçlarının ödenmesini değil, kamu hizmetlerinin de mümkün olduğu kadar eksiksiz sunulmasını da istemesi, durumu daha da karışık hale getiriyor. Kurucu halklarla piyasa halkı arasındaki güç ilişkileri ve bu ilişkilerin iki halk arasındaki ilişki kuralları üzerindeki etkisi hakkında az şey biliniyor. Yatırımcıların gücü her şeyden önce ileri düzeydeki uluslararası entegrasyonların ve verimli işleyen küresel piyasaların varlığından besleniyor. »Piyasalar» borç devletlerine karşı taleplerin güvence altına almak için «uluslararası toplumu» ve kendi örgütlerini devreye sokabilir. www.hakanozyildiz.com

Klasik Anlamda Kamu Açığı GELİRLER Vergi Gelirleri Vergi Dışı Gelirler (Hibe,özelleştirme) GİDERLER Personel Mal ve Hizmet alımları Transferler Faiz KLASİK AÇIK = Net Borçlanma (Borçlanma Hasılatı Eksi Borç Anapara Ödemesi) - Kasa Banka Değişimi www.hakanozyildiz.com

TÜRKİYE’DE KAMU KESİMİ Merkezi Yönetim Konsolide Bütçesi Genel Bütçeli İdareler Özel Bütçeli İdareler (BDDK, EPDK vb) Kamu İktisadi Teşebbüsleri Mahalli İdareler Fonlar Sosyal Güvenlik Kuruluşları Döner Sermayeler www.hakanozyildiz.com

Borçlanma gereği ve borçlanma www.hakanozyildiz.com

İç Borçlanmanın Etkileri www.hakanozyildiz.com

ETKİN BORÇ YÖNETİMİNİN EKONOMİYE ETKİSİ Borçlanma Kanunu Mali Disiplin Etkin Borç Yönetimi Öngörülebilirlik Faiz Dışı Fazla Yatırımcı Tabanı Vade Uzatılması Etkin İkincil Piyasa TC Merkez Bankası Kanunu Enflasyon Hedeflemesi Bankacılık Sistemi İle İlgili Kanunlar Diğer Yapısal Düzenlemeler Sağlıklı Mali Sektör Azalan Risk Reel Faizde Düşüş SÜRDÜRÜLEBİLİR BÜYÜME www.hakanozyildiz.com

MALİ PİYASALARA OLAN DOĞRUDAN ETKİLER Hazine ihalelerinde yapılan satış miktarları ve ihale sonucunda çıkan faiz oranları mali piyasaları doğrudan etkileyebilmektedir. Hazine itfasında piyasaya çıkan likiditenin ihale ile Hazine’ye geri dönmeyen kısmı döviz ya da hisse senedi fiyatlarını etkileyebilir. Hazine ihalelerinde oluşan faiz oranları DİBS ikincil piyasa faizlerini doğrudan etkilemektedir. Bu faizler de hem daha sonraki Hazine ihale faizlerini hem de döviz fiyatlarını etkilemektedir. www.hakanozyildiz.com

GENEL ETKİLER-1 Yüksek Reel Faiz: Borçlanmanın maliyetini etkileyen önemli bir unsur belirsizliktir. Belirsizlik nedeni ile talep edilen risk primi arttıkça reel faizler yükselmektedir. Yüksek reel faizler tasarrufların yatırıma dönüşmesinin önünde büyük engeldir. Tasarruflar kamu açıklarına aktarılmaktadır. Yüksek reel faizler nedeniyle verimlilik ve tasarrufa dönük çabalar anlamsızlaşır. Bir özel sektör kuruluşunun büyük çabalarla verimliliği artırarak elde edeceği gelir devlete borç vererek elde edebileceği gelirden çok düşük kalabilir. www.hakanozyildiz.com

GENEL ETKİLER-2 Dışlanma Etkisi: Kamu kesimi açıklarını iç piyasalardan finanse ederken, ekonomideki tasarrufları kamu kesimine aktarmakta ve özel kesimin kullanacağı fonları sınırlamaktadır. Para piyasalarında Hazine’nin baskınlığı özel sektörün bprç senedi ihraç etmesini zorlaştırmaktadır. Kamu kesiminin aşırı borçlanması, bankacılık kesiminin fonksiyonunu değiştirmektedir. Bankacılık kesimi fonları, fazlası olanlardan ihtiyacı olanlara aktarmak yerine, geliri daha cazip olan DİBS’lere kaydırmaktadır. Yatırım ve üretim yoluyla istihdam yaratmaları beklenen firmalar da, karlarının büyük kısmını DİBS’lerden elde ettikleri faiz gelirinden sağlamaktadırlar. www.hakanozyildiz.com

GENEL ETKİLER-3 Enflasyon Etkisi: Kamu kesiminin iç piyasalardan aşırı fon talebinde bulunması dolaylı olarak parasal genişlemeyi artırmaktadır. Para miktarının artışı paraya olan taleple ilgilidir. Kamu açıklarının devamlı surette piyasadan borçlanmak sureti ile finanse edilmesi yönteminde kamu kesiminin talebinin piyasadaki mevcut fonlarla karşılanamaması durumunda para arzı genişleyecek, yani piyasalarda yeni fonlar yaratılması yönünde baskı oluşacaktır. Kamu kesiminin piyasadaki fonlara olan aşırı talebi enflasyonist etkide bulunacaktır. Bütçe açığının arttığı dönemlerde genellikle özel sektörün girdisi, hammaddesi olan kamu sektörü ürünlerine zam yapılarak gelirler artırılmaya çalışılmakta, yapılan bu zamlarda enflasyonu artırmaktadır. www.hakanozyildiz.com

GENEL ETKİLER-4 Gelir Dağılımına Etkisi: Faiz oranları gelir dağılımı üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Enflasyonun yüksek olduğu dönemlerde, tasarruf sahipleri satın alma güçlerinin azalmaması için faiz geliri elde etmeyi tercih ederler. Bu şekilde ellerinde fon fazlası bulunanlar kendilerini enflasyona karşı korumuş olurlar. Devlete borç veremeyenlerin gelirleri bir yandan enflasyon nedeni ile azalırken diğer yandan bu kişilerin ödediği vergiler devlet borç faizi ödemesinde kullanılmaktadır. Devlet borçlanmasındaki faiz oranlarının gelir dağılımında bozucu etki yaratmaması için reel faiz oranlarının büyüme hızına eşit yada altında olması gerekir. www.hakanozyildiz.com

GENEL ETKİLER-5 Dış Ticaret ve Ödemeler Dengesi Etkisi: Döviz kurları ve faiz oranlarındaki volatilite, Türkiye’ye ilişkin olarak uluslararası piyasalarda yapılan değerlendirmelerin değişmesine yol açmakta ve ekonominin net dış pozisyonunu değiştiren yeni sermaye akımlarına neden olmaktadır. Faiz oranlarının yüksekliği, enflasyon oranının yükselmesi ile birleşerek döviz kurları üzerinde baskı oluşturmaktadır. Kurlardaki artış yurtdışından hammadde ve aramal ithalatına bağımlı olan sanayi kesimini olumsuz etkilemekte, üretimin, dolayısı ile ithalata dayalı ihracatın azalmasına yol açmaktadır. www.hakanozyildiz.com

VERİM EĞRİSİ www.hakanozyildiz.com

VERİM EĞRİSİ TANIM Belli bir zamanda, aynı niteliğe sahip senetler için, vade ve getiri ilişkisini gösteren eğriye verilen addır. “Değişik vadeler” için “faiz oranlarının” ne seviyelerde seyrettiğini göstermektedir. Gelecekte beklenen kısa dönemli faiz oranları hakkında bir fikir vermektedir. www.hakanozyildiz.com

VERİM EĞRİSİNİ BELİRLEYEN FAKTÖRLER Reel Faiz Oranı Enflasyon Oranı Verim eğrisinin mutlak seviyesini belirlemektedir. Risk Primi Nominal Faiz Oranı: Reel Faiz Oranı + Enflasyon. Primi + Risk Primi Reel Faiz Oranı: Bugün yapacak olduğu tüketimi ileri bir vadeye ertelemiş olduğu için yatırımcıya sağlanan getiridir. Enflasyon Primi: Gelecekteki enflasyon beklentisini yansıtmaktadır. İleride enflasyonun artacağı beklentisi varsa, nominal faiz oranı yüksek, düşeceği beklentisi varsa nominal faiz oranı düşük olacaktır. Risk Primi: Yatırımcıyı aşağıda sıralanan risklere karşı korumayı amaçlamaktadır. Kredi riski ve default risk, Erken itfa riski, Likidite ve piyasa riskleri, Enflasyonda beklenmedik bir değişiklik olması riski www.hakanozyildiz.com

Verim eğrisinin türleri Normal verim eğrisi: vade uzadıkça getiri artar. (eğrinin eğimi pozitif) Düz (flat) verim eğrisi: Tüm vadelerde getiri aynıdır. (ekonomide belirsizlikler olduğunun göstergesidir) Dik (steep) verim eğrisi: Uzun vadeli getirilerin kısa vadelilere oranla çok yüksek olması. Ekonomik beklentilerin çok olumlu olduğu dönemlerde görülür. Aşağı yönlü (inverted) verim eğrisi: Uzun vadeli getirilerin kısa vadelilerden daha az olması. Bu eğri yatırımcıların uzun vadede ekonomide bozulma beklentisi içinde olduklarını gösterir. www.hakanozyildiz.com

Beklentiler karışık. Kısa vedede riskler daha yüksek www.hakanozyildiz.com

Bir günde ne değişti? Krizin göstergesi (?!) www.hakanozyildiz.com

Eğrinin şekli normal. Ama kısa vade ile uzun vade arasındaki getiri farkı çok fazla www.hakanozyildiz.com

Borç dinamikleri www.hakanozyildiz.com

BORÇ DİNAMİĞİ Reel Faiz Reel Büyüme Faiz dışı denge Reel Kur ∆B: B/GSMH (r-g) – FDD/GSMH www.hakanozyildiz.com

BORÇLANMA FAİZİNİN ÖNEMİ Borçlanmanın maliyeti reel faiz ve beklenen enflasyon oranından oluşan nominal faizle doğrudan ilişkilidir. Faiz % Nominal Faiz Oranı 30,53 % Borçlanma Maliyetindeki 25,00 % Azalma Vade Kasım 2003 Nisan 2004 Enf. Beklentisi Enf. Beklentisi Baz Faiz Baz Faiz www.hakanozyildiz.com

RİSK PRİMİ VE PARANIN ZAMAN DEĞERİ Paranın Zaman Değeri Para Yüksek Maliyet Düşük Maliyet Baz faiz oranı yatırımcının talep ettiği minimum faiz oranıdır. Baz Faiz Oranı Borç Veren Borç Alan Baz Faiz Oranı www.hakanozyildiz.com

Krizde kamu borç stokunun artışı REKOR kırmış. www.hakanozyildiz.com

ARTIŞ 2013 DEN SONRA DÖVİZ AĞIRLIKLI. KUR ETKİSİ KENDİSİNİ GÖSTERMİŞ. www.hakanozyildiz.com

Kur hareketleri, TL bazında dış borçlar gösterimini etkiliyor. www.hakanozyildiz.com

Faizlerde değişim olursa borcun ne kadarının etkilendiğine dikkat etmek gerek www.hakanozyildiz.com

DİBS piyasasında bankalar ve tüzel kişiler kağıtların çoğunluğunu taşıyorlar. www.hakanozyildiz.com

Yurtdışı yerleşiklerin ilgisi getiriye bağlı olarak değişiyor. www.hakanozyildiz.com

Kamu Borç Stoku’nun % 60’i TL. www.hakanozyildiz.com

Stok’un sadece % 37’si sabit TL enstrüman Stok’un sadece % 37’si sabit TL enstrüman. Kur ve faiz değiştikçe stok da etkileniyor. www.hakanozyildiz.com

TL verim eğrisi kısa vadede risk değerlemesi içeriyor. www.hakanozyildiz.com

Gelecekte borçlanmadaki azalma... Siyaset yapma anlayışının değişmesine, Vergilerde ve sosyal güvenlikte kayıt dışılıkla mücadeleye, Nakit dışı borçlanmada olması gereken azalmaya, Kamu mali disiplinin genel anlamda sağlanmasına, (Bütçe dışı kamunun yüklerinin azalması), Reel faizlerdeki azalmaya, ve, Ekonominin istikrarlı büyümesine, En önemlisi beklentilerin iyi yönetilmesine bağlıdır. www.hakanozyildiz.com