Temel Bilgi Teknolojileri Yrd. Doç. Dr. Doğan Aydoğan

GÜNÜMÜZDE BİLİŞİMİN STRATEJİK TEKNOLOJİLERİ Teknolojik Buluşlar Bilimsel araştırmaların doğrudan ya da dolaylı etkileri sonucu bilişim teknolojileri gelişmektedir. Örneğin optik ve elektronik alanında yaşanan gelişmeler bilgi saklama teknolojilerini dönüştürmüştür. Bugün BluRay diskler 100 gb gibi bir saklama kapasitesine ulaşmıştır. Kullanıcı İhtiyaçları Kullanıcı ihtiyaçları ve talepleri teknolojik buluşları yönlendirmektedir. Bir ürünün kullanıma girmesi ya da kalkması kullanıcı ihtiyaçları ile ilişkisinden kaynaklanır. Piyasa Koşulları Ürünleri araştırılıp, geliştirilmesi ve kullanıcılardan talep görmesi piyasa koşullarına bağlıdır. Mobil iş biçimleri için gelen talepler, mobil cihazların gelişimini hızlandırmıştır.

GÜNÜMÜZDE BİLİŞİMİN STRATEJİK TEKNOLOJİLERİ Bugün 4 önemli teknoloji stratejik değer arz etmektedir. Bulut Bilişim Teknolojileri Mobil Cihaz ve Mobil Uygulamalar Büyük Veri (Big Data) Akıllı Bilişim Bu teknolojiler hem günümüz dünyasını değiştirmekte hem de bunların gelişimine yönelik büyük bir talep bulunmaktadır.

1- Bulut Bilişim Sistemleri Bulut Bilişim, istendiği zaman istenilen yerden bilgiye ulaşılmasının önünü açan bir veri havuzu sistemidir. Bu hizmet için sanallaştırma teknolojisinin gelişmesi gerekmiştir. Sanallaştırma: Bir ana makinenin yazılım aracılığı ile bölünerek değişik insanlara hizmet vermesidir. Merkezi bir bilgisayar+istemci ve sunucu+sanallaştırma teknolojisi + ağ teknolojisindeki gelişmeler Bulut Bilişimin Önünü açmıştır. Dropbox, Google Drive ve Yandex.Disk ücretsiz olarak da kullanabileceğimiz Bulut Bilişim Hizmetleridir.

Bulut Bilişim Sistemleri Bulut Bilişimin Özellikleri Self servis hizmet sunumu (Veriye istediğimiz zaman kendimiz ulaşırız) Geniş Ağ Erişimi, Konumdan Bağımsız Kullanılan Kaynak Havuzu İzlenebilen ve Ölçülebilen Hizmet Otomatik Servis Kurulumu Bulut Bilişimin Faydaları Maliyetlerde Düşüş: Donanımı almak ve bakmak yerine, hizmeti kullanmak daha ucuz olmaktadır. Esneklik: İstenen veri kullanım kapasitesi hizmet sağlayıcı tarafından hızla karşılanabilmektedir. Yönetim Kolaylığı: Büyük verilerin depolanması, korunması ve gerektiğinde dağıtılması büyük bilgi gerektirmektedir. Bunları hizmet sağlayıcının yapması kolaylık sağlar. Taşınabilirlik: Verileri farklı bir yere taşımak kolay ve mümkündür. Üstün Devamlılık ve Güvenlik: Buluttaki veriler sürekli yedeklenmekte ve korunması profesyoneller tarafından sağlanmaktadır.

Bulut Bilişim Sistemleri Bulut Yapısındaki İş Modelleri Altyapı Bulut Servisi (IAAS): Bu modelde hizmet sağlayıcı donanım kapasitesini kullandırmaktadır. En basit Bulut Bilişim Yöntemidir. Platform Bulut Servisi (PaaS): Bu modelde hizmet sağlayıcı, işletme ya da kişilere kendi özelleştirmelerini yapabilecekleri bir veritabanı ya da uygulama platformu sunmaktadır. Örn bir kargo şirketi, Google maps platformunu kullanarak, kendi web sitesi için bir uygulama geliştirebilir. Yazılım ve Uygulama Buşut Servisi (SaaS): Bu modelde asıl işe ya da programa bulut bilişim sayesinde ulaşılır. Örneğin e-posta uygulamaları, bir havuzda toplanan verilere son kullanıcıların ulaşmasıdır. Birçok firma bugün programlarını ağ üzerinden kullandırmaktadır.

Bulut Bilişim Sistemleri Bulut Bilişim Kurulum Modelleri Genel Bulut: İnternet üzerinden ulaşılan ve genel kullanıma açık sistemlerdir. Özel Bulut: Büyük şirket ve kamu kuruluşları kendi bulut sistemlerini kurarak, merkezi bir havuzdan üyelerine veri dağıtmaktadır. Karma Bulut: Adı geçen iki sistemin birleşmiş halidir. Örneğin Amazon.com kendi depolama kapasitesinin bir kısmını talep eden kullanıcılara kiralamaktadır. Bulut bilişim bütün kolaylık ve fırsatlarına rağmen bazı riskleri de barındırmaktadır. Verilerin güvenliği ve gizliliği kalmamakta ve bir başka kurum ile paylaşılmaktadır. Bu nedenle şirketler için çok önemli ve gizli olan verilerin bulut sistemlerde tutulması mümkün değildir. Örn bir banka müşteri bilgilerini genel bir bulut sistemde tutamaz, kendi, özel, kapalı sistemini kurmak durumundadır.

2- Mobil Bilişim ve Uygulamalar Taşınabilir bilgisayarlar ardından akıllı telefonlar ve bunların internete bağlanmasını önünü açan 3G, 4G, Wi-Fİ, Wap gibi teknolojiler mobil bilişimin önünü açmıştır. Bugün akıllı telefonlar ve mobil teknolojiler, sabit bilgisayarlarla aynı güce ve performansa sahip hale gelmiştir. Taşınabilir aygıtların SSD modeline dayalı kartlı hafızaları çok büyük veriler depolayabilmektedir. İnternet Bankacılığı ve mobil bankacılık bu sayede gündelik hayata yerleşmiştir. Google Map gibi uygulamalar sayesinde elimizdeki bilgisayarı kullnarak yolumuzu bulabilmekteyiz. Sosyal Medya ve buna bağlı teknolojiler günlük hayatımızın bir parçası haline gelmiştir. Bugün reklamcılık, pazarlama iletişimi, ürün araştırması, konuma dayalı hizmetler ve cep telefonlarına yönelik uygulamalar büyük bir Pazar ve çalışma alanı oluşturmaktadır.

3- Büyük Veri (Big Data) Tanım olarak çok büyük verilerle çalışmak ve bu verilere farklı bakış açıları ile yaklaşmaktır. Aslında büyük kurumlar her zaman büyük miktarda veril ile uğraşmıştır «Örn. Ziraat Bankası». Ancak «büyük veri» kavramı yeni bir süreci işaret etmektedir. Burada kastedilen firmanın sahip olduğu yapısal veri değildir. Burada kastedilen internet ve sosyal medyadaki davranışların analiz edilerek, anlamlı verilere ulaşılmasıdır. Örneğin, çok fazla insanın internette konut fiyatına baktığını tespit eden bankanın, konut kredisi kampanyası başlatması gibi. Yapısal Veri: Bilnin belli bir düzen içinde tutulduğu yapı. Örn, bankanın hesap kayıt programı Yapısal Olmayan Veri: Bilginin belirli düzen sergilemediği yapı: Örn, facebook paylaşımları Bugün bilgisayar teknolojisi internette dolaşan devasa karmaşık veriyi inceleyip, anlamlı sonuçlar üretebilecek kapasiteye ulaşmıştır. Büyük Veri bazen kurumun yıllar içinde biriktirdiği devasa veriyi kapsamaktadır. Örn, Sağlık Bakanlığı’nın 100 yıllık grip istatistikleri. Büyük Veri dışarıda dolaşan yapısal olmayan veriyi de kapsamaktadır. Örn Google, facebook ve twitterde geçen grip kelimeleri istatistiğini bularak, nerede grip salgını olduğunu tespit etmek.

3- Büyük Veri (Big Data) Büyük Veri (Big Data) Araştırmalarının önünü açan gelişmeler Depolama kapasitelerindeki artış ve fiyatların ucuzlaması Sunucu bilgisayarların içindeki devasa veriyi işleyecek güce ulaşması Tek makinada yapılamayacak işler için, paralel bağlantılı sistemlerin kurulabilmesi Büyük veri bir teknoloji değil, firmaların ve kurumların kullanmak zorunda olduğu ve çok büyük miktardaki verilere çok farklı açılardan bakmayı zorunlu kılan bir gelişmedir.

3- Büyük Veri (Big Data) Büyük Veri (Big Data) 3 bileşenden oluşur İlgi duyulan veri işleme hızı: Örneğin bir GSM şirketi konuşmaların Türkiye’de en çok nerelerde koptuğunu tespit etmek isteyebilir. Bunun için çok büyük miktarda verinin anlık olarak izlenmesi gereklidir. Ya da bir banka doğru adımları atabilmek için müşterilerin işlemlerini ve döviz uygulamalarını kayıt ederken, aynı anda izlemek isteyebilir. İşlenecek olan veri miktarı ve kullanılabilirliği: Örn, bankacılık sistemi bir gelecek öngörüsü için 30 yıllık geçmiş veriyi incelemek zorunda kalabilir. Bu çok büyük miktarda bir veridir. Bir diğer konu ise, 30 yıl önce depolanmış verinin banka için kullanılabilir olması gerekliliğidir. Bunların nasıl uyumlu hale getirileceği planlanmalıdır. Kaynak Çeşitliliği: Geçmişte kurumlar verileri kendi kaynaklarından topluyordu. Bugün kurumlar kendileri ile ilgili övgü ve şikayetleri internet ve sosyal medyada takip edip, gerekli çözümleri üretmeye çalışmaktalar.

AKILLI BİLİŞİM Bütün bu gelişmeler yeni bir eğilimi doğurmuştur. Nesnelerin ve teknolojinin akıllı hale gelmesi. Bugün üzerinde en çok çalışılan alanlardan biri «yapay zeka» kavramıdır. Bu sayede öğrenebilen robotlara ulaşılmaya çalışılmaktadır. Bugün akıllı ev ve akıllı araba gibi, bizim alışkanlıklarımıza göre kendini ayarlayan yaşam biçimleri ortaya çıkmaktadır. Web teknolojisi verinin internet üzerinden dağıtılmasını kapsar, Web 2.0 teknolojisi kullanıcının internete veri aktarabilmesini ve aktif katılımını kapsar. Üzerinde çalışılan Web 3.0 teknolojisi ise akıllı internet kavramına yoğunlaşmaktadır. Yani kişi internete bisiklet yazdığında herkese gösterilen bisiklet teklif ve fiyatları değil, sizi tanıyan sistemin size uygun bisikletleri seçip göstermesi kastedilmektedir.

GÖRÜŞMEK ÜZERE