Temel Bilgi Teknolojileri Yrd. Doç. Dr. Doğan Aydoğan

Bilgisayar ve Ağ Güvenliği Bilgisayarların ve içeriklerinin yetkisiz kullanımlardan korunmasına Bilgisayar Güvenliği denir. Bu konu bilişim politikası, prosedürler, donanım ve yazılım tercihlerini içerir. Amaç bilgisayardaki verilerin gizlilik, bütünlük ve kullanılabilirliğini sağlamak ve devam ettirmektir. Gizlilik: Bir bilgiye sadece gerekli olan kişilerin ulaşabilmesi demektir. Bunlar genelde şifreleme ve tek kullanımlık şifre gibi uygulamalarla sağlanır. Bütünlük: Bilgilerin, insan hatası ya da bir kasıt sonucu değiştirilmemesi, büünlüğü kaybetmemesi anlamına gelir. Kullanılabilirlik: Bilgi ve kaynakların silinmesini veya herhangi bir nedenle erişilemez duruma gelmelerini engeller. Bu sadece verileri değil, ağdaki bilgisayarları ve altyapıyı da kapsar.

Kötü Niyetli Yazılımlar İnternette karşılaşılan dosya, oyun ve benzeri uygulamalar sayesinde kötü niyetli yazılımlar bilgisayarımıza (ya da akıllı telefonumuza) girer. Bu noktadan sonra donanımda yavaşlama ve fark edilmese de arka planda devam eden bazı kötü niyetli uygulamalar olabilir. Bilgisayar Korsanı: Bilgisayar korsanları ağlardaki ve bilgisayarlardaki açıklardan yararlanarak sistemlere izinsiz ve yetkisiz giren kişidir. Virüs yayma, hırsızlık, verileri silme gibi değişik amaçları vardır. Virüs: Virüsler bulaştığı bilgisayarlarda kolayca kendini kopyalayıp, mail veya dosya paylaşımı yoluyla hızla yayılan tehlikeli yazılımlardır. Bilgisayarları bozmak, web cam ya da mikrofon ses ve görüntülerini kaydetmek ya da klavye hareketleri üzerinden banka bilgilerini çalmak için tasarlanmış olabilir. Bilgisayar Kurdu: Temel olarak virüslerle aynıdır. Virüslerden farkı insanlara ihtiyaç duymadan, ağlarda dolaşarak kendini yayabilmesidir. Truva Atı: Bunlar bilgisayarlarda zararlı bir yazılım gibi görünmez. Ancak zaarlı yazılımların inmesi için eylemler yapabilir, bir bilgisayar korsanının bilgisayara uzaktan erişmesine yol açabilir ya da bilgisayardaki dosyaların silinmesine yol açabilir. Casus Yazılım: Bilgisayardan indirilen bir programa kendisini ekleyerek çalışmaya başlayan programcıklardır. Bilgisayarınızın yönetimini ele geçirebilir, Sizi sürekli bir siteye yönlendirebilir ya da istek dışı eylemler yapabilirler. Spam Mail: Kişilere gönderilen genellikle reklam amaçlı maillerdir. Ancak birçoğu bilgisayara virüs, Truva atı ya da Bilgisayar Kurdu bulaşmasına yol açar.

KÖTÜ NİYETLİ YAZILIMLARDAN KORUNMA Antivirüs Yazılımları: Bilgisayardaki harddisk ve diğer bellekleri tarayarak virüsleri silerler. Bu programların düzgün çalışmasının tek yolu, internetten düzenli güncelleme almalarıdır. Aksi takdirde yeni virüs türlerini tanımlayamayacaklardır. Virüs Tarama Teknikleri: E-Posta ve Eklerin Taranması: Mail servisleri genel olarak mailleri tarasa da virüs programalrı etkili olabilmek için mailleri taramalıdır. İndirilen Dosyaları Tarama: Virüs programları bilgisayara veri girişini denetlemek için internetten indirilen dosya ve programları tarar. Dosya Taraması: Programın bilgisayardaki tüm dosyaları tarayarak virüs kontrolü yapmasıdır. Bunun belirli aralıklarla yapılmasında fayda vardır. Buluşsal Tarama: Bilinmeyen ama virüs gibi davrandığı keşfedilen dosyaların silinmesidir. Bilinmeyen bir dosya internete ya da registry’e ulaşmaya çalışıyorsa virüs olarak tanımlanır. Sandbox: Bu yöntem karantina olarak da bilinir. İçine kapalı bir alan oluşturulara virüs olduğu düşünülen dosyaların bu alana hapsedilmesidir.

Güvenlik Duvarı Dış dünya ile bilgisayar arasında kurulan sanal bir duvardır. Bu duvar dışarıdan gelen tehlikeli veriyi engeller. Bu duvar aynı zamanda bilgisayardan çıkan ve kullancının yönetmediği veriyi engeller. Böylece virüsler dışarıya veri gönderemez. «Başlat – Denetim Masası – Sistem ve Güvenlik – Windows Güvenlik Duvarı» adresi takip edilerek Windows işletim sisteminin sunduğu güvenlik duvarı yönetilebilir.

AntiSpyware Yazılımlar Bu tür yazılımlar bilgisayarda casus yazılım olup olmadığını kontrol eder. Bu yazılımların doğru tarama yapıp, casus yazılımı keşfedebilmesi için güncel olması gereklidir.

AĞ GÜVENLİK UYGULAMALARI Bu noktada Wi-Fi bağlantılar, Bluetooth ve Akıllı telefonları ilgilendiren konular dikkat çekmektedir. Halka Açık Wi-Fi Bağlantıları: Halka açık ağ bağlantılarında akan bilgiler başkaları tarafından kolayca izlenebilir. Bu nedenle kesinlikle bankacılık bilgisi gibi genel bilgiler bu ağlarda kullanılmamalıdır. BlueTooth: Bilgisayarın dışarı ile radyo frekansları üzerinden veri alıp, vermesini sağlar. Korsanlar tarafından ele geçirilmemesi için, kullanılmayan durumlarda kapalı olmalıdır. Akıllı Telefon Güvenliği: Akıllı telefonlar birçok kişisel veri ve bankacılık bilgisini içerir. Burada korsanlar telefonu ele geçirebileceği gibi genel sorun kayıp ve çalıntıda oluşmaktadır. Telefon kaybedilirse. Telefonlar bağlantı kurulan tüm banka, mail, bulut bilişim hizmetlerini şifresi değiştirilmelidir. Telefonun kullandığı hat kapatılmalı, GSM operatörüne çalıntı bilgisi verilmelidir. Yasal dağıtıcısı onaylanmamış üreticilerden gelen uygulama ve dosyaları kullanmayın. Zil sesi ,oyun v.b. Anti virüs yazılımı kullanın: Telefonda bir virüs programı bulunmalıdır. Telefonun bluetooth ve Wi-fi bağlantısı kullanılmadığı durumlarda kapalı olmalıdır. Güncel Yazılım: Telefon yazılımı ve telefon üzerindeki koruma yazılımları güncel olmalıdır.

Evddeki Wi-Fi Bağlantısında Dikkat Edilecek Konular Evdei wi-fi ağının güvenliği donanım ve yazılım temelli olabilir. İyi şifre: «N78ılo98d» gibi anlamsız, büyük ve küçük harfi olan içinde rakam barındıran şifreler güçlüdür. Şifreleme yöntemi: Modem arayüzüne girerek kablosuz ağ şifreleme türünü WPA2 olarak ayarlamak. Bu ayar bilgisayar ile modemin hangi dili kullanarak mesajlaşacağını belirler. WPA2 araya girenlerin çözemeyeceği bir şifreleme türüdür. Ağ Adının Değiştirilmesi ve Gizlenmesi: Wi-Fi ağ adınızı sık sık değiştirin ve gizli olmasını sağlayın. Bunun için modem arayüzüne ulaşmanız gereklidir.

İnternet’te Güvenlik: Web tarayıcının güvenlik ayarlarını ve özelliklerini öğrenmek ve size uygun koruma ayarlarını aktif hale getirmeniz önerilir. Her türlü Web Browser değişik güvenlik ayarları ve özellikleri sunar. Güvenli E-Ticaret: İnternet üzerinden yapılan işlemlerde güvenlik için dikkat edilecek konulardır. «http» adreslemesinin «https» olarak görünmesi gereklidir. Url adresinin bulunduğu dörtgende bir kilit işaretinin belirmesi gereklidir. Firma bilgileri kontrol edilerek, sertifika bilgileri incelenmelidir.

Sosyal Ağlar ve Güvenlik Gizlilik ve güvenlik ayarları başkalarının kolayca çözemeyeceği şekilde yapılmalıdır. Bir başkası parolamı unuttum diyerek, rahatça sizi taklit ederek yeni parola alamamalı. Bize ait yazı, resim ve paylaşımların kimler tarafından görünebileceğini ayarlamalıyız. Kötü niyetli kişiler bu bilgileri kötü amaçlarla kullanabilmektedir. Tanımadığımız kişilerden gelen arkadaşlık isteklerini reddetmeliyiz. İnsanlar bazen tanıdığımız insanları taklit ederek dahi, bizimle konuşmakta ve bilgilerimi ele geçirmeye çalışmaktadır. Çocukların sosyal ağ sitelerine üye olması için 13 yaşına gelmeleri gerekse de birçok kişi artık çocuğuna doğar doğmaz hesap açmaktadır. Çocukların bilgi ve görüntülerinin internetten korunması için ailelere büyük görev düşmektedir. Çocuklara sosyal ağlardan gelebilecek tehlikeler hakkında aile ve öğretmen bilgi vermelidir. Birçok çocuk sosyal ağlar üzerinden kötü niyetli kişilerin hedefi haline gelmektedir.

Siber Zorbalık Gerçek hayattaki tehdit, aşağılama ve şantajların internet üzerinden yapılmasıdır. İnsanlar sosyal medyada rahatça küfür edebilmekte, başkalarını rahatsız edebilmekte, yalan haber üretebilmekte ya da kişinin özel bilgilerini yayabilmektedir. Bu gibi durumlara siber zorbalık denir. Sosyal ağlarda kişisel hayatınıza yönelik özel bilgi ve fotoğraf paylaşmamak en güvenilir yoldur.

Sanal Dolandırıcılık: İnternet dolandırıcıların en fazla kullandığı araçlardan biri haline gelmiştir. Bunun için değişik yöntemler söz konusudur. Arkadaşını taklit ederek sizden borçta isteyebilirler, bir hediye kazandığınızı belirten bir mail atarak bir yere ufak bir miktar para yatırmanızı da isteyebilirler. Yöntemler çok çeşitlidir. Bir site taklit edilerek sizin şifreleriniz ve parolalarınız çalınabilir. Geçmişte bir mail Facebook sitesinin arayüzünü birebir kopyalamış ve kişilere sisteme girecekleri bir linke yollamıştır. Böylece binlerce kullanıcının şifresi çalınmıştır. Yurtdışından size hediye, bonus, ikramiye ve arkadaşlık maksatlı mailler gelebilmektedir. Bunların tamamı dolandırıcılık maksatlıdır.

Güvenlik Bilgisi İçeren Siteler http://www.guvenliweb.org.tr/ http://www.guvenlicocuk.org.tr/ Yukarıda adı yazılı olan siteler yetişkinler ve çocuklar için internet ve ağ güvenliğine yönelik bilgiler ve uygulamalar sunmaktadır.

Görüşmek Üzere