ENDÜSTRİ & ÖRGÜT PSİKOLOĞUNUN İŞ TANIMI Türk Psikologlar Derneği EÖ Çalışma Grubu Endüstri & Örgüt (EÖ) Psikolojisi, örgütlerdeki psikolojik süreçleri ve iş ilkelerini inceleyen bir bilimsel ve aynı zamanda da profesyonel uygulama alanıdır. Akademisyen olarak EÖ psikologları, çalışma ortamındaki bireysel, grup ve örgütsel süreçleri incelerler. Uygulayıcı olarak ise, üretkenliği ve çalışma hayatının kalitesini artırmak için psikolojinin ilkelerini ve araştırma tekniklerini iş ortamında uygularlar. Ayrıca, EÖ psikologları, kamu, özel ve sivil toplum kuruluşlarında danışman ve katalizör rollerini üstlenerek çalışma ortamındaki insanlarla ilgili konu ve sorunlara çözüm üretirler.

Ölçme ve Değerlendirme Endüstri ve Örgüt Psikologlarının GÖREV TANIMLARI Ölçme ve Değerlendirme Eleman seçme ve yerleştirme, performans değerlendirme, eğitim yönetimi, örgütsel değişim ve gelişim sürecinde ve çalışan tutumları vb. tespitinde örgütsel gereksinimler doğrultusunda kullanılan ölçme ve değerlendirme araçlarının bilimsel temeller (geçerlilik, güvenilirlik, normlar, standardizasyon, adaptasyon) doğrultusunda oluşturulması ve uygulanmasını sağlar. 2. İş analizi ve/veya yetkinlik analizi yapar; sınıflandırma, seçme, eğitme ve diğer personel görevleri için ihtiyaç duyulan ölçütleri oluşturmada gerekli olan fiziksel, zihinsel, eğitimsel ve diğer meslek gerekliliklerini belirleyici çalışmalar yapar. Eleman cezbetme, seçme ve yerleştirme sistemini geliştirir. Eleman cezbetmede kullanılacak metodları belirler. Eleman seçme, yerleştirme ve terfi etmede kullanmak amacıyla görüşme tekniklerin değerlendirme ölçekleri; bilgi, beceri, yetenek, kişilik ve ilgi alanlarını belirlemede kullanılan psikolojik test ve envanterleri uygular. Ayrıca, EÖ psikoloğu, belirlenmiş yetkinlikleri doğrultusunda (bkz Yetkinlikler 3,5,7) ölçüm araçları geliştirebilir. 4. İşyeri programlarının bireysel ve kurumsal verimliliğe, etkililiğe ve üretkenliğe etkilerini istatistik yöntemlerini ve uygulamalarını kullanarak inceler. 5. Grupların ve bireylerin çalışma performanslarını ölçebilmek için kriterler belirler ve bu kriterlerin geçerli ve güvenilir bir şekilde ölçülebilmesi için sistemler geliştirir.

Çalışanların verimini, bedensel ve ruhsal sağlığını GÖREV TANIMLARI (devam) Çalışanların verimini, bedensel ve ruhsal sağlığını arttırmaya yönelik faaliyetler 6. Çalışanın verimliliğini ve iş doyumunu arttırmak için, öğrenme, motivasyon vb. ilkelerini kullanarak ücretlendirme, teşvik ve ödüllendirme yöntemleri geliştirir ve/veya uygulamaya koyar. 7. Mesleki ve kişisel uyumu geliştirmek için çalışanlara danışmanlık yapar. Çalışanların kişisel ve sosyal psikolojik sorunlarına koçluk yapar ve gerekli durumlarda onları yardım alabilecekleri profesyonellere yönlendirir. 8. Çalışanların psikolojik sağlığı ve iş doyumunu arttırmanın yanısıra, koruyucu hekimliğe yardım etmek amacıyla işyeri hekimliğiyle işbirliği yapar. Meslek hastalıklarının (ör., fiziksel, kimyasal ve mekaniksel hastalıklar) önlenmesi için psikolojik testleri kullanarak tarama yapar ve erken teşhisinde yardımcı olur. 9. İş koşulları, saatleri ve çalışma düzeninin çalışanların psikolojik ve fizyolojik yapılarına uygunluğunun ölçülmesi ve buna bağlı gerekli düzenlemelerin yapılmasında aktif rol alır. Bununla beraber, iş şartlarının motivasyonu ve verimi arttıracak yönde düzenlenmesini (ör., iş zenginleştirme) sağlar.

Çalışanların Eğitimi ve Gelişimi GÖREV TANIMLARI (devam) Çalışanların Eğitimi ve Gelişimi 10. Eğitim ve gelişim ihtiyaçlarını belirler.Öğrenme ve bireysel farklılık ilkelerini uygulayarak eğitim programları hazırlar; eğitim programlarının etkisini değerlendirir ve ölçer. 11. Çalışanların kariyer gelişimini sağlamak için kariyer planları yapar, kariyer yolları belirler ve bunların uygulamaya konması yönünde gerekli girişimlerde bulunur.

12. Örgütsel gelişime ve değişime aracılık ve rehberlik eder. GÖREV TANIMLARI (devam) Örgütsel İyileştirme 12. Örgütsel gelişime ve değişime aracılık ve rehberlik eder. 13. Örgütlerin, örgütsel birimlerin ve bireylerin, yeterliliklerini ve etkililiklerini arttırmak için örgütsel yapılar, iletişim sistemleri, liderlik, grup ilişkileri ve motivasyon sistemleri konularında araştırmalar yapar ve değişiklikler önerir. 14. Aydınlatma, ses, sıcaklık ve havalandırma gibi işyerinin fiziksel ortamı ve iş aletlerinin ergonomik tasarımı ile ilgili konularda sorunları tespit eder, verimliliği arttırmak ve kaza oranını azaltmak amacıyla değişiklikler önerir. 15. İş ve çalışma hukuku meselelerinde, işverenlere ve çalışanlara danışmanlık yapar. İşe alım, ücret, terfi ve işten çıkarma gibi süreçlerin adil ve hukuki prensiplere ve yasalara uygun olmasını sağlamak için çaba gösterir. Ayrımcılık, cinsel taciz ve diğer tüm insan hakları ihlallerinin tesbiti ve giderilmesinde aktif rol alır (örn. eğitimler temin eder, yönetime ve çalışanlara danışmanlık yapar). 16. Şirket birleşmeleri, yeniden yapılanma, üretim azalması, teknoloji değişikliği, emeklilik gibi nedenlerle işten ayırmalarda yaşanan sürecin işten çıkarılacak ve kurumda kalacak çalışanlar için en az zarar verecek şekilde yürütülmesinde yardımcı olur.

YETKİ VE SORUMLULUKLARI EÖ psikoloğu yukarıdaki tüm görevlerin yerine getirilmesinde yetkilidir. Bunların psikoloji biliminin bulguları ve ilkelerine, insan hakları ve hukuki temellere, adalet ve eşitlik ilkelerine uygun olarak yapılmasından sorumludur. Görev ve sorumluklarını yerine getirirken psikoloji biliminin ve EÖ psikolojisinin etik ilkelerine uymakla yükümlüdür. Yetkili olduğu görevleri yerine getirirken çalışanların çıkarları ve kurumun çıkarları arasındaki dengeyi sağlamaktan sorumludur. EÖ psikoloğu, EÖ psikolojisinin uzman olduğu alt dallarında (örn. performans değerlendirme), yeterli deneyimi de olduğu takdirde bilir kişi olarak mahkemelerde görev yapabilir.

Yetkinlikler - Bilgi EÖ psikolojisinin etik, yasal ve profesyonel bağlamı Psikolojinin alanlarının genel bilgisi Araştırma yöntemleri İstatistik yöntem ve veri analizi Tutum kuramı, ölçülmesi ve değişimi Kariyer gelişimi Örgütsel iletişim kuramı Performans kriterleri kuramı ve kriterlerin geliştirilmesi Örgütlerde sağlık ve stres İnsan performansı ve ergonomi Bireysel farklılıkları anlama ve değerlendirme İş değerleme ve ödüllendirme İş / görev analizi ve sınıflandırılması Yargı ve karar verme Liderlik ve yöneticilik Örgüt geliştirme Örgüt kuramı Performans değerlendirme ve geribildirim Eleman cezbetme, seçme ve yerleştirme Küçük gruplar kuramı ve takım süreçleri Eğitim: Kuramı, program geliştirme ve değerlendirme İş motivasyonu Psikometri Yönetim danışmanlığı

Yazılı ve sözlü iletişim Eleştirel düşünme Analitik düşünme Yetkinlikler - Beceri Yazılı ve sözlü iletişim Eleştirel düşünme Analitik düşünme Öğrenmeye ve gelişime açık olma Parçaları bütün içinde görebilme Karmaşık problemleri çözme Sosyal algıda duyarlılık Nesnellik ve tarafsızlık Yaratıcılık Problemleri öngörme ve sezebilme

EÖ alanında en az yüksek lisans yapmalı, veya EĞİTİM Türkiye’de EÖ psikoloğu olmak veya ünvanını almak için lisans derecesinin Psikoloji olması gerekmektedir. Psikoloji lisans derecesinin üzerine: EÖ alanında en az yüksek lisans yapmalı, veya İşletme Fakültesi altındaki İnsan Kaynakları veya Örgütsel Davranış programlarında en az yüksek lisans derecesini tamamlamalı, veya Psikolojinin EÖ ile ilgili başka bir alanından (ör., Klinik veya Sosyal psikoloji) en az yüksek lisans veya işletme alanında en az yüksek lisans derecesini almış ve bunun üzerine yetkili resmi kurum tarafından onaylanmış EÖ Psikolojisi sertifikasyon programını tamamlamış olmalıdır.

A Brief History of IO Psychology in the US (Katzell & Austin, 1992) 1900 -1917 WWI - 1920 1930 - WWII Forces Darwinism- functionalist approach Emprical study of mind & behavior Capitalism – efficiency Industrialization Need for personnel selection to army War and behaviorism [Psychological Corporation established] Lewin – Leadership and group dynamics Great depression years – unemployment Humanization of work Topics Individual differences Efficiency (decreased fatigue) Decomposition of work motions Screening and selection Person and job analysis Measurement of vocational interests Employee attitudes and morale Methods Mental tests Direct observation Case studies Experimental studies on memory & attention Experimental and observational research Statistics Regression Simple & partial correlation Factor analysis Key Figures Munsterberg “Psychology and Industrial Efficiency” Scott Taylor Gilbrenth Yerkes Catell Research Motion studies Scientific study of management [JAP’s first volume] Hawthorne studies – 1924 Minnesota unemplyment research project

Forces Topics Methods Statistics Key Research WWII – 1960s Mid 60s – Mid 80s Mid 80s - present Forces Revulsion against fascism and authoritariannism Post-war prosperity – job satisfaction, self-fulfillment Shift from manufacturing to service industry Social – cognitive paradigm (Skinner’s neo behaviorism) – importance of reinforcement, motivation, goal-setting Ethic issues Legislation and jurisprudence Lewinian life space conception Systems approach Workforce diversity Globalization Topics Fitting people to work and work to people at the level of organization and teams. “O” gained importance Leadership, intra and intergroup dynamics, decision making, ergonomics Continuing interest in validation studies Assessment centers; performance criteria; fairness in compensation; off-job lives (WFC); health, well-being; sexual harassment, drug testing, strategic planning; diversity management, TQM, etc. Methods Inreased lab. experiments Statistics Item-response theory; structural Equation modeling, meta analysis, event history analysis, survival anaysis, etc. Key Research Goal setting (Locke) Expectancy theory ( Vroom) Contigency Theory of Leadership (Fiedler) Job Characteristics Theory (Hackman) Transformational Leadership Theory (Bass & Avolio) [Rutgers University offers Ph. O.]

What is the story behind this history? Tension btw basic & applied science p.14 Tension btw contributing to industry vs. workers Emphasis on industry & army Evolution: PM – HRM – SHRM First IO textbook published before the first Social textbook IO and marketing hand-in-hand Many of the famous psychologists contributed to IO – Likert p.49, Thorndike (p.44), Lewin Still the biggest problem in IO is the criterion problem I is atheoretical vs. O is theoretical http://www.centerforpos.org/the-center/about/beginners-guide/ Time & motion studies: http://www.youtube.com/watch?v=lDg9REgkCQk Lillian: http://en.wikipedia.org/wiki/Lillian_Moller_Gilbreth http://www.zideo.nl/playzideo/6b346d536f6c7071