Delphi Aslı Ergün

Delphi de proje yaratmak File -> New -> VCL Forms Application - Delphi:

Dosya saklamak için tıklanır. Program çalıştırmak için tıklanır. Programı kapatmak için Pencere küçültmek…

Toolbars..

Code ve Design bolumleri.. View -> Toggle Form/Unit.  Ve F12 tuşlarına basarak kod ve tasarım kısımlarına bakabiliriz.

Pencereleri saklamak veya sabitlemek

Yeni proje oluşturmak File -> New -> VCL Forms Application – Delphi

Help Delphi -help

Kontrol Eklemek

Label (etiket) eklemek için Tlabel Button (düğme) eklemek için Tbutton Textbox eklemek için TEdit

ÖZELLİKLER, METOTLAR, OLAYLAR-1 Görsel programlamanın en temel öğeleri olan nesnelerin 2 temel yapı taşı vardır. Bunlar özellik ve metottur. Nesnelerin her türlü yapısal biçimini belirleyen şeylere özellik (property) diyoruz. Örneğin bir nesnenin boyutları, ekrandaki konumu, rengi gibi özellikler. Nesnelerin ikinci temel yapıtaşı ise metotlardır (method). Metot bir nesnenin gerçekleştirebileceği her bir işlem demektir. Örneğin bir nesnenin içindeki bilgilerin silinmesi, içine eleman eklenmesi, ekranda gizlenip gösterilmesi gibi işlemler onun metotlarıdır. Nesnelerle ilgili üçüncü önemli kavram ise olaylardır (event). Görsel programlamada programın ilerleyişini sağlayanlar olaylardır. Klavyeden tuşlara basılması, farenin hareketleri ve tuşlarına basılması gibi olaylar programın bazı işlemleri yapması için kullanılan tetikleyici unsurlardır.

ÖZELLİKLER, METOTLAR, OLAYLAR-2 combo kutusunu (açılır kutu) düşünelim. Bu kutunun boyu, eni, ekrandaki konumu, rengi, eleman sayısı gibi şeyler onun özellikleridir (properties). Kutudaki elemanların sıralanması, kutuya eleman eklenmesi, silinmesi, kutunun ekranda gösterilmesi, gizlenmesi, üzerine odaklanılması gibi işlemler birer metottur (methods). Kutunun üzerine fare ile tıklanması, kutudan bir eleman seçilmesi, üzerinde fare göstergesinin gezdirilmesi, kutu üzerindeyken klavyeden bir tuşa basılması gibi hareketler birer olaydır (events).

Form Eklemek File -> New -> Form – Delphi

Kontrollerin değişken adı özelliği

Kontrollerin Caption ve Text Özelliği

Borders

Renk ve boyut özellikleri Color Left,top,width,height

Label (TLabel) Align: Label’in formdaki hizalaması alNone: Tasarlandığı konumda bırak alBottom: Dibe yasla alRight: Sağa yasla alLeft: Sola yasla alTop: Üste yasla alClient: Tüm form alanını kapla alCustom: Sistem tanımlı konuma yerleştir Alignment: Label içindeki metnin yatay hizalaması taCenter: Ortaya taLeftJustify: Sola hizalı taRightJustify: Sağa hizalı Layout: Label içindeki metnin dikey hizalamasını belirler. Metin alt üst veya ortaya getirilebilir tlTop: Metni Label’in üst kısmına hizalar tlCenter: Metni Label’in orta kısmına hizalar tlBottom: Metni Label’in alt kısmına hizalar Autosize : Label’i, içindeki metne göre otomatik boyutlandırmayı sağlar True: Metne göre otomatik boyutlandır False: Tasarlandığı boyutta bırak Caption: Label’in başlık metnini belirler Başlık klavye ile veya kopyala yapıştır ile girilebilir

Label Özellikleri-2 Color: Label’in zemin rengini belirler İstenen zemin rengi listeden seçilir Cursor: Fare imleci Label üzerine getirildiğinde fare göstergesinin alacağı biçimi belirler Farenin imleç biçimi listeden seçilir DragCursor: Label nesnesi sürüklendiğinde fare göstergesinin alacağı biçimi belirler Fare imleç biçimi listeden seçilir DragMode: Sürükleme işleminin başlama yöntemini belirler dmManual: Elle dmAutomatic: Otomatik Enabled: Label nesnesinin aktif olup olmadığını belirler. Aktif olmayan nesneler soluk görünür True: Aktif False: Aktif değil (Soluk) Visible: Label’in görünür olup olmayacağını belirler True: Görünür False: Görünmez Örneğin bir Label’i gizli hale getirmek için yazılması gereken kod şöyledir: Label1.visible:=false; Label’in görünmemesi diğer özelliklerini etkilemez. Ayrıca program kodu ile tekrar görünür hale getirilebilir. Font: Başlık metninin font özelliklerini belirler Font özellikleri + tıklanarak alt listelerden veya … tıklanarak font diyalog kutusundan seçilir.

Label Özellikleri-3 Height: Label’in yüksekliğini belirler Left: Label’in sol kenar konumunu belirler Top: Label’in form üzerindeki üst kenar konumu Width: Label’in genişliğini belirler Hint: Fare imleci Label üzerine getirildiğinde gösterilecek ipucu metnini belirler ShowHint: Label’in Hint özelliğindeki ipucu metninin gösterilip gösterilmeyeceğini belirler True: İpucu metnini göster False: İpucu metnini gizle HelpContext: Label’in yardım kod numarasını belirler HelpKeyWord: Label’in yardım anahtar metnini belirler Name: Kontrolün adını belirtmekte kullanılır. Label nesnesine kod ile ulaşmak için Label’in adı kullanılır. Label’e istenen bir isim verilebilir. (ç,ş,ğ,ı,ü,ö,Ç,Ş,Ğ,İ,Ü,Ö kullanmadan) PopUpMenu: Fare imleci Label üzerindeyken sağ tuşa basınca karşımıza gelmesi istenen popup menu adını belirtmede kullanılır. Transparent: Label’in saydamlığını belirler True: Saydam False: Saydam değil Wordwrap: Label içine tek satırda sığmayan metnin alt satırda devam etmesini sağlar. True: Alt satıra geç False: Alt satıra geçme (Sığmayan görünmez)

Label Özellikleri Caption AutoSize= Bu özellik True yapılırsa label'in boyutları caption'daki metnin uzunluğu ve punto büyüklüğüne göre solda görüldüğü gibi otomatik olarak boyutlandırılır. True false

Textbox (TEdit) Standart araç çubuğundan TEdit seçilir.

Tedit’te, Text (metin) özelliğini kullanırız Tedit’te, Text (metin) özelliğini kullanırız. Bu özellik Label'daki Caption özelliğine karşılık gelmektedir. BorderStyle Cursor

ShowHint = Fare bir nesne üzerinde bekletildiğinde bir ipucu veya açıklama metni görünmesi isteniyorsa true yapılır. Bir nesne üzerine TAB tuşu ile gelinmesi istenmiyorsa TabStop özelliğinin true yapılır. dit metin kutusu içerisine girilebilecek maksimum harf sayısı sınırlandırılmak isteniyorsa MaxLength özelliği karşısına istenen değer yazılır. Üzerinde metin bulunabilen nesnelerde, metnin yazıtipini belirlemek için Font özelliğini değiştirmek gereklidir.

Object Inspector ve Olaylar (Events) Bir kontrolün sahip olabileceği tüm olaylar o kontrolün Object Inspector penceresindeki Events sekmesinde yer alır. Yandaki Object Inspector penceresinde Form1'in Events sekmesindeki olayları görülmektedir. Bu resimde Form1'in OnCreate olayı için daha önce bir kod yazıldığından karşısında bu olayın prosedür adı (FormCreate olarak) yazmaktadır. Bir olay için kod yazılmak isteniyorsa o olayın satırına fare ile çift tıklamak yeterlidir. Delphi ilgili prosedürün başlığını formun kod penceresine otomatik olarak ilave eder. Örneğin tasarım aşamasında Label nesnesi üzerine fare ile çift tıklarsak, ünite içerisine aşağıdaki prosedür şablonu otomatik olarak ilave edilecektir.

Messagebox kullanımı

Olaylar OnDblClick: Nesne üzerine fare ile çift tıklanınca meydana gelir. OnCreate: Form ilk oluşturulduğunda meydana gelir. OnShow: Form ekranda görünür hale geldiğinde meydana gelir. OnCreate olayından sonra veya Form gizlenip tekrar gösterildiğinde de meydana gelir. OnClose: Form kapatılmak istendiğinde meydana gelir. OnCloseQuery: Form kapatılmak istendiğinde OnClose olayından önce meydana gelir. Formun ne şekilde kapatıldığını belirlemekte kullanılır. OnKeyDown: Bir kontrol üzerinde odaklanılmışken klavyenin bir tuşuna basıldığında meydana gelir. OnKeyUp: Bir kontrol üzerinde odaklanılmışken klavyenin basılı tuşu bırakıldığında meydana gelir. OnKeyPress: Bir kontrol üzerinde odaklanılmışken klavyenin bir tuşuna basıldığında meydana gelir. CTRL, ALT, SHIFT gibi özel tuşları algılayamaz. OnMouseDown: Bir kontrol üzerinde farenin bir tuşuna basıldığında meydana gelir. OnMouseUp: Bir kontrol üzerinde farenin basılı tuşu bırakıldığında meydana gelir. OnMouseMove: Bir kontrol üzerinde farenin imleci gezindiğinde meydana gelir. OnDragDrop: Bir kontrol fare ile sürüklenmeye başlandığında meydana gelir. OnDragOver: Başka bir kontrol fare ile kontrol üzerinde sürüklendiğinde meydana gelir. OnResize: Kontrolün boyutları değiştirilirken meydana gelir. OnPaint: Kontrolün boyutları değiştirilirken veya kontrol üzerinde çizim gibi değişiklikler yapılırken meydana gelir. OnHide: Kontrol gizlendiğinde meydana gelir.

NESNE OLAYLARINA KOD YAZMA Tasarımı oluşturalım: Bu programımız çalıştırıldığında, kişi adını ve doğum tarihini girdikten sonra Hesapla yazan düğmesine tıklayınca yaşını hesaplayacak ve sonucu edit3 içerisine yazacaktır.

Bunun için Button1 üzerine fare ile çift tıklamalıyız.

Form1'in başlık kısmında Adınızın karakter sayısını hesaplama yazması için: formun boş bir yerine fare ile çift tıklıyoruz.

Enter tuşuna basılması ile programın tepki vermesini sağlamak için: ESC tuşuna basıp çıkmak için: if key = #27 then close;

DÜĞME (BUTTON) KONTROLÜ Caption Button=Click

const TabKey = #9; Backspace = #8; Enter = #13; procedure TForm1.Edit1KeyPress(Sender: TObject; var Key: Char); begin if not (Key in ['0'..'9','-',TabKey,Enter,Backspace]) then Key:= #0; //integers //realnumbers: if not (Key in ['0'..'9','-','e','E','.',TabKey,Enter,Backspace]) then Key:= #0; end;

Messageboxtan buton değeri almak