Fiziksel Risk Etmenleri Gürültü Titreşim Aydınlatma Termal Konfor Şartları Radyasyon Basınç Değişimleri Tozlar

Fiziksel Risk Etmenleri Gürültü : Çalışanlar üzerinde Fizyolojik ve Psikolojik etkiler bırakan ve iş yerini olumsuz yönden etkileyen seslerdir. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO); “Bir işitme kaybına yol açan, sağlığa zararlı olan veya başka tehlikeleri ortaya çıkaran bütün sesleri kapsar” demektedir. ortamlarda kalan veya yaşayan insanlarda: Ko Gürültülü ortamlarda kalan veya yaşayan insanlarda: nsantrasyon, dikkat ve reaksiyon kapasitesi zayıflar, Yorgunluk, uyku bozuklukları ve geç uyuma görülebilir, Merkezi sinir sistemi bozuklukları, baş ağrıları ve stresler olabilir, Metabolik ve hormonal bozukluklar da söz konusu olabili r rültünün en önemli etkisi şüphesiz, n insanlaGürültülü ortamlarda kalan veya

Fiziksel Risk Etmenleri Gürültünün en önemli etkisi şüphesiz, inki Yorgunluk, uyku bozuklukları ve geç uyuma görülebilir, Gürültünün en önemli etkisi şüphesiz, insanların işitme duyusu üzerindeki Merkezi sinir sistemi bozuklukları, baş ağrıları ve stresler olabilir, Metabolik ve hoGGürültünün en önemli etkisi şüphesiz, insanların işitme duyusu üzerindeki ürültünün en önemli etkisi şüphesiz, insanların işitme duyusu üzerindeki rmonaozukluklar da söz konusu olabilir. Ko Gürültülü ortamlarda kalan veya yaşayan insanlarda: nsantrasyon, dikkat ve reaksiyon kapasitesi zayıflar, Yorgunluk, uyku bozuklukları ve geç uyuma görülebilir, Gürültünün Zararları Gürültünün en önemli etkisi şüphesiz, insanların işitme duyusu üzerindeki işitme kayıplarıdır.. Gürültülü ortamlarda kalan veya yaşayan insanlarda: Konsantrasyon ve dikkat zayıflar, Yorgunluk, uyku bozuklukları ve geç uyuma görülebilir, Merkezi sinir sistemi bozuklukları baş ağrıları ve stresler olabilir, Metabolik ve hormonal bozukluklar da söz konusu olabilir.

GÜRÜLTÜLÜ İŞ’TE EN AZ İKİ YIL, GÜRÜLTÜ ZARARLARININ MESLEK HASTALIĞI SAYILABİLMESİ İÇİN; GÜRÜLTÜLÜ İŞ’TE EN AZ İKİ YIL, GÜRÜLTÜ ŞİDDETİ SÜREKLİ OLARAK 85 dB’ in ÜSTÜNDE OLAN İŞLERDE EN AZ 30 GÜN, ÇALIŞILMIŞ OLMAKSI GEREKİR. Yükümlülük süresi 6 ay ...

İŞİTME KAYBINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER SŞ - Şiddetine, SF - Frekans dağılımına, ES - Etkilenme süresine, KY - Kişinin yaşına, KD - Kişisel duyarlılığına, KC - Kişinin cinsiyetine.

Fiziksel Risk Etmenleri Yer ve konumlara göre gürültü düzeyleri Gürültü Düzeyi Yer ve Konum 0 dB İşitme eşiği 20 dB Sessiz bir orman 30 dB Fısıltı ile konuşma 40 dB Sessiz bir oda 50 dB Şehir içinde bir büro 60 dB Karşılıklı konuşma 80 dB Yüksek sesle konuşma 90 dB Kuvvetlice bağırma 140 dB Ağrı Eşiği

Gürültü şiddeti desibel olarak ölçülür. Basınç olarak işitme aralığı çok geniş bir aralıktır. Her 3 dB’lik artışta, ses iki kat artar. Her 10 dB’lik artışta ise; ses on kat artar.

Makineyi Değiştirmek İşlemi Değiştirmek İşleyişi Değiştirmek GÜRÜLTÜDEN KORUNMA – TEKNİKLERİ 1. KAYNAKTA KORUMA Makineyi Değiştirmek «Kullanılan makinelerin, gürültü düzeyi düşük makineler ile değiştirilmesi» İşlemi Değiştirmek «Gürültü düzeyi yüksek olarak yapılan işlemin, daha az gürültü gerektiren işlemle değiştirilmesi» İşleyişi Değiştirmek «Gürültü çıkartan makinelerin işleyişini yeniden düzenlemek (bakım, titreşen veya vuran bölümleri yumuşak maddelerle kaplamak, süreçte bazı değişiklikler yapmak gibi)» 8 8

GÜRÜLTÜDEN KORUNMA – TEKNİKLERİ 2. ORTAMDA KORUMA Ses Emici Malzeme Kullanarak Yansımayı Engellemekᵃ . Araya Engel (Bariyer) Koyarak Sesin Yayılmasını Engellemek «Gürültü kaynağı ile kişi arasına gürültüyü önleyici engel koymak» Kaynağı Ayrı Bölmeye Almak «Gürültü kaynağının ayrı bir bölmeye almak» Mesafeyi Artırmak «Gürültü kaynağı ile kişi arasındaki mesafeyi artırmak» Kaynağın Yerini Değiştirmek «Gürültü kaynağının konumunu değiştirmek» 9 9

GÜRÜLTÜDEN KORUNMA – TEKNİKLERİ 3. KİŞİDE KORUMA Sessiz Bölme İçine Almak «Gürültüye maruz kalan kişinin, sese karşı iyi izole edilmiş bir bölme içine alınması» Maruziyet Süresini Azaltmak «Gürültülü ortamdaki çalışma süresinin kısaltılması» (Kişiye Yönelik Yönetsel Uygulama) İş Programını Değiştirmek (Rotasyonla Çalıştırmak) «Kişiye Yönelik Yönetsel Uygulama» KKD Kullanmak «Gürültüye karşı etkin kişisel koruyucu kullanmak» 10 10

KULAK KORUYUCULARI Pamuk : 5 – 16 dB Cam pamuğu : 7 – 32 dB   Pamuk : 5 – 16 dB Cam pamuğu : 7 – 32 dB Parafinli pamuk : 20 – 35 dB Kulak tıkacı : 20 – 45 dB Kulaklık : 12 – 48 dB Hava Yolu Koruması Hava-Kemik Yolu 11 11

KULAK KORUYUCULARI Genel Prensipler Kulak Koruyucuları; Rahat kullanımlı olmalı, Kulak kanalını tamamen kapatmalı, Temiz olmalı, Sağlam olmalı, 12 12

Kulak Koruyucuları Sürekli Kullanılmalı; KULAK KORUYUCULARI Kulak Koruyucuları Kullanma Prensibi Kulak Koruyucuları Sürekli Kullanılmalı; Gürültü düzeyini 30dB azaltan kulak koruyucuları, eğer kullanılması gereken sürenin %95’inde takılıp %5’inde takılmaz ise; kulak koruyucunun etkisi 30dB yerine 15dB’e yani %50 düzeyine iner. «Kulaklıklar, gürültülü ortama girmeden takılmalı, çıkmadan çıkarılmamalıdır.» 13 13

HİÇ BİR ÖNLEM ALINMAKSIZIN GÜRÜLTÜ DÜZEYLERİNE GÖRE GÜNDE EN FAZLA ÇALIŞILABİLECEK SÜRELER GÜRÜLTÜ DÜZEYİ GÜNLÜK ÇALIŞMA SÜRESİ 85 dB(A)’ dan az Süresiz 90 dB(A) 8 Saat 92 dB(A) 6 95 dB(A) 4 97 dB(A) 3 100 dB(A) 2 102 dB(A) 1,5 105 dB(A) 1 110 dB(A) 0.5 115 dB(A) 0.25 115 dB(A)’ dan çok Çalışılamaz

2-) Titreşim:Mekanik bir sistemdeki salınım hareketlerine titreşim denir. Titreşim, araç, gereç ve makinelerin, çalışırken oluşturdukları salınım hareketleri sonucu meydana gelir. Çalışmakta olan ve iyi dengelenmemiş araç ve gereçler genellikle titreşim oluştururlar.

Titreşim etkileme durumuna göre ikiye ayrılabilir. EL – KOL TİTREŞİMİ (EKT) EL-KOL TİTREŞİMİ İnsanda el-kol sistemine aktarıldığında, işçilerin sağlık ve güvenliği için risk oluşturan ve özellikle de; damar, kemik, eklem, sinir ve kas bozukluklarına yol açan mekanik titreşimi ifade eder. Titreşim oluşturan aletlerin elle tutulması ve kullanılmasıyla hissedilen titreşimdir. 16 16

Taş Kırma Mak Pnömatik Çekiç Rende Makinesi Taşınır Testere EL-KOL TİTREŞİM KAYNAKLARI Kömür ve madencilikte kullanılan pnömatik çekiçler Taş kırma işlerinde kullanılan makineler Taş Kırma Mak Pnömatik Çekiç Taşınır Testere Rende Makinesi Ormancılıkta kullanılan taşınabilir testereler Parlatma ve rendelemede kullanılan makineler 17 17

Titreşim etkileme durumuna göre ikiye ayrılabilir. TÜM VÜCUT TİTREŞİMİ (TVT) TÜM VUCÜT TİTREŞİMİ Vücudun tümüne aktarıldığında, işçilerin sağlık ve güvenliği için risk oluşturan, özellikle de, bel bölgesinde rahatsızlık ve omurgada travmaya yol açan mekanik titreşimi ifade eder. Her çeşit ulaşım, sanayi ve inşaat taşıtları gibi titreşen bir yüzeyin üzerinde olmak ya da titreşen bir sanayi makinesinin yakınında çalışmak gibi koşullarda hissedilir. 18 18

Traktör Kamyon Dokuma Tezgahı Çelik Konstrüksiyon Bakım-Onarım Mak TÜM VÜCUT TİTREŞİM KAYNAKLARI Traktör ve kamyon benzeri araçlar Dokuma tezgahlarında kullanılan makineler Traktör Kamyon Dokuma Tezgahı Çelik Konstrüksiyon Bakım-Onarım Mak Yol yapım, bakım ve onarım makineleri Çelik konstrüksiyonlu yapılarda titreşime sebep olan makineler 19 19

TİTREŞİMİN ETKİLERİNİ BELİRLEYEN FAKTÖRLER Tüm vücudun veya el ve kolların titreşime maruziyeti sonucunda oluşan etki; Titreşimin frekansına, Titreşimin şiddetine, Titreşimin yönüne, Titreşime maruz kalınan süreye, Titreşime maruz kalan kişinin yaşına, Titreşime maruz kalan kişinin cinsiyetine Titreşime maruz kalan kişinin kişisel duyarlılığına Titreşime maruz kalan kişinin genel sağlık durumuna Titreşimin uygulandığı bölgeye – büyüklüğüne ….bağlıdır. 20 20

TİTREŞİMİN VÜCUDA ETKİLERİ Biyomekanik Psikolojik Fizyolojik Patolojik «Titreşimin tıbbi ve biyolojik etkisi büyük ölçüde titreşimin şiddetine ve maruziyet süresine bağlıdır.» «İnsan vücuduna belirgin etkisi olan titreşimin frekansı aralığı 1–100Hz’dir.» 21 21

TİTREŞİMİN VÜCUDA ETKİLERİ SEMPTOMLAR (Başlangıçta Yüksek, Sonra Normal) Bazı dokularda deformasyon, Solunum hızında artış, Oksijen ve enerji harcamasında artış, Performansta düşme, Sübjektif algılamada bozulma, Kalp atım sayısının artma – Hipertansiyon, Kanda glikoz ve glikojen konsantrasyonunda azalma, 22 22

TİTREŞİMİN VÜCUDA ETKİLERİ Duyu organlarında, Kas, bağ ve eklemlerde, İç kulak denge organında, Deride kıl dibi ve deri altı dokularda, Kılcal damarlarda, zararlı ve kalıcı etkiler yapar. «Düşük frekanslarda sarsıntı yüksek frekanslarda karıncalanma ve yanma hissi duyarlar.» 23 23

Aydınlatma: Aydınlatma (illuminance) bir yüzeye düşen ışık miktarıdır . Birimi lüks’tür.

Aydınlatma: İşyerlerinde uygun aydınlatma ile Çalışanın göz sağlığı korunur, Birikimli kas ve iskelet sistemi travmaları ve pek çok iş kazası önlenir, Olumlu psikolojik etki sağlanır.

Aydınlatma: Bu nedenle, işyerlerinde özellikle sanayi kuruluşlarında yapılan iş ve işlemin gerektirdiği uygun aydınlatmayı sağlamak gerekmektedir

Uygun olmayan yetersiz aydınlatma ile Gözlerde uzun süre uyum çabası nedeniyle ortaya çıkan sorunlar şunlardır: Görme bulanıklığı Gözlerde ağrı Gözlerde yorgunluk Kaşıntı, kızarıklık, yanma ve diğer tahriş belirtileri Göz yaşarması, göz kuruması Gözlerin uyum ve konverjans yeteneğinin azalması Renk tersinimleri Baş ağrısı

İŞYERLERİNDE İYİ AYDINLATMANIN ŞARTLARI Aydınlatmada amaç, belli bir aydınlık düzeyi elde etmek değil, iyi görme koşullarını sağlamaktır

İŞYERLERİNDE İYİ AYDINLATMANIN ŞARTLARI İyi bir işyeri aydınlatması yapılan işe göre; Yeterli şiddette, Tek Düze, İyi Yayılmış, Gölge Vermeyen Göz Kamaştırmayan aydınlatma şeklinde olmalıdır.

4) Termal Konfor Şartları: Çalışma ortamında, çalışanların büyük çoğunluğunun ısı, nem, hava akımı gibi iklim şartları açısından, gerek bedensel ve gerekse zihinsel faaliyetlerini sürdürürken, belli bir rahatlık içinde bulunulmasını ifade eder. Sıcaklık Nem Hava Akım Hızı

Uygun Ortam Sıcaklığını Belirleyen Faktörler 4) Termal Konfor Şartları: Uygun Ortam Sıcaklığını Belirleyen Faktörler Yapılan işin niteliği Çalışanın fiziki ve ruhi yapısı Kişinin sağlık durumu Çalışma sırasındaki giyim durumu Çalışanın beslenme durumu

Radyasyon: Elektromanyetik dalgalar veya parçacıklar biçiminde enerji yayılımı ya da aktarımıdır.

RADYASYON İYONLAŞTIRICI (kimyasal bağları etkilediği için çok zararlıdır -kansere yol açabilir) X ışınları gama ışınları alfa ve beta partikülleri (kimyasal bağlar üzerine etkileri yoktur-dokularda ısınmaya yol açarlar. ) İYONLAŞTIRICI OLMAYAN Kızılötesi radyasyon, radyo dalgaları, cep telefonu mikrodalga fırın radyasyon

Radyasyon: Radyasyona maruz kalanlar bunu başkalarına ve temas ettikleri yüzeylere bulaştırırlar. Mesela elbiselerine radyasyon bulaşan kişiler bunu oturduklara sandalye ve koltuklara veya sarıldıkları insanlara bulaştırırlar.

Radyasyon: Kan, ter, idrar gibi vücut sıvılarında radyasyon bulunabilir. Bu tür sıvılarla temasla da radyasyon geçer.

İnsanlar toprak ve kozmik ışınlardan senede 2 İnsanlar toprak ve kozmik ışınlardan senede 2.4 milisievert radyasyon alırlar. Bir insanın bir senede maruz kalacağı radyasyon miktarı 100 milisieverttir. Bu miktar yükseldikçe kanser riski de artar.

Toplam 1000 milisievert radyasyon alınması kanser riskini yüzde 5 nispetinde artırır. Bir defada 1000 milisievert radyasyon alınması radyasyon hastalığına sebep olur; kanda akyuvarlar azalır ama öldürücü değildir. 5 bin milisievert radyasyon alanların yüzde 50'si bir ay içinde ölür.

Bir akciğer röntgeni 0,1 milisievert diş röntgeni 10 milisievert Tüm vücudun bilgisayarlı tomografisi 20-30 milisievert, tek bir organ tomografisi 10 milisievert radyasyon alınmasına sebep olur.

Radyasyondan Korunma Yolları İyonize ve non-iyonize ışınlara Maruziyet zamanını azaltmak, Radyasyon kaynağı ile radyasyona maruz kalan kişi arasındaki mesafeyi arttırmak, Radyasyon kaynağını kapatmak (zırhlamak).

Vücutta Biriken Radyasyonun Zararlı Etkilerin Azaltmak için... Fosfor ihtiva eden gıdalar (süt,yoğurt vs.) tüketmek B grubu vitaminler ve potasyum içeren gıdalar almak(yeşil sebze,meyve, kavun, karpuz) Açık havada sportif faaliyetler yapmak Sık duş almak

Tozlar: Tozlar katıların 0,5 – 150 mikron büyüklükte olan parçacıklardır. Zararlı tozların önemli tehlikesi, solunumla akciğerlere kadar gitmesi ve orada yerleşerek çeşitli hastalıklara neden olmasıdır.

Tozlar: Sağlık için risk oluşturanları tozlar 60 mikronun altındakilerdir. Bunlarında yine büyük bir kısmı üst solunum yollarında tutulmaktadır.

Tozlar: Sağlık için en zararlı olanları 0,5 mikron ile 5 mikron arasında olanlardır. Bunlar akciğerlerdeki alveollere kadar ulaşarak, kimyasal yapılarına göre etki ederler. Göz hasarlarına da neden olabilirler

Tozlar: Organik Tozlar Anorganik Tozlar Fibrojenik Tozlar Kanserojen tozlar Radyoaktif Tozlar Allerjik Tozlar

Organik Tozlar: Organik tozlar daha çok bitkisel ve hayvansal kökenli maddelerin oluşturduğu tozlardır. Pamuk, kenevir, vb Bitkisel ve hayvansal kökenli tozlar alveollere kadar ulaştığında solunum ve salgı yolu ile akciğerlerin kendini temizleme özelliği ile atılarak elimine edilir.

Anorganik Tozlar: Kurşun, demir, bakır, çinko gibi metal ve kükürt, kükürt karbon(kömür) gibi ametallerin ve bunların bileşiklerinden oluşan tozlardır. Anorganik tozlar kendisini oluşturan maddenin cinsine göre değişik etkilere sahiptir.

Fibrojenik Tozlar: Bazı maddelerin lifli yapıları vardır. Dolayısıyla bu maddeler ufalandığında tozları da bu fibrojenik (lifli) yapıyı muhafaza ederler. Bu çeşit tozlar solunduğunda, akciğerlerde fibrojenik yapı denilen şişlikler oluştururlar. Özellikle tozu oluşturan maddenin kimyasal özelliği bu yapının oluşmasında etkendir. Silis, asbest, talk, magnezyum bu tür lifli yapıya sahip olan maddelerdir. Bu maddeler silikozis, asbestoz, talkoz, aliminoz adı ile anılan hastalıklara sebep olurlar.

Kanserojen tozlar: Asbest, arsenik ve bileşikleri, berilyum kromatlar, nikel ve bileşiklerinin tozları çeşitli özellikleri sebebi ile kansere yol açan tozlardır. Kişinin beslenme alışkanlığı, yaşama şekli, çevresel etkiler bu tozların kanserin oluşmasında önemli olan etkenlerdir.

Radyoaktif Tozlar: Uranyum, toryum, zirkonyum ve seryum gibi radyoaktif maddelerin bileşiklerinin oluşturduğu tozlardır. Bunların yaymış olduğu iyonize ışınlar insan vücudundaki dokularda hasara ve bazı ur oluşumlarına neden olurlar.

Allerjik Tozlar: Allerjik tozların etkileri kişilere göre değişiktir. Özellikle duyarlı bünyelerde çeşitli alerjik reaksiyonlara yol açan tozlardır. Çeşitli çiçek tozları bünyelerde bahar allerjisi tabir edilen etkilere sebep olur. Bunun dışında, özellikle kapalı rutubetli ve sıcak ortamlardaki bakterileri tahıl tozları, sentetik maddeler, ateş, astım, dermatitler, kızarmalar ve benzeri allerjilere yol açarlar.