Üst Düzey Düşünme Becerilerine Odaklanma

Soru hazırlarken en iyi bilinen ve en yaygın yöntem BLOOM'un sınıflandırma modelidir.

BİLGİ BASAMAĞI: Burada bilgi temel alınır. Öğrenciden sadece öğretilen bilgilerin hatırlanması istenir. Amaç düşünme ve yorumdan ziyade ezberlenen bilgilerin geri istenmesi şeklindedir. Öğrencinin zihinsel yeteneklerinin gelişmesine çok az katkıda bulunur. Anahtar Kelimeler; Kim, Ne, Nerede, Ne zaman , kim, söyleyiniz, tanımlayın ? sözcükleridir ve sorular bu eksende oluşturulur.

Örnekler; Hücre nedir? Kuvvet nedir? Malazgirt savaşı ne zaman olmuştur? Ülkemizdeki Boğazların isimlerini söyleyiniz? Gibi sorular bilgi basamağında yer alan sorulardır.

KAVRAMA BASAMAĞI:  Bu seviyedeki sorulardan amaç öğrencinin bir şekilde verilen bilgileri başka bir formda yorumlama yeteneğini ölçmektir. Bilgi düzeyinde kazanılmış kavramların özümsenmesi, kendine mal edilmesi,anlamının yakalanması, yorumlanması, bir durumdan başka bir duruma çevirme,geleceğe yönelik kestirimde (öteleme) bulunma,bilgiyi kendi cümleleriyle ifade etmek gibi süreçleri kapsar. Anlamanın en alt basamağını oluşturur. Tablolar, grafikler, karşılaştırmalı işlemler, bilgi sayfaları gibi kaynakları inceleyip kendi cümleleriyle yeniden ifade edebilir. Anahtar Kelimeler; göster, açıkla, karşılaştır,örnek ver, değiştir, çevir, özetle, genişlet,benzerlik ve zıtlıklarını bul

Bu paragrafı özetle. Bu yazıdan ne anladın? Bu gidişle çevre kirliliği hangi sonuçlar doğurur? Işığın kırılmasının ışığın dalga modeli ile mi açıklamak daha uygundur, yoksa tanecik modeli ile mi açıklamak daha uygundur? Gerekçeleri ile birlikte yazınız. Foto elektrik olayı ışığın hangi özelliğini açıklamada kullanılır? Bir cismin eğrisel bir yörüngede hareket edebilmesi için hangi şartların gerçekleşmesi gerekir? Türkiye’deki yağış durumuna ilişkin bilgileri grafiğe dönüştürebilme yeteneği. Nüfus artışıyla ilgili geleceğe dönük çıkarımda bulunabilme. Anne sütünün yararlarını farklı örneklerle açıklama. Yabancı bir dilde verilen bir cümleyi Türkçe’ye çevirebilme. Verilen bir ilkeyi kendi cümleleriyle açıklayabilme. Okuduğu metine uygun bir başlık bulma. Bu tür sorular öğrencilerin konuya ilgisini artırıcı özellikte taşımaktadır.

UYGULAMA BASAMAĞI: Anahtar kelimeler: Öğrencinin kavrama düzeyindeki öğrenmelerine dayanarak,yeni problemleri çözüme ulaştırması,bilgileri işlemlere uygulaması, hesaplaması,yapıp göstermesi gibi süreçlerden oluşur. Yani bir takım soyutlamaları,somut bir biçime dönüştürme,somut olarak yapıp gösterebilme özelliğini içerir. Anahtar kelimeler: Göster,uygula, seç, kullan, çöz, biçimlendir, değiştir, boya, hazırla vb.. Bu seviyedeki sorulardan amaç, öğrencilerin bilgi birikimlerini karşılaştıkları yeni durum ve problemlerin çözümlemede kullanabilme yeteneklerini ölçüp değerlendirmektir.

Örnekler; Harita üzerinde enlem ve boylamları gösteriniz? Elektrik zilinin şemasını çizerek devreyi tamamlayınız ? Yağmurun nasıl yağdığını basit deneyle gösteriniz ? Model üzerinde hücrenin ana kısımlarını gösteriniz? Yarım bırakılan kan dolaşım şemasını tamamlayınız? Ekosistem modeli oluşturunuz? Dört işlemle ilgili bir problemi çözme. Bilimsel yöntemleri kullanarak ödev hazırlama. Fizikte kuvvet konusuyla ilgili problemleri çözme. İlk yardım dersinde aldığı bilgileri, spor yaralanmalarında kullanma. Düzeyine uygun bir metni dil kurallarına uygun olarak okuma. Yeni öğrendiği İngilizce kelimeleri bir İngiliz’le iletişim kurmak için kullanabilme.

ANALİZ BASAMAĞI: Bu tür sorular ” yüksek düzeyde soru “ kapsamındadır. Bu tip sorular öğrencilerin daha derin ve üst düzey düşünmesini gerektirir. Parçalara ayırma, parçalar arasındaki ilişkileri bulma, bütünü oluşturan ilke ve kuralları tahlil etme, benzerlik ve farklılıkları ortaya koyma gibi süreçlerden oluşur. Analiz sorularının bir tek cevabı yoktur. Muhtemel cevapları içerebilir. Anahtar Kelimeler: Niçin, neden,hangi etkenler, analiz edin, parçalara ayır, açığa çıkartın ,sonuca var, ilişki kur ?

Örnekler; Hücre neden bölünmeye ihtiyaç duymaktadır? Bağışlılık sistemi zayıfladığında kişi neden hasta olur? Kurtuluş Savaşında düzenli ordunun kurulmasına neden ihtiyaç duyulmuştur? Yeniçeri Ocağının bozulması Osmanlı Devletinin çöküşünde nasıl etkili olmuştur? Bir cümleyi doğru olarak öğelerine ayıra bilme. Çevre kirliliğine yol açan nedenleri ortaya koyma.

SENTEZ BASAMAĞI: Öğeleri,parçaları belli ilişki ve kurallara göre birleştirip,yeni bir bütün oluşturma,özgün fikirlere ulaşabilme. Yeni bir biçime ve formüle kavuşturabilme,yeni şeyler yaratma süreçlerinden oluşur. Üretme, buluş, icat ve yaratıcılık ön plandadır. Anahtar kelimeler: Tahmin et, üret, birleştir, ne olurdu, eğer olsaydı,yapılandır.

Örnekler; Evinizin bulunduğu alandaki çevre temizliği ile ilgili bir rapor hazırlayınız ? Duraklama dönemindeki isyanların Osmanlı Devletinin zayıflamasına hangi yönleriyle etkisi olmuştur? Size göre bu olayın etkisi nedir? Çevre kirliğini gösteren bir rapor hazırlayınız? Az su içmek insan sağlığını nasıl etkiler? Kültür konusunda orijinal bir makale yazınız? Deniz kirliliğini önlemek için bir takım projeler tasarlayıp geliştiriniz? Parçacıklara ayırdığı bilgilerden farklı birleştirmeler yaparak yeni bilgiler üretebilir.

DEĞERLENDİRME BASAMAĞI: Soru basamaklarının en üst basamağı olup “yüksek düzey soru”lardan oluşur ve üst düzey düşünmeyi gerektirir. Bir ürünü, bir görüşü iç ve dış ölçütlere göre eleştirme, taktir etme sonuç çıkarma, özetleme, destekleme, yargılama, tutarsızlıkları gösterme v.b. süreçlerden oluşur. Özellikle öğrenicinin kendi görüş ve değer yargısını ön plana çıkarma yeteneğini geliştirir. Anahtar kelimeler : Fikrin nedir, hangisi en iyi, bu görüşe katılıyor musun, değerlendir, karar ver, haklılığını savun.

Örnekler; Laiklik kavramını günümüz Türkiye’si açısından değerlendiriniz ? Milli mücadele yıllarında “ manda fikri” niçin gündeme gelmiştir ? Küresel ısınmanın ülkemizdeki yansımalarını nasıl değerlendiriyorsunuz? Türkiye’de insanlar yeterice besleniyor mu? Ülkemizin Avrupa Birliğine girme çabalarını nasıl buluyorsunuz? Basit makineleri kullanarak tuz ile şekeri ayrıştıran bir düzenek nasıl oluşturulabilir?