VII. ÜNİTE ÜLKELER ARASI KÖPRÜLER ETKİNLİKLER Hazırlayan Fatih KARACAN
YAŞAYAN DEMOKRASİ ETKİNLİKLER 1. BALKAN BUNALIMI SMÜLASYONU 2. I. DÜNYA SAVAŞI 4. DÜNYAMIZ VE SORUNLARI 5. PROJE ŞENLİĞİ 6. ULUSLAR ARASI KURULUŞLAR 7. ÇEVRE HAKKI 3. ÇANAKKLAE GEÇİLMEZ 8. İNSANLIĞIN MİRASI 9. BİRLİKTE KORUYALIM
BALKAN BUNALIMI SİMÜLASYONU
1. Simülasyon, iki kritik olay üzerine ayrı ayrı ya da sadece biri üzerinde olabilir. 1912'de Balkan İttifakı'nın kurulması ve Birinci Balkan Savaşı 1913'de Londra Antlaşmasına tepkiler ve İkinci Balkan Savaşı'nın çıkması 2. Sınıftaki öğrencilerden aşağıdaki devletleri temsil eden 3’er kişilik gruplar oluşturmaları istenir. 3. Büyük Güçler(Osmanlı Devleti, Rusya, Avusturya-Macaristan, Almanya, İtalya ve Britanya)Bağımsızlık İsteyen Uluslar (Bosna-Hersek, Hırvatistan, Slovenya, Makedonya ve Arnavutluk) 4. Bağımsız Balkan Devletleri (Bulgaristan, Yunanistan, Romanya, Sırbistan ve Karadağ, Her bir delege grubuna rolleri, durum ve problemlerle ilgili olarak hazırlayacağınız bilgilendirme kartı verebilirsiniz ya da bir hafta önceden öğrencilerinizin temsil ettikleri ülkenin durumu ile ilgili olarak küçük bir araştırma yapmasını isteyerek, ekteki Osmanlı devleti bilgilendirme kartına benzer bir bilgilendirme kartı hazırlatabilirsiniz. 5.Eğer etkinliği detaylı uygulayacak zamanınız yok ise, sınıfınızdaki öğrencileri 5'er kişilik gruplara ayırarak, hepsine Osmanlı Devleti ile ilgili bilgilendirme kartını veriniz ve 3. durumları okuyarak, karar vermelerini ve kararlarını tarihsel olgularla desteklemelerini sağlayınız. 6.Öğrencilere ekteki “Arka plan Bilgisi”, “Kronoloji Kartını”, “Eylem Raporunu”, “Balkanlar Haritaları”nı dağıtınız. Siz hakem olarak, simülasyonun başlangıcını ve sona erişini bildireceksiniz. Ülkelerin birbiri ile görüşmelerinde ve açık ve gizli anlaşma yaptıklarında kararların yazılı olduğu bir turuncu (açık anlaşma) ya da mavi kağıt (gizli anlaşma) kullanmalarını sağlayınız.Bir ders saati süresince grupların önce birbiri ile konuşarak eylem raporunu doldurmalarını daha sonra ittifaklar için diğer gruplarla konuşmalarını sağlayınız. 7. Sınıfın bir köşesini tarafsızlar köşesi ilan ederek, burada uluslar arası görüşmelerde deneyimli danışmanların olması sağlanabilir. Örneğin bir öğrenci Sir Robert deneyimli İngiliz diplomat, bir öğrenci soylu bir Alman bayan, bir öğrenci de Amerikalı gazeteci olabilir. Bir öğrenci de diplomatik dedikoduları ve haberleri taşıyan bir casus olabilir. 8. Sınıfta grup temsilcilerinin eylem raporunu okumalarını isteyiniz ve bir tartışma ortamı yaratınız. 9. Daha sonra gruplara gerçekten ne olduğu ile ilgili bilgi yaprağını dağıtınız. 10. Simülasyonu birlikte değerlendiriniz.
EK:4 ÜLKE BİLGİLENDİRME KARTI (1912 Osmanlı Devleti) Önemli Kişiler Enver Paşa Sultan II. Abdülhamit'i destekleyenler İttifaklar Osmanlı Devleti'nin Almanya ile ittifakı yoktu, fakat askeri ve ticari ilişkileri vardı. Osmanlı'nın Britanya ve Fransa ile geleneksel diplomatik ilişkileri vardı. Bunlar da Osmanlı'nın rakibi Rusya'ya karşı idiler. Dönemin Problemleri ve Zorluklar 1878'den beri Avusturya-Macaristan Bosna’yı işgal etmiş ve yönetiyordu. Sırbistan'daki 1903 saray devrimi Rusya'daki rejime sempatik, Avusturya karşıtı bir yönetimin gelmesine yol açtı. Osmanlı Devleti’nde Genç Türkler politik ve ekonomik reformlar yapmanın öneminin farkındaydılar. Selanik'teki 3. Ordu'ya dayalı Genç Türk Devrimi, bölgedeki rakiplerin zayıflıktan yararlanmasına yol açtı. Siyasal Amaçlar ve Hedefler 1. Durum: 1908'de Rusya ile Avusturya-Macaristan'ın gizli antlaşma yapması ve Avusturya-Macaristan'ın Bosna-Hersek'i ilhakını kabul etmesi. Karar: Bu ilhaka askeri ve diplomatik yollarla mı karşılık verirsiniz? Yoksa kabul edip, tazminat mı istersiniz? Neden? 2.Durum: Almanlar, Berlin-Bağdat Demiryolu Hattı yanı sıra, Bosna ve Sırbistan'dan Selanik'e kadar bir demiryolu hattı yapmak istiyorlar. Almanya'nın Avusturya-Macaristan üzerinde büyük etkisi var. Karar: Almanların bu isteğine karşı mı çıkarsın? Yoksa destekler misin? Neden? 3. Durum: Britanya ve Fransa Kırım Savaşı’nda Osmanlı Devleti'ne Rusya'ya kaşı destek vermişti. Karar: Bu ülkeler güvenmeye devam mı edersin yoksa Almanya'ya doğru mu yanaşırsın? Neden? İzlemek istediğiniz diğer dış politika amaçları nelerdir?
Ek:7 GERÇEKTEN NE OLDU? 1912 Bulgar ordusu Selanik'e ulaşmadan Yunan ordusu Selanik'i işgal etti. Selanik Yunanistan'a dahil edildi. Birinci Balkan Savaşı Osmanlı Devleti'nin yenilmesi ile sonuçlandı. Britanya Londra'da bir uluslararası konferansın toplanmasını sağladı Avusturya-Macaristan, Arnavutluk Devleti'nin kurulmasını sağlayarak, Sırbistan'ın isteklerini engelledi. Londra konferansı Londra Antlaşması’na yol açtı. Arnavutluk yeni bir devlet olarak kuruldu. Bulgaristan, Sırbistan ve Yunanistan'a savaş ilan etti. Romanya, Karadağ, Osmanlı Devleti Sırbistan ve Yunanistan ile ittifak yaptı. Bulgaristan yenildi ve barış yapmaya zorlandı. Bükreş Antlaşması ile Osmanlı Devleti yeniden Edirne'yi geri aldı. Bu savaş büyük güçlerin diplomasisinin başarısızlığının bir göstergesi oldu. Nihayet 28 Haziran'da 1914 sonrası Avusturya-Macaristan veliahdı Franz Ferdinand'ın bir Sırplı tarafından öldürülmesi sonrası yaşanan bu gelişmeler Birinci Dünya Savaşının kıvılcımı oldu.
I. DÜNYA SAVAŞI
Yönerge: 1.Etkinlik sırasında tarih atlasları ve güncel haritalar kullanınız. 2.Öğrencileri beş gruba ayırarak grupların her birine aşağıdaki konulardan birini vererek bir hafta önceden araştırma ödevi veriniz. Birinci Dünya Savaşı Sebepleri Birinci Dünya Savaşı Sonuçları İtilaf (Anlaşma) Devletleri İttifak (Bağlaşma) Devletleri Osmanlı Devleti’nin savaşa katılma nedenleri 3. Öğrencilerden yaptıkları araştırma sonuçlarını aşağıdaki çalışma kâğıtlarını doldururken yeri geldiğinde sunmaları istenir. 4. Savaşın genel gidişatı ile ilgili bir tarih şeridi oluşturunuz. Bu tarih şeridi savaşın başlangıcından bitişine kadar olan süreci içersin. 5.Yakın tarihte bu savaşa benzer dünyayı etkileyen başka hangi savaş yaşanmıştır. Ailenizde ya da çevrenizde bu döneme ilişkin hangi bilgiler hatırlanıyor? 6.Uluslar arası antlaşma nedir? Neden böyle bir alanda antlaşma düzenlenir? Soruları Birinci Dünya Savaşı çerçevesinde incelenir. I. DÜNYA SAVAŞI
1. Yukarıdaki haritayı inceleyiniz. I. Dünya Savaşı’na devletler “İtilaf Devletleri ve İttifak Devletleri” olarak iki grup halinde katıldılar. Haritaya göre İtilaf Devletleri: ’ dır. İttifak devletleri ’dır. 2. İstanbul ve Çanakkale Boğazları’nın savaş açısından önemi nedir?
Savaşın Sebepleri Fransız ihtilaliyle dünyaya yayılan düşünceler, devlet ve toplum hayatında birçok köklü değişikliğe neden olmuştur. Bu düşünceler, siyasi olayları etkilemenin yanında, sosyal içerikli hareketleri de ortaya çıkarmıştır.Milliyetçilik hareketleri özellikle XIX. ve XX. yüzyıllarda etkili olmuş ve ulus devletlerin kurulması için mücadeleler başladı.XIX. Yüzyılda etkisini iyice artıran sanayileşme hareketleri, sadece Avrupa ve Asya ile sınırlı kalmayıp, büyük devletlerin eliyle bütün dünyayı etkileyecek bir durum aldı. Hammadde ve pazar arayışları daha da artarak sömürgeci devletlerarasındaki rekabetin artmasına neden olmuştur. 1871'de Prusya Krallığı önderliğinde Alman milli birliği kurulmuştur. Kısa zamanda güçlü bir devlet olmayı hedefleyen Almanya, sanayisi için gerekli olan maden kömürü ihtiyacını karşılayabilmek için Fransa'ya ait olan Alsas - Loren bölgesini işgal etmiştir. Bu nedenle Alman - Fransız ilişkileri bozulmuştur. Avusturya'nın Sırbistan üzerindeki üstünlüğünü sürdürmek ve kendi sınırları içindeki Sırpların yaşadığı şehirleri kaybetmemek için her fırsatta Sırbistan üzerine baskı yapıyordu. Bu sürtüşmeler, 28 Haziran'da Avusturya-Macaristan Veliahdı Franz Ferdinant ve eşinin bir Sırplı tarafından öldürülmesi nedeniyle dünyayı 4 yıl bunalıma sürükleyecek bir savaşa dönüştü. 3.Yukarıda I. Dünya Savaşı’nın sebeplerinden bazıları verilmiştir. Sizce bunlardan hangisi daha önemli olabilir? Neden? 4.Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşı’na girmesinin sebepleri neler olabilir? Savaşın sebeplerini de düşündüğünüzde Osmanlı Devleti’nin savaşa girmemesi gibi bir durum söz konusu olabilir miydi?
5.Yukarıdaki harita Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşında savaştığı cepheleri göstermektedir. Haritaya göre Osmanlı Devleti hangi cephelerde savaşmıştır? Sizce bu cephelerden hangisi stratejik açıdan daha önemli olabilir? Neden? 6.Osmanlı Devleti toprakları üzerinde kurulmuş olan bugünkü devletlerin önemli kaynakları nelerdir? Bu kaynakların Osmanlı Devleti’nin Savaşa girmesinde etkileri olmuş mudur? 7.Yandaki resimde Alman İmparatoru II. Wilhelm, Osmanlı Sultanı V. Mehmet Reşat ve Avusturya-Macaristan İmparatoru Franz Joseph yer almaktadır. Bu devletlerin yöneticileri neden bir arada verilmiş olabilir? 8.Dünya Savaşı’nı İtilaf Devletleri kazandı. Osmanlı Devleti de mağlup olan İttifaklar arasında yer aldı. Osmanlı Devleti ve diğer devletler ile aşağıdaki anlaşmalar yapıldı. DevletBarış Antlaşmaları. Osmanlı DevletiMondros Ateşkes Anlaşması ve Sevr Barış Ant. Almanya Versailles (Versay) AvusturyaSaint Germain(Sen Jermen) MacaristanTrianon (Trianon) Bulgaristan Neuilly (Nöyyi)
Yandaki resim 12 Ağustos 1920 tarihli “Dersaadet” gazetesinin resmidir. Gazetenin manşetindeki haberde “ Barış anlaşmamız dün murahhaslar tarafından Sevr Sarayında imzalandı. Bugün Türk’ün matem günüdür.” Yazıyor. Sevr Anlaşması’nın imzalandığı gün neden “Türk’ün matem günü” olarak ifade edilmiş olabilir?
10. Yukarıdaki haritayı 1. Dünya Savaşı öncesini gösteren harita ile karşılaştırınız. Haritalar arasındaki temel farklılıklar nelerdir? Belirtiniz. 11. Wilson İlkelerinde ” Bütün devletlerin siyasal bağımsızlığına ve toprak bütünlüğüne ilişkin karşılıklı güvenceler verme amacına yönelik özel antlaşmalar çerçevesinde bir genel uluslar arası birliği oluşturulmalıdır.”-Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra yapılan antlaşmalardan Versailles Antlaşması “ile uluslar arası ilişkileri düzenlemek, barış ve güvenliği” sağlamak amacıyla Milletler Cemiyeti kuruldu.
ÇANAKKALE GEÇİLMEZ
Bu etkinlik ile I. Dünya Savaşı’nın önemli cephelerinden biri olan Çanakkale’de geçen savaş ve Çanakkale Destanı üzerinde durulacaktır. Bu etkinliği “Dünya Savaşı” etkinliği içinde de verebilirsiniz. Etkinliğe başlarken, Türkiye haritasından Çanakkale’nin ve Gelibolu Yarımadası’nın yerini göstermelerini isteyin. Çalışma Kâğıdı 1’i öğrencilere dağıtın. Gazete haberlerini okuduktan sonra çalışma kâğıdındaki sorular ve benzeri sorularla etkinliği başlatın. Sorular sorulduktan sonra bir dünya haritasından öğrencilerin İngiltere, Rusya, Fransa, Yeni Zelanda, Avustralya ve Hindistan’ın yerlerini göstermelerini isteyin.“Bu kadar uzakta olan bu ülkelerin insanları neden burada savaşmışlardır?” sorusunu sorarak savaşın nedenlerini öğrencilerinizle tartışın. Savaşın nedenleri konusunda öğrencilerin çıkarımda bulunabilmeleri için Çalışma Kâğıdı 2’yi dağıtarak dünyanın o günkü durumuyla ilgili bilgi ve haritalardan yararlanmalarını sağlayın. Savaşın nedenlerini ortaya koyduktan sonra öğrencilere Çalışma Kâğıdı 3’ü dağıtarak “Bu savaş nasıl olmuştur?” sorusunu sorun. Çalışma Kâğıdı 4’ü öğrencilere dağıtın ve soruları cevaplamalarını isteyin. Soruları cevaplarken Atatürk’ün Çanakkale savaşındaki başarılarına değinilecektir.Çanakkale’de savaşın yapıldığı yerlerde şimdi neler olduğunu görmeleri için Çalışma Kâğıdı 5’i öğrencilerinize dağıtın. Daha sonra bu isimlerden bir tanesinin hikâyesini araştırarak bir sonraki derste sınıfta arkadaşlarıyla paylaşmalarını isteyin. Çalışma Kâğıdı:6’yı öğrencilerinize dağıtarak duygu ve düşüncelerini yazmalarını isteyin.Etkinliğe başka olaylar, resimler vb. şeyleri dâhil edebilirsiniz. Etkinliği yaptırdıktan sonra öğrencilerinize “Eğer Çanakkale Savaşı’nı kaybetmiş olsaydık I. Dünya Savaşı’nda neler değişirdi ve bu sonuç günümüze nasıl yansırdı?” sorusunu yönelterek sınıfta tartışma ortamı oluşturun.
ÖĞRENCİ ÇALIŞMA KAĞIDI
DÜNYAMIZ VE SORUNLARI
PROJE ŞENLİĞİ
ULUSLAR ARASI KURULUŞLAR
ÇEVRE HAKKI
İNSANLIĞIN MİRASI
BİRLİKTE KORUYALIM
ÖĞRENCİ KULÜPLERİ