YÖNETİM ve YÖNETİM KURAMLARI OĞUZ KURU YILDIRIM BEYAZIT ÜNİVERSİTESİ BİLGİ ve BELGE YÖNETİMİ 26.02.2016

YÖNETİM Belirli birtakım amaçlara ulaşmak için başta insan olmak üzere, parasal kaynakları, araç-gereçleri, hammaddeleri ve zaman faktörünü birbiriyle uyumlu ve etkin kullanmaya olanak verecek kararlar alma ve bunları uygulatma süreçlerinin toplamına yönetim denir.

YÖNETİM KURAMLARI 1) KLASİK YÖNETİM KURAMI 2) NEOKLASİK YÖNETİM KURAMI 3) MODERN YÖNETİM KURAMI

YÖNETİM KURAMLARININ TARİHSEL GELİŞİMİ

KLASİK YÖNETİM KURAMI İlgi, insan unsuru dışındaki örgütsel faktörlere yönelmiştir. Rasyonellik esastır. Özellikle örgüt yapısı rasyonellik ilkesine göre şekillenir. Rasyonelliğin sağlanabilmesi için bilimsel yöntemler kullanılır. Örgütler kapalı sistemlerdir. Dolayısıyla çevreden etkilenmezler. Örgütte insan beklentileri gereksinimleri, birey ve grup çatışmaları, örgüt çevresi, kültürel değişimler ve farklılıklar ihmal edilmiştir

KLASİK YÖNETİM KURAMI 3 alt başlıkta incelenir. KLASİK YÖNETİM KURAMI BİLİMSEL YÖNETİM YAKLAŞIMI BÜROKRASİ YAKLAŞIMI YÖNETİM SÜRECİ YAKLAŞIMI

BİLİMSEL YÖNETİM YAKLAŞIMI Frederick Winslow Taylor (1856-1915) Taylor’a göre Amerika’nın ekonomik olarak zarara uğramasının nedeni, insanların verimli bir yaşantısının olmayışıdır. Sistemli bir çalışma yaşamı ve belirlenmiş kuralların uygulanmasının başarıyı getireceğini bu nedenle örgüt yönetiminin bilimsel olması gerektiğini öne sürmüştür.

BÜROKRASİ YAKLAŞIMI Max Weber (1864-1920) Weber en üst düzeyde verim elde edebilmek için örgütün fonksiyonel uzmanlaşmaya dayanan iş bölümü ve açıkça belirlenmiş hiyerarşik bir yapı ve ilkelere dayanması gerektiğini öne sürmüştür. Örgütte işler nesnel bir şekilde yürütülmeli, hesaplanabilir bir işleyiş olmalı, kişisellikten uzak bir anlayış hakim olmalıdır.

BÜROKRASİ YAKLAŞIMI Bürokratik örgütlerde yönetimin özellikleri şu şekilde sıralanabilir: Yetki ve sorumluluğun belirlenmesi Görevlerin ve yapılacak işlerin önceden belirlenmesi ve programlanması Yazılı kuralların oluşturulması ve saklanması Yetki ve görevlerde uzmanlaşma

BÜROKRASİ YAKLAŞIMI ÖZELLİKLERİ Kurallara bağlılık Nesnellik Açıklık Kariyer yapısı Gizlilik

BÜROKRASİ YAKLAŞIMI Weber’in modeli sanayi devrimi döneminin anlayışına uygun bir modeldir. Sanayi toplumu “makine” odaklı bir düşünce sistemine sahiptir.

YÖNETİM SÜRECİ YAKLAŞIMI Henri Fayol 1841-1925) Fayol’un çalışmaları üretim üzerine yoğunlaşıp makro düzeyde örgüt sorunlarına eğilmeyen Taylor’un bilimsel yönetimin yaklaşımının eksiklerini gidermeye yaramıştır.

YÖNETİM SÜRECİ YAKLAŞIMI Örgütün temel fonksiyonlarını aşağıdaki şekilde sıralamıştır: Teknik Fonksiyonlar: Üretim, imalat, transformasyon Ticari Fonksiyonlar: Alım, satım, değişim

DEVAMI Mali Fonksiyonlar: Sermaye üretimi ve yönetimi Güvenlik Fonksiyonları: Malların ve kişilerin korunması Muhasebe Fonksiyonları: Envanter, bilanço, istatistik Yönetim Fonksiyonları: Öngörü, organizasyon, kumanda, koordinasyon, kontrol.

YÖNETİM SÜRECİ YAKLAŞIMI Fayol’a göre örgütsel verimlilik sadece personelin çalışmasıyla değil yönetimin geliştirilmesiyle de sağlanabilir. Bu nedenle yönetimi bir süreç olarak kabul eder. Yönetimi sırasıyla gerçekleştirilen bir dizi fonksiyonlar bütünü olarak şöyle sıralamıştır:

YÖNETİM SÜRECİ YAKLAŞIMI İş bölümü ve uzmanlaşmaya dayalı örgüt ve yönetim yapısı Yetki ve sorumluluk Disiplin Çalışanların bir kişiden emir almaları

Örgütte birimlerin tek amacının olması Örgütsel amaçların önemli olması Ödüllendirme Kararların merkezden alınması Emir-komuta zinciri Düzen Eşitlik Personelin işte tutulması Personelin yaratıcılığının ön planda tutulması İş birliği ruhunun yaratılması

GENEL OLARAK KLASİK KURAM Büyük ve merkeziyetçi örgütlenme Katı hiyerarşik örgütlenme İş bölümü ve uzmanlaşma Biçimsellik ve ayrıntılı kurallar Mekaniklik Gizlilik ve yeniliklere kapalılık Meslekleşme Tekelcilik: Her şey bürokrasinin tekelinde…

NEOKLASİK YÖNETİM YAKLAŞIMI Klasik yönetim yaklaşımı dünyanın geçirdiği büyük buhrana (1929 Ekonomik Krizi) yeni bir yaklaşımın önü açılmış oldu. Neoklasik yaklaşım aynı rasyonellik çerçevesinde bu kez insanı ön planda tutmuştur. Elton Mayo ve arkadaşlarının Hawthorne çalışmaları sonucunda ortaya çıkmıştır.

YENİ ANLAYIŞLA ORTAYA ÇIKAN YAPILAR Personelin üretime katkısının grup normlarına bağlı olduğu Çalışanlar tarafından oluşturulan üretim standartlarının daha uygulanabilir olduğu (Howthorne Araştırmaları)

HOWTHORNE ARAŞTIRMALARI (ELTON MAYO 1880 - 1949) Çalışma arkadaşlarının sevgi ve saygısını kazanmanın, onlarla olumlu ilişkilerde bulunmanın oldukça önemli olduğu Parasal olmayan ödül ve cezaların ücret kadar önemli olduğu Personelin örgüt standartlarına birey olarak değil, grup algısına göre yanıt verdiği gözlemlenmiştir.

X VE Y TEORİSİ (DOUGLAS MCGREGOR 1906-1974) Genel bir ifadeyle X teorisi klasik kuramın Y teorisi neoklasik kuramın özelliklerini taşır. Daha doğrusu insana bakış açıları bu yönde değişir.

X teorisinde insanı pasiftir X teorisinde insanı pasiftir. İnsan çalışmayı sevmez, sorumluluk almak istemez. İnsanı çalıştırma için zorlamak gerekmektedir. Yönetici de bu doğrultuda otoriterdir. Ayrıntılı iş tanımları, sıkı kontrol, az yetki devri, detaylı ceza uygulamaları söz konusudur. En önemli motivasyon kaynağı korkudur.

Y teorisinde ise çalışmak, beslenmek, oyun oynamak kadar doğal bir eylem olarak görülür. İnsan tembel değildir. Gerekli koşullar sağlandığında örgütün amaçları doğrultusunda çalışmak ve sorumluluk almak isteyecektir. İnsana saygı ön plandadır.

SİSTEM 1 - SİSTEM 4 MODELİ (RENSİS LİKERT 1903 - 1981) Sistem 1 (istismarcı otokratik) Sistem 2 (yardımsever otokratik) Sistem 3 (katılımcı) Sistem 4 (demokratik)

GENEL OLARAK NEOKLASİK KURAM YAKLAŞIMI İnsan sosyal varlıktır. İnsan örgütlere gereklidir Ödüllendirilmenin önemi Grup psikolojisi Formal yapı kadar informal yapı da önemlidir Örgütte bireylerin kişisel doyuma, mutluluğa ve bireysel amaçlarına ulaşması öncelikle örgüt açısından önemlidir.

MODERN YÖNETİM KURAMI 1950′li yılların sonlarından itibaren, endüstride neo-klasik ya da insan ilişkileri yaklaşımının yeterli verimlilik sağlamakta başarısız olduğunu belirten yazarlar, gerek bilimsel yönetim ve gerekse insan ilişkileri akımının önerilerine tereddütle bakarak araştırmalarına yeniden yön vermeğe başlamışlardır.

MODERN YÖNETİM KURAMI Kendilerinden önceki yönetim yaklaşımlarının eksikliklerinin giderecek şekilde: Örgütlerin çevrelerinden bağımsız olmayan açık sistemler olduğunu, Yaşama ve gelişmelerinin çevreye uyum sağlayabilme kapasitelerine bağlı olduğunu merkeze almaktadırlar.

MODERN YÖNETİM KURAMI Modern yönetim düşüncesi çeşitli yönleriyle birlikte tüm örgütü dikkate alır. Modern teorisyenler örgütü uyum gösterebilen yani, yaşamını sürdürebilmek için çevresindeki değişmelere uymak zorunda bulunan bir sistem olarak görürler.

MODERN YÖNETİM KURAMI Bu sistemde örgüt ve çevresinin birbirine bağlı olduğu kabul edilir; kaynaklar yönünden her ikisi de birbirlerine bağlıdırlar. Modern teori birden fazla disiplin ile ilgilidir ve pek çok bilimden faydalanmaktadır. Örgüt bölümlerinin birbirleriyle, diğer örgütlerle ve çevre ile etkileşimleri üzerinde önemle durulur.

Modern yaklaşıma göre örgütler dış çevreyle de karşılıklı etkileşimde olan açık sistemlerdir. Gerek örgütün dış çevre üzerindeki gerekse çevrenin örgüt üzerindeki etkileri gözden uzak tutulmamalıdır. Modern yönetim düşüncesine göre örgütler çevreden aldıkları girdileri bir dönüşüm süreciyle çıktı haline çevirerek çevreye sunarlar. Bu çıktılardan bir bölümü daha ilerideki çıktıların girdisini oluşturmak üzere sisteme döner. 

Geribildirim dediğimiz bu durum, sistemin kendi davranışı hakkında bilgi toplanması ve bu bilgiyi önceden belirlenen hedeflerle karşılaştırarak sapmalar varsa bunları düzeltmesi anlamındadır. Yönetim İlkeleri dersinde ayrıntılarını göreceğiniz gibi, Modern Yönetim Düşüncesi; sistem yaklaşımı, durumsallık yaklaşımı ve Teori Z yaklaşımı olarak üç safhada incelenmektedir.

TEŞEKKÜRLER OĞUZ KURU