BİYOLOJİK VE PSİKOSOSYAL RİSKLER CEM AKBULAK MAKİNA MÜHENDİSİ İŞ GÜVENLİĞİUZMANI

BİYOLOJİK RİSKLER İşyerlerinde bulunan biyolojik risk etmenlerinin tayininde; daha çok tarım işçileri, sağlık çalışanları ve laboratuar çalışanları üzerine yoğunlaşılmıştır. Bunun yanı sıra diğer işkollarında çalışanların maruz kaldığı mesleki biyolojik risklerin yaygınlığını da aşağıdaki tablodan görmek mümkündür;

BİYOLOJİK RİSKLER SEKTÖR ÖRNEKLER Tarım Ürünün yetiştirilmesi ve hasadı Hayvancılık Ormancılık Balıkçılık Tarımsal ürünler Gıda paketleme Depolama: tahıl siloları, tütün ve diğerleri Hayvan tüyleri ve derilerinin işlenmesi Tekstil fabrikaları Ağaç işleme: marangozhaneler Laboratuar hayvanlarının bakımı

BİYOLOJİK RİSKLER Sağlık bakımı Hasta bakımı Farmasötik ve bitkisel ürünler Kişisel bakım Saç bakımı, vücut bakımı Klinik ve araştırma laboratuarı Biyoteknoloji Üretim işlemleri Günlük bakım merkezleri Bina onarımı “Hasta” binalar Katı ve sıvı atıkların yok edilmesi Endüstriyel atıkların yok edilmesi

BİYOLOJİK RİSKLER BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİYLE İLGİLİ ÇALIŞMA ORTAMLARI Tıp ve laboratuar çalışanları ve diğer sağlık çalışanları eğer uygun koruyucu önlemler alınmazsa mikroorganizmalar tarafından enfeksiyona maruz kalırlar. Hastane çalışanları birçok biyolojik tehlikelere maruz kalmaktadır: HIV, Hepatit B, Herpes virüs, Rubella ve Tbc gibi.

BİYOLOJİK RİSKLER Tarım sektöründe çalışma, geniş bir mesleki tehlikeyle ilişkilidir. Organik toza maruziyet ve havadaki mikroorganizma ve toksinlere maruziyet solunum sistemi hastalıklarına yol açabilir. Bunlar; Kr. Bronşit, astım, Hipoersensit, if pnömonit, organik toz sendromu ve KOAH şeklinde sıralanabilir. Bazı ağaç tozlarına maruziyet de astım, konjunktivit, rinit veya alerjik dermatit ile sonuçlanabilir.

ÖNLEME Biyolojik risk etmenlerine bağlı meslek hastalıklarının tanısını koyabilmek için çalışanların işe giriş ve aralıklı kontrol muayenelerinin düzenli ve sistematik olarak yerine getirilmesi gerekmektedir. Çalışma ortamındaki risklere maruziyetin neden olduğu sağlık etkilerini belirlemek için yapılması gereken tıbbi muayenelerin gerçekleştirilmesinde, genel ilkelerin yanı sıra spesifik işlemler de vardır.

Genel Önlemler 1. Periyodik taramalarla duyarlı kişi saptanması, 2. Personel eğitimi, 3. Çalışırken uyulacak hareket tarzlarının belirlenmesi, 4. Laboratuar mimari yapılarının işlevlerine uygunluğu, 5. Uygun yalıtım ve dezenfeksiyon önlemleri, 6. Enfeksiyon taraması için epidemiyolojik sistem, 7. Aktif immünizasyon (aşılanma).

PSİKOSOSYAL RİSKLER

Psikososyal Tehlikeler Kronik Stres Fiziksel Sorunlar Davranışsal Sorunlar Akıl Sağlığı Sorunları

Fiziksel Tehlikeler Psikososyal Tehlikeler Fiziksel Etkiler (Sağlık Sorunlar) Psikososyal Etkiler (Sağlık Sorunlar) İşçi Doğrudan YolDolaylı Yol / Stres

PSİKOSOSYAL RİSKLER Günümüz çalışma yaşamında; iş yükünün ve iş temposunun artması, düzensiz ve fazla çalışma saatleri, çalışanın iş programı üzerinde etkisinin olamaması, kişilerarası ilişkilerden kaynaklanan gerilimler, iş güvencesinin azalması ve yöneticilerin destekten uzak yaklaşımları nedenleriyle çalışanların sağlığı olumsuz etkilenmektedir.

PSİKOSOSYAL RİSKLER Bireylerin içinde bulundukları psikolojik durum, ruhsal ve fiziksel sağlıkla birlikte algı ve karar verme gibi bilişsel fonksiyonları da olumsuz etkilediğinden psikososyal risk altındaki çalışma ortamlarında kazalar artmaktadır.

PSİKOSOSYAL RİSKLER Psikososyal riskler; iş sağlığı ve güvenliği alanının fiziksel, kimyasal risklerin yanında daha az bilinen bir boyutudur. Artan iş yükü, çalışma saatleri, çalışma temposu gibi unsurlar bireylerin üzerinde stres başta olmak üzere olumsuz pek çok etkiye yol açmaktadır. Bu olumsuz etkiler aynı zamanda işyerine bağlılığın azalması, devamsızlıkların artması gibi istenmeyen sonuçları doğurmaktadır.

İş Kaynaklı Psikososyal Riskler İşin içeriği a) İşte çeşitliliğin çok olmaması b) İşin çok bölünmüş küçük bir parçasını yapma c) İşin çalışanın yeteneğine gore verilmemesi d) Belirsizliğin çok olması

İş Kaynaklı Psikososyal Riskler İş yükü ve iş temposu a) Fazla çalışma ya da atıl kalma b)Makina devir hızları c)Zaman baskısı d)İş bitim tarihlerinin baskısı

İş Kaynaklı Psikososyal Riskler İş programları a) Vardiyalı çalışma b)Gece çalışması c)Esnek olmayan çalışma programları d)Son anda belli olan fazla mesai programları e)Uzun saatler boyunca tek başına çalışma

İş Kaynaklı Psikososyal Riskler Kontrol a)Çalışanların kararlara düşük katılımı b)Çalışanların iş programları üzerinde kontrollerinin az olması

İş Kaynaklı Psikososyal Riskler Çevre ve ekipman a)Yeterli ekipmanın olmaması b)Yetersiz mekan, aydınlatma ve gürültü gibi olumsuz fiziksel ortam

İş Kaynaklı Psikososyal Riskler Kurum kültürü a)Yetersiz iletişim b)Sorunların çözümünde desteğin olmaması c)Kişisel gelişim için desteğin olmaması d)Şirket hedeflerinin çalışanlarca bilinmemesi, paylaşılmaması

İş Kaynaklı Psikososyal Riskler Kişilerarası ilişkiler a)Sosyal ya da fiziksel olarak izolasyon b)Çalışanlarla ya da yöneticilerle olan ilişkiler c)Kişilerarası çatışmalar d)Sosyal desteğin azlığı

İş Kaynaklı Psikososyal Riskler İşletmedeki görevi a)Rol belirsizliği b)Rol çatışmaları c)İnsanlara ilişkin sorumluluklar

İş Kaynaklı Psikososyal Riskler Kariyer gelişimi a)Terfilerin olmaması ya da belirsiz olması b)Düşük ücretler c)İş güvencesizliği d)İşin sosyal değerinin düşük olması

İş Kaynaklı Psikososyal Riskler İş ve iş dışı yaşam etkileşimi a)İş ve ev yaşamının birbiriyle çelişen istekleri olması b)Evdeki desteklerin azlığı c)Çift kariyer sorunları

GENEL STRES KAYNAKLARI a) Çalışma kapsamı b) İşi ve çalışanı değerlendirme sistem c) Zihinsel yük d) Sosyal ortam ve ilişkiler e) Zaman yönetimi sistemi ve iş dağılımı sistemi

GENEL STRES KAYNAKLARI f) Ortam ve mesleki belirsizlik g) Kişisel bütünlüğe saygı h) Mesleki ve özel yaşam arasındaki ilişkiler i) Genel çalışma ortam

ALINACAK ÖNLEMLER Türkiye’de iş stresini ölçen standardize bir araç geliştirmek için geniş bir örneklem üzerinde yapılmış bir çalışmada iş stresinin beş temel faktörde toplandığı görülmektedir;

ALINACAK ÖNLEMLER a) Organizasyonel kurallar ve uygulamalar b) İş yükü c) Güvene dayalı olmayan kişilerarası ilişkiler d) İşin gelişim fırsatları içermemesi e) Fiziksel iş yükü

ALINACAK ÖNLEMLER Psikososyal risklerin azaltılmasının daha çok katılım ve çalışma ortamının geliştirilmesiyle olabileceği öngörülmektedir. İşletmelerin psikososyal risklere karşı alabileceği önlemler şu şekilde ifade edilebilir;

ALINACAK ÖNLEMLER a. Çalışanları yönetimle ilgili kararlara katılım yönünden cesaretlendirilmek, b. Yönetimle ilgili uygulamaların ve örgütle ilgili politikaların uygulanmasında adaletli olmak, c. Gelir dağılımında adaleti sağlamak,

ALINACAK ÖNLEMLER d. Yöneticilerin iletişim ve insani ilişkiler konusunda eğitilmesi ve geliştirilmesi, e. Mesailere ilişkin esnek çalışma düzeninin sağlanması f. Çalışanların iş yükünü ağırlaştıran sorunlar belirlenmeli ve önlenmesi ile ilgili çalışmalar geliştirilmelidir.

TEŞEKKÜRLER…..