Analitik Bütçe Sınıflandırması

Genel Bilgiler Öncelikle analitik bütçe sınıflandırmasının bir bütçe sistemi değil, bütçeyi oluştururken kullanılan bir sınıflandırma tekniği olduğunu belirtmek gerekir. Bu sınıflandırmaya geçilmesinin en önemli sebepleri; kamu harcamalarının ekonomik faaliyetler üzerindeki analizinin daha iyi yapılabilmesi, daha güvenilir ve düzenli olması, kod yapısının eski uygulama gibi karışıklığa sebebiyet vermemesi olarak belirtilebilir. Bu sınıflandırma, temelini GFS’den almıştır.

GFS NEDİR? Government Finance Statics (Devlet Mali İstatistikleri); analitik bütçe sınıflandırmasının özünü oluşturmakla beraber, ekonomik analiz için hükümetin nakit alındılarını ve ödemelerini uluslararası kabul edilmiş ölçülere göre kaydeden bir sistemdir. Bu sistem 1999 yılında sadece Hacettepe Üniversite’sinde otomasyon desteği sağlanmadan uygulanabilmiştir.

A.B.S.’nin Yıllar İtibariyle Uygulanması 2002-2003 yıllarından itibaren 6 pilot kurum olarak; Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı, Hazine Müsteşarlığı, Karayolları Genel Müdürlüğü, Hacettepe Üniversitesi ve Ege Üniversitesi’nde, 2004 yılından itibaren genel bütçeli ve özel bütçeli kuruluşlarda, 2005 yılından itibaren mahalli idareler, sosyal güvenlik kurumları, kamu tüzel kişiliğini haiz kurul ve üst kurullarda, 2006 yılından itibaren de döner sermayeli kuruluşlar ile diğer kurum ve kuruluşlarda(KİT’ler hariç) analitik bütçe sınıflandırmasının uygulanması kararlaştırılmıştır. NOT : Mahalli idareler 2006 yılında bu uygulamaya geçebilmişlerdir.

Analitik Bütçe Kod Yapısı A)Giderin Sınıflandırılması 1)Kurumsal Sınıflandırma 2)Fonksiyonel Sınıflandırma 3)Finansman Tipi Sınıflandırma 4)Ekonomik Sınıflandırma B)Gelirin Sınıflandırılması C)Finansmanın Sınıflandırılması

A) Giderin Sınıflandırması 1)Kurumsal Sınıflandırma Yönetim yetkisini temel kriter kabul eden bu sınıflandırma siyasi ve idari sorumluluğun bütçede gösterilmesini sağlar. 4 düzeyli ve 8 haneli kod grubundan oluşmaktadır. Birinci düzey, bakanlıklar ile anayasal olarak eşdeğer kurumları ve bütçe türlerini belirlemektedir. İkinci düzey, birinci düzeyde tanımlanan yöneticilere karşı doğrudan sorumlu birimler ile bütçe türleri kapsamında yer alan kurumları ifade etmektedir. Üçüncü düzey kodlar, ana hizmet birimleri gibi ikinci düzeye bağlı birimleri kapsar. Dördüncü düzey kodlar, destek ve lojistik birimleri ile politikaları uygulayan birimleri tanımlar. Bu sınıflandırma harcama yetkilisinin tespitinde belirleyicidir.

2)Fonksiyonel Sınıflandırma Fonksiyonel sınıflandırma devlet faaliyetinin türünü göstermek üzere tasarlanmıştır. Ayrıca, bütçe politikalarının oluşturulmasında sektörel ayrımların yapılabilmesi de bu sınıflandırmanın hedefleri arasındadır. Dört düzeyli ve altı haneli kod grubundan oluşmaktadır. Birinci düzey, devlet faaliyetlerini 10 ana fonksiyona ayırmaktadır. Ana fonksiyonlar, ikinci düzeyde programlara bölünmektedir. Üçüncü düzey kodlar ise nihai hizmetleri göstermektedir. Dördüncü düzey açılarak muhtemel ihtiyaçlar için boş bırakılmıştır.

3)Finansman Tipi Sınıflandırma Finansman tipi sınıflandırma, yapılan harcamaların hangi kaynaktan finanse edildiğini göstermektedir. Burada harcamanın nereye yapıldığı hususu önem taşımamaktadır. Finansman tipi sınıflandırma mali mevzuatımız gereği geliştirilmiştir. Devirli ödenekleri izlemeye imkan vermektedir. Tek haneli koddan ibarettir.

4)Ekonomik Sınıflandırma Ekonomik sınıflandırma devlet faaliyetlerinin, milli ekonomi üzerindeki etkilerine göre gruplanmasıyla oluşturulmuştur. Devlet faaliyetlerinin, milli gelir ve piyasa ekonomisi üzerindeki etkilerinin ölçülmesini amaçlar. 4 düzeyli ve 6 haneli kod grubundan oluşur. Bütçe politikalarının seçici bir şekilde uygulamasını sağlar. Ekonomik sınıflandırma gelirlerin, harcama ve borç vermenin, finansmanın(gelir-gider farkı) sınıflandırması şeklinde 3 bölümden oluşur.

Gelirin ekonomik sınıflandırması, B cetveli hazırlanırken esas alınacaktır. Harcama ve borç vermenin ekonomik sınıflandırmasında, karşılıklı veya karşılıksız, cari veya sermaye ayrımı öncelik taşır. Finansmanın ekonomik sınıflandırması, devletin açıklarını karşılamak amacıyla, kendi yükümlülükleri karşılığında yaptığı ödeme ve tahsilatları kapsar.

B)Gelirin Sınıflandırması 4 düzeyde gerçekleşmektedir. Aşağıdaki tablo ilk düzeydir.

C)Finansmanın Sınıflandırması Finansman sınıflandırması, bütçe gelirleri ve giderleri arasındaki farkın hangi kaynaklardan, nasıl finanse edileceğini ayrıca gelir-gider arasında fazlalık olursa bunun nasıl değerlendirileceğini belirler. Özel bütçeli idareler ile denetleyici ve düzenleyici kurumlar kendi bütçelerine ilişkin finansman sınıflandırmasını esas alarak ‘’F’’ cetvelini hazırlayacaklardır.

Analitik Bütçenin Oylanması

Analitik bütçe sınıflandırmasına göre oluşturulan devlet bütçesi, gerek TBMM Bütçe komisyonunda gerekse Genel Kurulda fonksiyonel sınıflandırmanın birinci düzeyinde oylanmaktadır. Bütçe ; kurumsal sınıflandırmanın her dört düzeyini, fonksiyonel sınıflandırmanın üç düzeyini, finansman tipi sınıflandırmayı, ekonomik sınıflandırmanın da ilk iki düzeyini kapsayacak şekilde kanunlaşmakta ve uygulanmaktadır.

Kaynakça www.bumko.gov.tr www.maliye.gov.tr Prof. Dr. Kâmil Tüğen - Devlet Bütçesi kitabı(2014)

Hazırlayanlar: Ozan Mercan – 2013466075 Tuğba Karabulut - 2013466058