FEN BİLGİSİ ÖĞRETİMİNDE LABORATUAR KULLANIMI

Fen Bilgisi Öğretiminde Laboratuar Kullanımına Yönelik Yaklaşımlar Fen bilgisi öğretiminde laboratuar hangi amaçlarla kullanılır? Fen bilgisi öğretiminde laboratuar değişik amaçlarla kullanılır. Laboratuarın kullanım amaçlarıyla ilgili yaklaşımları beş grupta toplamak olanaklıdır. Bunlar şöyle sıralanabilir: • Doğrulama yaklaşımı • Tümevarım yaklaşımı • Bilişsel süreç becerileri yaklaşımı • Teknik beceriler yaklaşımı • Buluş yaklaşımı

Doğrulama Yaklaşımı Bu, fen bilgisi öğretiminde en sık kullanılan laboratuar yaklaşımıdır. Bu yaklaşım, derste işlenen kavram, ilke, yasa veya denencenin, öğrenciler veya öğretmen tarafından laboratuarda ispatlanmasını gerektirir. Bu yaklaşım uygulanırken öğrenci neyi nasıl yapacağını ve sonuçta ne bulacağını önceden bilmektedir. Örneğin, fen bilgisi öğretmeni derste bitki hücresini kuramsal olarak işledikten sonra, laboratuar ortamında soğan zarı hücresini mikroskop altında inceleyebilir.

Tümevarım Yaklaşımı Öğrenciler, laboratuar ortamında ilk elden deneyimlerle ilke, kavram veya bilimsel genellemeleri kendileri bulmaya çalışırlar. Sonuçlar sınıf ortamında tartışılır ve incelenen konuyla ilgili bilimsel tanımlar ve çeşitli bilgiler verilerek konunun öğrenilmesi tamamlanır. Dördüncü ünitede incelenen "öğrenme halkası" ve "bütünleştirici öğrenme" yaklaşımları bu yaklaşımın birer uygulama biçimidir.

Bilişsel Süreç Becerileri Yaklaşımı Bu yaklaşım, gözlem yapma, sınıflandırma, yer ve zaman ilişkilerini kullanma, sayıları kullanma, ölçme, sonuç çıkarma, kestirimde bulunma, işlevsel tanımlar yapma, değişkenleri saptama ve kontrol etme, verileri yorumlama, deneyleri planlayıp gerçekleştirme gibi bilişsel becerilerin öğrencilere kazandırılması amacıyla laboratuarın kullanılmasını gerektirir

Teknik Beceriler Yaklaşımı Bu yaklaşım, bazı özel araçların kullanılması ve deney düzeneklerinin kurulmasıyla ilgili teknik becerilerin geliştirilmesine yönelik olarak laboratuarın kullanılmasını gerektirir.

Buluş Yaklaşımı Buluş yaklaşımına dayalı laboratuar kullanımı sayesinde öğrenciler, bir ilke, kavram ya da bilimsel bir genellemeyi kendi planladıkları bir deney ile serbestçe araştırırlar. Öğretmenin, öğrencilere herhangi bir fikri benimsetme yönünde bir çabası söz konusu olmaz.

Deneylerin Planlanması Planlama sırasında deneyin konusu, amacı ve kullanılacak araç-gereçler belirlenir. Bunlara ek olarak planda, deney sırasında neyin ne zaman ve kim tarafından yapılacağı açık olarak belirtilir. öğretmen, deneyin planlanması aşamasında ortaya çıkabilecek olası tehlikeleri düşünür ve bunlara yönelik alınabilecek önlemleri planında belirtir. Deneyin planlanması aşamasında dikkat edilmesi gereken bir başka önemli nokta da, gereksinim duyulan araç-gereçlerin sağlanarak kullanım sırasına göre deney masaları üzerine yerleştirilmesidir.

Deneylerin Yürütülmesi Deneylerin yürütülebilmesi için planlama aşamasının eksiksiz bir biçimde tamamlanmış olması gerekir. Deneyin yürütülmesi sırasında malzeme israfını engellemek için, öğ-rencilerin dikkatli olarak çalışması sağlanır ve deneyin özelliğine göre öğrencilere gerektiği kadar rehberlik yapılır. Eğer deney açık uçlu ise, bu rehberlik daha az yapılır ve öğrenciye daha fazla serbesti sağlanır. Deneylerin doğru sonuç vermesi temiz ve titiz çalışmayı gerektirir. Bu nedenle, öğrencilerin deney sırasında masalarını temiz ve kuru tutmaları, deney sonuçlarını kaydetmeleri için gerekli çizelgeleri önceden hazırlamaları veya hazır çizelgeleri kullanmaları gerekir.

Deneylerin Sonuçlandırılması Deneyin bireysel ya da grup deneyi olması durumuna göre öğrenciler verileri ya tek başlarına ya da gruptaki arkadaşları ile birlikte çözümleyip yorumlarlar.

Deneylerin Gerçekleştirilmesi Sırasında Yapılacak İşlemler Deney Verilerinin Kaydedilmesi Deney Verilerinin İşlenmesi Deney Sonuçlarının Rapor Edilmesi