Uluslararası Örgütler 8. HAFTA Bölgeselleşme ve Uluslararası Örgütler

Bu derste işlenecek konular Bölgeselleşmenin Tarihsel Gelişimi Bölgeselleşmenin Kavramsal Analizi Bölgeselleşmenin Dİnamikleri Bölgeselleşme-Küreselleşme Etkileşimi Bölgeselleşme Düzeyleri

Bölgeselleşmenin tarihsel gelişimi 1950’li yıllar bölgeselleşme süreçleri bağlamında bir uyanış olarak yorumlanabilir. Avrupa ve daha sonra başka bölgelere tesir etmiştir. Bölgeselleşmenin tarihi içinde Soğuk Savaş dahil günümüzü de kapsayacak şekilde iki ana eğilim ve evreden bahsetmek mükündür. BM’nin Rolü

1. 1950-1980 Arası Dönem: Devlet-merkezlilik ve güvenlik kaygıları ön plandadır. NATO, SEATO (Güneydoğu Asya Anlaşması Örgütü), CENTO (Merkezi Anlaşma Örgütü), Varşova Paktı. 2. 1980’den-Bugüne: Bölgeselleşme süreçleri farkı dinamiklerden etkilenmeye başladı. Devlet-merkezlilik ve güvenlik daha ziyade yerini küreselleşme ve ekonomiye bıraktı. “Yeni Bölgeselcilik” ortaya çıktı. Ekonomik alanda küresel rekabet ortamının avantajlarından faydalanmak amacıyla. Örnek: NAFTA, GAFTA, APEC, AB.

Bölgeselleşmenin Kavramsal Analizi “Bölge” Bölgenin tanımlanmasında iki ayrı ölçüt kullanılır. a) Bölge dünya coğrafyası üzerindeki belirli bir alana ilişkindir. Maddi tanımdaki esas kriter coğrafyadır. b) İkincisi coğrafya ile bağlantılı olan normatif tanımdır. ortak etnik, dini veya kültürel temellere dayanması bölge tanımında belirleyicidir. Bölge bu anlamda dünya coğrafyasında bir alt-sistemi oluşturur. Bölgelerin sınırlarına ilişkin ciddi bir tartışma vardır!!

“Bölgeselcilik” Bölgeselcilik (regionalism) kavramı, bölgesel düzeyde devletler arasındaki işbirliğini geliştirmeye çalışan siyasal, ekonomik güvenlik alanındaki her türlü girişimleri ifade eder. Genel bir olgudur. Devletlerin öncülük ettiği resmi proje veya süreçlerdir. Çeşitli normlar, değerler ve fikirlerin gündeme gelmesiyle bölgesel düzeyde bir uluslararası düzen veya toplum oluşturulmasına yöneliktir. Ekonomik, güvenlik ve siyasi sonuçlar doğurur.

“Bölgeselleşme” Bölgeselleşme (regionalization) kavramı bölgesel düzeyde devletler arasındaki işbirliği olgusunun fiili gelişimini ifade eder. Bölgeselleşme ve bölgeselcilik birbirini dışlayıcı olgular değildir. Birincisinin varlığı ikincisi için itici bir güç olur. Bölgeselleşme bölgeselciliğe nazaran ampirik olarak ölçülebilir. Avrupa örneği

Bölgeselleşmenin itici faktörleri Politik faktörler Güç dinamikleri Kimlik ve İdeoloji (iç ve dış tehditler) İç Siyaset-Rejim tipleri Liderlik Ekonomik faktörler Karşılıklı bağımlılık Ticaretin akışı Birbirini tamamlama

Bölgeselcilik vs. Evrenselcilik 1. Küçük komşu devletler grubu içinde çıkarların, geleneklerin ve değerlerin homojenliği temelinde bölgeselciliğe doğru genel bir eğilim bulunmaktadır. 2. Küresel temelde olana göre sınırlı bir coğrafi alan içinde daha az sayıda devlet arasında siyasi, ekonomik ve sosyal bütünleştirilmenin gerçekleştirilmesi daha kolaydır. 3. Bölgesel ekonomik işbirliği-daha etkin olabilir 4. Barışa yönelik tehditlerin azaltılması konusunda o bölgenin devletleri uzak olanlara karşın daha istekli davranırlar. 5. Bölgesel ülkelerin bir araya getirilmesi küresel güç dengesini korunmasını sağlayabilir. 6. Küresel otorite oluşturma konusu son derece zordur.

Evrenselcilik vs. Bölgeselcilik 1. Karşılıklı Bağımlılık 2. Bölgesel kaynaklar bölge içindeki sorunların çözülmesinde yeterli değildir. 3. Barış bölünemez. 4. Sadece evrensel örgütler bölgesel düzeydeki örgütlenmelerden devletleri denetleyebilecek güce sahiptir. 5. Bölgesel düzeyde yaptırımlar işlemez. Bölge dışından her zaman yardım alabilir. 6. Bölgeler kesin ve daimi değildir. 7. Bölgesel ittifaklar askeri rekabetin temelini oluşturmaktadırç 8. Küresel çapta işbirliğine olan ihtiyaç.

Bölgesel Örgütler Uluslararası politikada bölgeselleşmenin en somut göstergesi bölgesel uluslararası örgütlerdir. Coğrafi yakınlık her zaman için belirleyici değildir. Bölgesel örgütlerin etkinlik ve işlevsellik dereceleri birbirinden çok farklılık arz eder. NATO ve AB farklı etkinlikleri vardır.

Bölgesel Örgütlerin Sınıflandırılması 3. Güvenlik Örgütlenmeleri 1. Çok amaçlı siyasi örgütler: geniş kapsamlıdır. AB, Afrika Birliği, Arap Birliği 2. Ekonomik İşbirliği Örgütlenmeler-İşlevsel Örgtüler Üç temel sınıflandırma ölçütü vardır.

Bölgeselleşme Dinamikleri Güvenlik Ekonomik İlişkiler Hegemonya, NATO Küreselleşme Ortak Kimlik

Bölgeselleşme Düzeyleri 1. Bölgesel İşbirliği: Gevşek yapılı olan İKÖ, Bağdat Paktı, 2. Bölgesel Bütünleşme: sıkı olandır a. üye ülkeler arasında serbest ticaret b. gümrük birliği c. ortak Pazar. d. ekonomik ve parasal birliğin kurulması 3. Bölgesel birlik: en ıkı olandır.siyasi birlik örnekleri Avrupa Birliği

Küreselleşme/ Bölgeselcislik/ İkili Taraflılık Ekonomik Alan Güvenlik Alanı Küresel Çatış GATT / IMF UN / Multinational Mega-Bölgeselcilik APEC ARF / OSCE Bölgeselcilik EU / ASEAN +3 EU / ASEAN Koalisyon Çoktaraflu FTAs Anti-Terörizm İki Taraflılık Bilateral FTAs Bilateral Alliance

Bölgeselcilik