ANTROPOMETRİK AÇIDAN ÇALIŞMA YERİ DÜZENLENMESİ VE UYGULANMA ÖRNEĞİ

Şekil 4: 26-40 Yaş Grubunda İnsanların Çıplak Ölçüleri (mm olarak) h e a b c d l f g n K E B C D I H G Adlandırma Alt sınır değer mm Ortalama Erkek Kadın Üst sınır Ayakta Oturarak A Öne doğru uzanma mesafesi B Göğüs derinliği, ayakta C iki kol ile yukarı doğru uzanma mesafesi D Boy E Göz yüksekliği F Omuz yüksekliği G Dirsek yüksekliği (ayakta, yerden) H Yerden apış arasına kadar olan mesafe I El yüksekliği (yerden) K Omuz (çıkıntıları arası) genişliği L Kalça genişliği (ayakta) a Üst vücut yüksekliği b Göz yüksekliği c Omuz yüksekliği (oturarak) d Dirsek yüksekliği (oturarak) e Diz yüksekliği f Baldır yüksekliği g Dirsek, avuç (kavrama ekseni) mesafesi h Vücut derinliği (otururken) i Kalça-diz ucu mesafesi k Kalça-ayak tabanı mesafesi l Uyluk kalınlığı m Dirsek arası mesafe n Kalça genişliği (otururken) 668 240 1923 1645 1511 1373 1026 754 732 370 310 866 752 572 192 498 401 329 456 558 963 133 395 326 723 275 2061 1745 1614 1463 1099 815 774 400 349 921 804 619 230 539 451 362 502 601 1034 151 444 363 791 303 2226 1852 1720 1562 1180 884 832 429 376 972 853 660 280 573 484 391 566 648 1128 165 500 388 615 232 1755 1522 1399 1238 955 -- 314 809 682 537 196 461 347 293 425 531 958 118 366 341 693 1869 1629 1500 1348 1031 740 356 359 864 736 589 236 394 322 1049 145 386 772 360 1992 1737 1590 1444 1098 811 387 407 919 786 631 279 542 436 364 532 637 1121 173 544 Şekil 4: 26-40 Yaş Grubunda İnsanların Çıplak Ölçüleri (mm olarak)

Ünite 19: İş Düzenlemesi Ağırlık Merkezleri İnsan İş Özellikler Yetenekler Motivasyon Çalışma koşulları (görevler ve çevre) teşvikler Sınama Kişinin uygunluğu İşin gerekleri İnsan ile işi birbirine uyarlamak mümkün mü? Kişinin özellikle-rinin iyileştirilmesi mümkün mü? Çalışma koşulla-rının iyileştirilmesi mümkün mü? Yetiştirme, alıştırma, uzmanlaşma Çalışma yerini düzenleme Çalışanın daha etkin hale gelmesi i j Ünite 19: İş Düzenlemesi Ağırlık Merkezleri REFA-TEMEL EĞİTİMİ l t i r t i l - l l i t j l i i t l i l i t i Şekil 1: İnsan İle İşin Birbirine Uyarlanması © MESS-REFA

Ünite 19: İş Düzenlemesi Ağırlık Merkezleri Vücut ölçüleri Vücut duruşu Otururken ve ayakta dururken çalışma yeri ölçüleri Enformasyon aktarımı ve algılanması Göstergelerin ve kumanda organlarının düzeni ve düzenlenmesi Antropometri ve çalışma yeri düzenleme Antropometrik bakış açısı Enformasyon tekniği bakış açısı Hareket tekniği bakış açısı i j Ünite 19: İş Düzenlemesi Ağırlık Merkezleri REFA-TEMEL EĞİTİMİ l t i r t i l - l l i t j l i i t l Şekil2: Antropometrik Açıdan Çalışma Yeri Düzenleme İçin Yaklaşımlar l i t i © MESS-REFA

Düzenlemeden önce çalışma yeri Üretim araçları fazla yüksek Kısa boylu kişilerin kutulara ulaşması zor Diz serbest alanı yeterli değil, o yüzden basınç noktaları Uzun boylu kişiler için bacak serbest alanı fazla dar Kısa boylu kişiler ayak koyma yerine ulaşamıyor Özellikle uzun boylu kişilerin bacakları sıkışıyor 2 3 4 5 6 Parça taşıyıcının geri taşıması için alan 1 Düzenlemeden sonra çalışma yeri Üretim araçları kavrama alanında Kutular kısa boylu kişiler için de kolay ulaşılabilir yerde Diz serbest alanı yeterli Uzun boylu kişiler için de uygun bacak serbest alanı Ayak koyma yeri kısa boylu kişiler için ayarlanabiliyor Uzun boylu kişilerin de bacaklarını normal tutabilecekleri kadar alan Yeterli ayak koyma yeri uzunluğu Parça taşıyıcının Ayak koyma yeri ayarlanabiliyor Üretim araçları ve parça kutuları kapsama alanına yerleştirilmiş Başlangıç durumu Yeni durum Montaj çalışma yeri Şekil 12: Bir Çifte Kayış Montaj Bandında Düzenlemeden Önce ve Sonra Çalışma Yeri (VDI’ye göre, 1980)

10 20 30 40 50 60 70 Sadece göz hareketiyle bakış çizgisi alanı Ayakta duruşta kafanın doğal duruşu Kafa çevirme eklemi (şematik olarak) Göğüs eklemi (şematik olarak) Bel eklemi (şematik olarak) Kalça eklemi Oturma dairesi Diz eklemi Zıplama eklemi Ayak ucu eklemi Normal bakış çizgisi Görüş mesafesi cm = Vücut kısımlarının azami uzanımının yandan görünüşü; uzuv ölçüleri çizim düzeyine paralel gösterilmiştir. Şekil 18: Büyük Kadın ve Orta Büyüklükte Erkeğin Şablon Olarak Yandan Görünüşü

Ünite 19: İş Düzenlemesi Ağırlık Merkezleri Amaç: Çalışma yeri öğelerinin İnsan vücut ölçülerine i j Ünite 19: İş Düzenlemesi Ağırlık Merkezleri REFA-TEMEL EĞİTİMİ l t i r t i l - l l i t Biçimsel ve geometrik olarak uyarlanması Şekil 3: Antropometrik Bakış Açılarına Göre İş Düzenlemenin Hedefleri j l i i t l i l i t i © MESS-REFA

Ünite 19: İş Düzenlemesi Ağırlık Merkezleri % 5 % 90 Düzenlemede göz önüne alınması gereken alan Ölçüm değerleri Sıklık 5. yüzdelik 50. yüzdelik 95. yüzdelik i j Ünite 19: İş Düzenlemesi Ağırlık Merkezleri REFA-TEMEL EĞİTİMİ l t i r t i l - l l i t j Şekil 4: Vücut Ölçülerinin Dağılımı (Normal Dağılım) l i i t l i l i t i © MESS-REFA

Ünite 19: İş Düzenlemesi Ağırlık Merkezleri 15 25 45 A B C D E 3 5 - 4 ° A İnce işlerde iş 40 - 50 cm nesnesinin yüksekliği 45 - 55 cm B Makineyle çalışmada 30 - 40 cm alet yüksekliği 35 - 45 cm C Gözle dikkatli kontrol 25 - 35 cm gerektirmeyen, ancak dirsek serbestliği isteyen işler D Üst baldır serbestliği 20 cm E Asgari diz alanı 18 cm Kadınlar 38 - 47 cm Erkekler 43 - 51 cm i j Ünite 19: İş Düzenlemesi Ağırlık Merkezleri REFA-TEMEL EĞİTİMİ l t i r t i l - l l i t j Şekil 5: Oturarak Çalışmada cm Olarak Çalışma Yükseklikleri l i i t l i l i t i © MESS-REFA

Ünite 19: İş Düzenlemesi Ağırlık Merkezleri j Ünite 19: İş Düzenlemesi Ağırlık Merkezleri REFA-TEMEL EĞİTİMİ l t i r t i l - l l i t j l i i t Şekil 6: Kavrama Alanının Masa Yüzeyi Yüksekliğindeki Kesiti l l i t i © MESS-REFA

Ünite 19: İş Düzenlemesi Ağırlık Merkezleri 17 cm ³ 70 cm 15 cm 35 cm A B f g A: Denetleme ve kontrol faaliyetleri B: Hareket ağırlıklı işler Arbeiten f: Erkekler 53 cm Kadınlar 50 cm g: Erkekler 80 cm Kadınlar 70 cm i j Ünite 19: İş Düzenlemesi Ağırlık Merkezleri REFA-TEMEL EĞİTİMİ l t i r t i l - l l i t j l i i t l l Şekil 7: Bacakların Etki Alanı (Schultetus’a göre, 1980) i t i © MESS-REFA

Ünite 19: İş Düzenlemesi Ağırlık Merkezleri 2 5 3 ° 4 D C B A A: Sürekli Kadınlar 110 - 125 cm gözlemlenmeleri Erkekler 120 - 135 cm gereken nesnelerin yüksekliği B: Makineyle çalışmada Kadınlar 100 - 115 cm alet yüksekliği Erkekler 110 - 125 cm C: Gözle dikkatli kontrol Kadınlar 90 - 105 cm gerektirmeyen el işi Erkekler 100 - 115 cm kontrolle D: Ağır nesnelerle çalışmada çalışma yüksekliği 80 cm Gegenständen80 cm 8 c m 1 - i j Ünite 19: İş Düzenlemesi Ağırlık Merkezleri REFA-TEMEL EĞİTİMİ l t i r t i l - l l i t j l i i t l l i t i Şekil 8: Ayakta Durarak Çalışmada Çalışma Yüksekliği © MESS-REFA

Ünite 19: İş Düzenlemesi Ağırlık Merkezleri Çalışma yeri yüksekliği Yatay ilişkilendirme düzeyi l T1 W T2 dikey Ayak serbest alanı yüksekliği 1 ³ 12 cm alanı derinliği T2 ³ 15 cm Bacak alanı derinliği T1 ³ 8 cm Sajital serbest alan (çalışma yeri sınırlandırma için içten içe uzaklık) W ³ 100 cm i j Ünite 19: İş Düzenlemesi Ağırlık Merkezleri REFA-TEMEL EĞİTİMİ l t i r t i l - l l i t j l i i t l l i t i Şekil 9: Ayakta Durarak Çalışma Yerlerinde Serbest Alan Ölçüleri © MESS-REFA

Ünite 19: İş Düzenlemesi Ağırlık Merkezleri j Ünite 19: İş Düzenlemesi Ağırlık Merkezleri REFA-TEMEL EĞİTİMİ l t i r t i l - l l i t j l i i t l l Şekil 10: Vücut Duruşları i t i © MESS-REFA

Ünite 19: İş Düzenlemesi Ağırlık Merkezleri j Ünite 19: İş Düzenlemesi Ağırlık Merkezleri REFA-TEMEL EĞİTİMİ l t i r t i l - l l i t j l i i t l l i t i Şekil 11: Uygun Bakış Açısı © MESS-REFA