ESKİ MISIR SANATI Tanrı Seth ve Philae Tapınağı

SETH Mısır mitolojisinde Seth kötülük tanrısı, kardeşi Osiris ise iyilik tanrısıdır. Seth‚ ne kadar akıllı bir şekilde uğraşsa da Osiris ve Horus’u yok edemeyince, iyi kötüye karşı zafer kazanır. Ancak tanrılar da Seth’i yok edemezler. Aşağı (kuzey) Mısır kralı kabul edilir. Bir eşeği anımsatan kırmızı saçlı ve büyük kulaklı bir hayali hayvan olarak temsil edilir. Çöl ve fırtınalar ile beraber düşünülür. Yunanlılar, bu tanrıyı Typhon olarak görürler. Uzun yıllar, Set, aşağı Mısır'ın; Horus da yukarı Mısır'ın hamisiydi. İki ülke birleştikten sonra, Set ve Horus beraber taç giymiş firavunlar olarak gösterildiler. Fakat yukarı Mısır, aşağı Mısırı fethettikten sonra; güneyin firavunları sıklıkla Horus'un (yukarı Mısır'ın tanrısı) şeytani düşmanı Set olarak portrelendiler.  

Set, Osiris'in erkek kardeşidir Set, Osiris'in erkek kardeşidir. Set'in hiç çocuğu yoktur, çorak çöller onun için onunla anılır, aynı zamanda bereketli Osiris'in anti-tezidir. Horus ile savaşları boyunca, tanrıça Neith Horus'a taht, Set'e ise Astarte ve Asat tanrıçalarını veren bir anlaşma önerdi.   Set, erkek kardeşi Osiris'i öldürmesi ile ünlüdür, mitolojiye göre insanlar Osiris'i severler. Koyduğu kuralları severek yerine getirirler. Kardeşi Seth onun bu başarısını kıskanır. Seth Osiris'ten kurtulmak için bir plan yapar. Kardeşinin ölçülerine uygun bir tabut yaptırır. Bir şölen düzenler ve Osiris'i de o şölene davet eder. Şölenin en sonunda önceden yaptırdığı tabutu çıkararak bu tabutun kime uyarsa ona verileceğini söyler. Herkes dener ve tabut sadece Osiris'e uyar. Bunun üzerine Seth hemen tabutun kapağını kapatır ve Osiris'in içinde olduğu tabutu Nil'e atar, aynı zamanda onun oğlu Horus'u da öldürmeye teşebbüs etmiştir. Horus, yaşamış, babasının ölümünün intikamını almış ve Set'i sonsuza kadar çöle sürgüne yollamıştır.

Set'in sürgüne gönderilme kararı Ra tarafından yönetilen tanrılar konseyinde alınmıştır. Tanrıların çoğu Horus ve onun annesi İsis'in Osiris'ten gelen Mısır tacının mirasçısının Horus olduğu iddiasını desteklerken, Ra bu fikre katılmamıştır. O, Horus'un böyle güçlü bir pozisyon için çok genç olduğuna inanıyordu. Böylece, duruşma kimse yenişemeden uzun yıllar sürdü. İsis'in bir kurnazlığı davanın kapanmasına neden oldu.

Büyü kullanarak, İsis kendini çok güzel bir genç kadına çevirdi Büyü kullanarak, İsis kendini çok güzel bir genç kadına çevirdi. Set, O'nu gözlerinden yaş akarken gördü ve sorunun ne olduğunu sordu. İsis, kendi ve Horus'un durumuna benzetmeden bir hikâye anlattı. Buna göre şeytani bir adam onun kocasını öldürmüş, ailesini sürülerini çalmayı denemişti. Set, bu kötü duruma çok kızar, bu şeytani adamı yok ederek aile mülklerinin genç kadının oğluna geçmesi için ısrar eder. Kendi kelimeleri ile kendi yaptıklarını ayıplar ve Mısır tacını kaybeder. Set, her zaman tamamıyla şeytani bir figür olmamıştır. Onun yer altına yaptığı karanlık yolculuk boyunca, Horus ile kavgasında O'nu hamisi olan Ra'nın mavnasında olan güneşi korumuştur. Yılan şeklindeki canavar Apep ile kavga etmiştir. Ayrıca, 19. hanedan döneminde kısa bir süre çölün güçlerini sakinleştiren tanrı olarak Set'e duyulan saygı büyümüştür. Birçok firavun, o dönemde Set'in isminden türeme örneğin Seti gibi isimleri kendilerine isim olarak seçmişlerdir. Set ölümsüzlerin babası olarak anılır, tek amacı Dünya'yı ele geçirmektir bu sebeple firavun olmaya çalışır.

Philae Tapınağı Philae, Mısır'da Nil Nehri üzerinde adadır. Birinci çağlayan ve eski Aswan Barajı'nın biraz yukarısında, Mısır'ın Aswan ili sınırları içinde, Aswan kentinin 11 km güneybatısında bulunan ada, 1970'lere kadar eski bir Mısır tapınak kompleksine ev sahipliği yapmıştı. Philae hiyeroglifte “Apo” olarak yazılır ve fildişi anlamına gelmektedir. Bu ada çok önemli bir yerdir ve fildişi ticaretinde önemli bir yeri vardır. Philae Adası, Tanrıça Isis’in yönetim merkeziydi. Adadaki ilk tapınak 30. hanedana mensup yerel firavunlar tarafından inşa edilmiştir. Tapınağın inşası Yunan Ptolemaic hanedanlığı ve Romalı yöneticiler tarafından sürdürülmüştür.

Ebu Simbel'dekinden sonra Nübye'nin en önemli tapınağıdır Ebu Simbel'dekinden sonra Nübye'nin en önemli tapınağıdır. Ada, her yıl Nil'in kabardığı mağarayı ve Osiris'in son uykusuna yattığı Abaton'un bulunduğu, insanların girmesi yasak Biggeh adacığını da kapsayan büyük bir dinsel merkezdi. Osiris'in karısı büyücü İsis için yapılmış mimari kompleksin merkezinde bu tanrıçaya adanmış bir tapınak bulunur. Tapınağın özgün bir girişi vardır. Pilonlardan birinin önünde çok geniş avlu uzanır. Sonra sütunlu salona geçilir. Salonun gerisinde ise, on iki oda ile bir kriptanın yer aldığı kapalı tapınak bulunur. Tapınağın üstünde, Osiris'in mezar şapelinin yer aldığı bir teras vardır. Adada, tören alayları sırasında İsis'in kayığının konduğu, zarif sütunlarla süslü ünlü Traianus köşkü ile çok özel bir işlevi olan Hathor tapınağı gibi başka yapılar da vardır. Kızarak Nübye topraklarına giden “Uzaktaki tanrıça” Hathor, sakinleştikten sonra Mısır'a geri dönerken Philae'de konuk edildi. Mısırlılara çağın tapınağı diye adlandırılan bu yapının duvarları, tanrıçayı neşe içinde tutmak için dans ve müzik sahneleriyle süslenmiştir.  

Philae, Hıristiyanlığın Mısır'da yaygınlaşmasından sonra açık kalan tek tapınak olmuştur. Gerçekten de, duvarlarına kazınmış olan son pagan yazıtı Milattan sonra 473 tarihlidir. 1906 yılında Aswan Barajı inşası nedeniyle Nil’in yükselmesi adanın sular altında kalmasına yol açmıştır. Tapınak UNESCO’nun işbirliğiyle kurtarılmıştır. İlk olarak tapınağın etrafına geçici baraj inşa edilmiş ve sular bitirilmiştir. Sonra tapınak boşaltılmış ve Philae Adası’ndan Egilica Adası’na götürülüp yeniden dizayn edilmiştir. Yeni yerinde bütün taşlar numaralarına göre aynen yerleştirilmiştir. Orijinal olarak aynı titizlikle yapıldığından tamamlanması 9 yıl sürmüştür. Günümüzde Philae adası Nasser Gölü’nün derinliklerindedir.