© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 Yönetim Bilişim Sistemleri DİJİTAL İŞLETMEYİ YÖNETME, 12. BASIMDAN ÇEVİRİ KÜRESEL SİSTEMLERİ YÖNETME Bölüm 15

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 Yönetim Bilişim Sistemleri İşletmeleri uluslararasılaşmaya iten başlıca faktörler nelerdir? Küresel işletmelerin geliştirilmesine yönelik alternatif stratejiler nelerdir? Enformasyon sistemleri, farklı küresel iş stratejilerini nasıl destekleyebilir? Küresel enformasyon sistemlerinin neden olduğu zorluklar ve bunların yönetim çözümleri nelerdir? Uluslararası enformasyon sistemleri geliştirirken hangi konular ve teknik alternatifler üzerinde durulmalıdır? Öğrenme Hedefleri CHAPTER 15: MANAGING GLOBAL SYSTEMS 2

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 Yönetim Bilişim Sistemleri Sorun: 3M’in birbirinden bağımsız enformasyon sistemleri kullanan pek çok farklı bölümü ve binlerce yerel faaliyeti vardı, yöneticilerin veriye zamanında ulaşması mümkün değildi Çözüm: Tüm eski yazılımlarını değiştirmek üzere SAP İş Paketi Uygulamaları (SAP’s Business Suite Applications)’nı tercih etti, SAP kurumsal yazılımını aşamalı ve modüler etaplarla yaygınlaştırdı Görülmektedir ki: Küresel işletmeler işlerini takip edebilmek için uluslararası sistemlere gereksinim duyar Açıktır ki: Kurumsal yazılım paketlerinin kullanımı bütünleştirme sorunlarını en aza indirir 3M: Dünya Çapında Satan Yapışkan Film ve Zımpara Kağıtları CHAPTER 15: MANAGING GLOBAL SYSTEMS 3

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 Yönetim Bilişim Sistemleri Küresel ekonomik sistem ve küresel dünya düzeni ileri ağlar ve enformasyon sistemleri tarafından yönlendirilmektedir Uluslararası ticaretin gelişimi yerel ekonomileri tüm dünyada köklü biçimde değiştirmektedir Örneğin, yüksek nitelikli elektronik ürünlerin üretimi çok sayıda ülke tarafından paylaşılmıştır – Örnek: Hewlett-Packard dizüstü bilgisayarı Uluslararası Enformasyon Sistemlerinin Gelişimi CHAPTER 15: MANAGING GLOBAL SYSTEMS 4

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 Yönetim Bilişim Sistemleri Uluslararası Enformasyon Sistemlerinin Gelişimi BİR HP DİZÜSTÜNÜN PAZARA GİDEN YOLU HP ve diğer elektronik işletmeleri, ürünlerinin dağıtımı ve üretimine çok sayıda farklı ülkeyi dâhil etmektedir. ŞEKİL 15-1 CHAPTER 15: MANAGING GLOBAL SYSTEMS 5

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 Yönetim Bilişim Sistemleri Uluslararası sistemler geliştirme stratejisi 1.Küresel ortamı anla İş sürükleyicileri endüstrinizi küresel rekabete zorlar Yönetsel güçlükler yaratan geciktiriciler (inhibitors) 2.Rekabete yönelik kurum stratejisi geliştir İşletme küresel rekabete nasıl yanıt vermelidir 3.Örgütsel yapı ve iş bölümünü geliştir Üretim, pazarlama, satış vb. nerede konumlandırılacak 4.Yönetsel konular üzerine düşün İş prosedürlerinin tasarımı, yeniden yapılandırma, değişim yönetimi 5.Teknoloji platformunu göz önüne bulundur Uluslararası Enformasyon Sistemlerinin Gelişimi CHAPTER 15: MANAGING GLOBAL SYSTEMS 6

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 Yönetim Bilişim Sistemleri Uluslararası Enformasyon Sistemlerinin Gelişimi ULUSLARARASI ENFORMASYON SİSTEMLERİ MİMARİSİ Küresel ortam, küresel kurum stratejileri, örgüt yapısı, yönetim ve iş süreçleri ve teknoloji platformu uluslararası bir enformasyon sistemi mimari geliştirmenin temel boyutlarıdır. ŞEKİL 15-2 CHAPTER 15: MANAGING GLOBAL SYSTEMS 7

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 Yönetim Bilişim Sistemleri Küresel iş sürükleyicileri: – Genel kültürel faktörler uluslararasılaşmaya yönlendirir ve özel iş küreselleşme etmenleri olarak sonuçlanır Uluslararası Enformasyon Sistemlerinin Gelişimi CHAPTER 15: MANAGING GLOBAL SYSTEMS 8 GENEL KÜLTÜREL FAKTÖRLERÖZEL İŞ FAKTÖRLERİ Küresel iletişim ve ulaşım teknolojileri Küresel kültürün gelişimi Küresel sosyal normların ortaya çıkışı Siyasi istikrar Küresel üst enformasyon tabanı Küresel piyasalar Küresel üretim ve faaliyetler Küresel koordinasyon Küresel işgücü Küresel ölçek ekonomileri

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 Yönetim Bilişim Sistemleri Küresel iş sistemlerine karşı zorluklar ve engeller – Genel kültürel zorluklar Kültürel tekilcilik – Bölgecilik, ulusalcılık, dil farklılıkları Sosyal beklentiler – Marka adı beklentisi, çalışma saatleri Siyaset hukuku – Sınırlar arası veri akışı – Sınırlar arası veri ve mahremiyet hukuku, ticari düzenlemeler Uluslararası Enformasyon Sistemlerinin Gelişimi CHAPTER 15: MANAGING GLOBAL SYSTEMS 9

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 Yönetim Bilişim Sistemleri Küresel iş sistemlerine karşı zorluklar ve engeller (devam) – Özel zorluklar Standartlar – Farklı Elektronik Veri Değişimi (Electronic Data Exchange – EDI), e-posta, telekomünikasyon standartları Güvenilirlik – Eşit şekilde güvenli olmayan telefon ağları Hız – Farklı veri aktarım hızları, ABD’den daha yavaş olması İnsan kaynağı – Kalifiye danışmanların eksikliği Uluslararası Enformasyon Sistemlerinin Gelişimi CHAPTER 15: MANAGING GLOBAL SYSTEMS 10

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 Yönetim Bilişim Sistemleri Son durum – Birçok işletme, yığın odaklı (batch-oriented) rapor vermeye, eski bir sistemden bir diğerine elle veri girişine dayanan, çok az çevrimiçi kontrol ve iletişime sahip 1960’ların yama işi uluslararası sistemlerini miras edinmiştir – Uygun uluslararası mimariler kurmakta önemli zorluklar bulunmaktadır İşletmenin küresel stratejisine uygun bir sistem planlamak Örgütün sistemleri ve iş birimlerini yapılandırmak Uygulama sorunlarını çözmek Doğru teknik platformu seçmek Uluslararası Enformasyon Sistemlerinin Gelişimi CHAPTER 15: MANAGING GLOBAL SYSTEMS 11

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 Yönetim Bilişim Sistemleri Küresel stratejiler ve iş örgütlemesi – Üç temel örgüt yapısı Merkezi: Ev sahibi ülkede Merkezi olmayan/dağınık: Yabancı yerel birimlere Koordinasyonlu: Tüm birimlerin eşit olarak katıldığı – Dört temel küresel strateji Yerel ihracatçı Çokuluslu Franchiser’lar Ulus ötesi Uluslararası Enformasyon Sistemlerinin Organizasyonu CHAPTER 15: MANAGING GLOBAL SYSTEMS 12

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 Yönetim Bilişim Sistemleri KÜRESEL İŞLETME VE STRATEJİ Uluslararası Enformasyon Sistemlerinin Organizasyonu CHAPTER 15: MANAGING GLOBAL SYSTEMS 13 İŞLETME FONKSİYONLARI YEREL İHRACATÇIÇOKULUSLUFRANCHISERULUS ÖTESİ ÜretimMerkeziDağınıkKoordinasyonlu Finans/ Muhasebe Merkezi Koordinasyonlu Satış/ Pazarlama KarışıkDağınıkKoordinasyonlu İnsan Kaynakları Merkezi Koordinasyonlu Stratejik Yönetim Merkezi Koordinasyonlu

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 Yönetim Bilişim Sistemleri Stratejiye uyumlu küresel sistemler – Sistemlerin yapılanışı, yönetim ve geliştirilmesi tercih edilen küresel stratejiyi izleme eğilimi göstermektedir. – Dört temel sistem yapılanışı 1.Merkezi: Sistem gelişimi ve işletimini tamamıyla yerel ev tabanında gerçekleşir 2.Kopyalanmış: Gelişme ev tabanında meydana gelir ancak işletim dış mekânlardaki özerk birimlere bırakılır 3.Merkezi olmayan: Her bir yabancı birim kendi eşsiz çözüm ve sistemlerini tasarlar 4.Ağ tabanlı: S istem geliştirme ve işletimi tüm birimleri kapsayan bütünleşik ve eş güdümlü bir yolla meydana gelir Uluslararası Enformasyon Sistemlerinin Organizasyonu CHAPTER 15: MANAGING GLOBAL SYSTEMS 14

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 Yönetim Bilişim Sistemleri Uluslararası Enformasyon Sistemlerinin Organizasyonu KÜRESEL STRATEJİLER VE SİSTEMLERİN YAPILANIŞI Büyük X’ler baskın, küçük x’ler de ortaya çıkmakta olan örüntüleri göstermektedir. Örneğin, yerli ihracatçılar, büyük ölçüde merkezi sistemlere yönelmektedir, ancak yerel pazarlama bölgelerinde, merkezi olmayan sistemlerin süregelen baskısı ve bu sistemlere ilişkin gelişmeler mevcuttur. ŞEKİL 15-3 CHAPTER 15: MANAGING GLOBAL SYSTEMS 15

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 Yönetim Bilişim Sistemleri Küresel bir işletme ve yapıyı destekleyen bir enformasyon sistemi geliştirmek için: 1.Karşılaştırmalı üstünlük ile değer katan etkinlikler düzenle Örnek: İşlevleri en az maliyet ve en fazla etki açısından en iyi performans gösterilebilecek yerde konumlandır 2.Kurumsal etkinliğin bölgesel, ulusal ve uluslararası her aşamasında sistem birimleri geliştir ve işlet 3.Dünya yönetim merkezi kur Uluslararası sistemlerin geliştirilmesinden tek bir ofisin olması Küresel bir enformasyon üst düzey yöneticiliği (global chief information officer, CIO) konumu Uluslararası Enformasyon Sistemlerinin Organizasyonu CHAPTER 15: MANAGING GLOBAL SYSTEMS 16

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 Yönetim Bilişim Sistemleri Gelişen küresel sistemlerde ilkesel yönetim zorlukları – Yaygın kullanıcı gereksinimleri üzerine anlaşmak – İş süreçlerindeki değişimi tanıtmak – Uygulamaların gelişimini koordine etmek – Yazılım sürümlerini koordine etmek – Yerel kullanıcıları küresel sistemleri desteklemeye teşvik etmek Küresel Sistemleri Yönetme CHAPTER 15: MANAGING GLOBAL SYSTEMS 17

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 Yönetim Bilişim Sistemleri Tipik bir senaryo: Küresel ölçekte çözülme (disorganization) – Amerika Birleşik Devletleri merkezli ve Avrupa’da faaliyet gösteren geleneksel bir çokuluslu tüketim ürünleri işletmesi, Asya piyasalarına genişlemek istiyor – Yönetim merkezi ve stratejik yönetim ABD’de Yalnızca finansal kontrol ve raporlama sistemi merkezi olarak koordine ediliyor – Üretim ve pazarlamayı bölgesel ve ulusal merkezlere dağıtmış – Yurt dışı şubelerinin birbirinden ayrı ET sistemleri var – E-posta sistemleri birbirine uymamakta – Her bir üretim tesisi ERP sistemi, farklı donanım ve veritabanı platformu vb. kullanmakta Küresel Sistemleri Yönetme CHAPTER 15: MANAGING GLOBAL SYSTEMS 18

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 Yönetim Bilişim Sistemleri Küresel sistemler stratejisi – Yalnızca temel sistemlere ortak olur Temel sistemler işletme için yaşamsal olan işlevleri destekler – Bazı temel unsurlara ortak olan sistemleri kısmen koordine eder Tamamıyla ulusal sınırların ötesine uzanmak durumunda değildir Yerel çeşitlilikler arzu edilir – Çevresel sistemler Yalnızca yerel gereksinimlere uyum sağlamayı gözetir Küresel Sistemleri Yönetme CHAPTER 15: MANAGING GLOBAL SYSTEMS 19

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 Yönetim Bilişim Sistemleri Küresel Sistemleri Yönetme YEREL, BÖLGESEL VE KÜRESEL SİSTEMLER İşletme, yerel seçeneklerden bölgesel ve küresel sistemlere kaydıkça, aracılık ve diğer koordinasyon maliyetleri artar. Bununla birlikte, işletmeler küresel sistemlerini geliştirdikçe küresel pazarlara iştirakin işlem maliyeti de azalır. Aracılık maliyetlerini azaltmanın makul yollarından birisi, küresel faaliyetler için büyük önem arz eden birkaç temel küresel sistem geliştirmek, bölgesel ve yerel birimlerin kontrolünde olan diğer sistemleri terk etmektir. ŞEKİL 15-4 CHAPTER 15: MANAGING GLOBAL SYSTEMS 20

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 Yönetim Bilişim Sistemleri 1.Temel iş süreçlerini tanımlama 2.Merkezden koordine edilecek temel sistemleri tanımlama 3.Bir yaklaşım seçme – Bölük pörçük ve büyük tasarı yaklaşımları hataya meyillidir – Mevcut uygulamalardan ulus ötesi uygulamalara aşama aşama geçiş 4.Çıktıları netleştirme – Küresel esneklik – Etkinlik sağlama – Küresel pazarlar ve büyük müşteri tabanı üretim tesislerinde yeni ölçek ekonomileri serbest bırakacaktır – Kurumsal bütçelerin kullanımını çok daha fazla sermaye temelinde optimize edecektir Küresel Sistemleri Yönetme CHAPTER 15: MANAGING GLOBAL SYSTEMS 21

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 Yönetim Bilişim Sistemleri Yönetim çözümü: Uygulama – Yaygın kullanıcı gereksinimleri üzerine anlaşma Temel iş süreçlerinin kısa listesi Ortak bir dil geliştirme, ortak özellikleri ve eşsiz (unique) yerel nitelikleri anlama – İş süreçlerindeki değişimi tanıma Başarı; meşruiyete, otoriteye ve kullanıcıları değişim tasarımı sürecine dahil edebilmeye bağlıdır – Uygulamaların gelişimini koordine etme Değişimin artımsal adımlarla koordine edilmesi Ulus ötesi sistemlerin kurulumunun koordinasyon bedellerinden kaçınmak için minimuma indirgenmesi Küresel Sistemleri Yönetme CHAPTER 15: MANAGING GLOBAL SYSTEMS 22

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 Yönetim Bilişim Sistemleri Etkileşimli Oturumu okuyunuz ve aşağıdaki soruları tartışınız SAP Küresel Ticaret Hizmetlerinin (SAP KTH) çeşitli yeterliliklerini anlatınız. Bu yazılımı kullanmak Fonterra’nın ihracatı yönetmesinde nasıl yardımcı olmaktadır? Bu sistem hangi ölçülebilir yararları sağlamaktadır? Fonterra’nın küresel ticari stratejisini ve yapısını nasıl karakterize edersiniz. Fonterra ne tür bir küresel ticarettir? Fonterra’nın yapı ve stratejisi SAP KTH’yi kullanım şekillerini belirlemiş midir? Ulus ötesi bir işletme daha farklı bir çözüm mü seçerdi? Küresel ticaret ortamı Fonterra gibi işletmeler üzerinde hangi etkilere sahiptir ve bu durum işletmelerin sistem seçimini nasıl etkilemektedir? Küresel Sistemleri Yönetme FONTERRA: DÜNYA SÜT TİCARETİNİ YÖNETME CHAPTER 15: MANAGING GLOBAL SYSTEMS 23

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 Yönetim Bilişim Sistemleri Yönetim çözümü: Uygulama (devam) – Yazılım sürümlerini koordine etme Tüm birimlerin aynı anda güncelleştirmelerini sağlamak için prosedürlerin oluşturulması – Yerel kullanıcıları küresel sürümleri desteklemeye teşvik etme Kooptasyon: Kontrolü elden bırakmadan, değişimin yönü ve niteliği konusundaki itirazları tasarlama ve uygulama sürecine getirme – Her ülke birimine Bir ulus ötesi uygulama geliştirme izni verme – Yeni ulus ötesi mükemmellik merkezleri geliştirme Küresel Sistemleri Yönetme CHAPTER 15: MANAGING GLOBAL SYSTEMS 24

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 Yönetim Bilişim Sistemleri Küresel sistemlerin teknolojik zorlukları – Bilgi işlem platformları ve sistemlerin bütünleştirilmesi Dünya çapında farklı şubeler yeni merkez sistemler, mevcut uygulama paketleriyle nasıl uyum gösterecektir Standartlaştırma: Veri standartları, arayüzler, yazılım vs. – Bağlanırlık İnternet, hizmetin herhangi bir düzeyde garantisini vermez Pek çok işletme özel ağları ve sanal özel ağları (VPNs) kullanmaktadır Gelişmekte olan ülkelerde kişisel bilgisayar yaygın değildir, demode altyapılar bulunur Teknoloji Konuları ve Küresel Değer Zincirine Yönelik Fırsatlar CHAPTER 15: MANAGING GLOBAL SYSTEMS 25

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 Yönetim Bilişim Sistemleri Teknoloji Konuları ve Küresel Değer Zincirine Yönelik Fırsatlar BÖLGELERE GÖRE İNTERNET YAYGINLIĞI Gelişmekte olan ülkelerdeki internet kullanıcılarının sayısı Birleşik Devletler ve Avrupa’dakilerden azdır, bununla birlikte en hızlı artış Asya’dadır. ŞEKİL 15-5 CHAPTER 15: MANAGING GLOBAL SYSTEMS 26

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 Yönetim Bilişim Sistemleri Küresel sistemlerin teknolojik zorlukları (devam) – Yazılım Yeni sistemleri eskisi ile bütünleştirme İnsan ara birim tasarım konuları, dili Yazılım yerelleştirme: Yazılımı ikinci bir dilde işleyecek şekilde dönüştürme En önemli yazılım uygulamaları: – Temel ticari faaliyet ve yönetim raporlama sistemleri – İş süreçlerini standartlaştırmak için tedarik zinciri yönetimi ve kurumsal sistemler – Uluslararası takımların üretkenliğini artıran uygulamalar Teknoloji Konuları ve Küresel Değer Zincirine Yönelik Fırsatlar CHAPTER 15: MANAGING GLOBAL SYSTEMS 27

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 Yönetim Bilişim Sistemleri Etkileşimli Oturumu okuyunuz ve aşağıdaki soruları tartışınız Cep telefonu işletmeleri, dünya nüfusunun en yoksul kısmında “sayısal uçurumu kapatmak” adına ne tür stratejiler kullanıyor ve hangi telefonları piyasaya sürüyor? Ekonomistler, niçin gelişmekte olan ülkelerde yaygın cep telefonu kullanımının bu ülkelerin ilerlemesinde benzeri görülmemiş bir etkiye sahip olacağını tahmin ediyor? Cep telefonlarının, gelişmekte olan ülkelerin vatandaşlarının yaşam kalitesini nasıl yükselteceğine ilişkin hangi örnekler verilebilir? Cep telefonlarının Afrika ve Asya’da yaygın bir şekilde çoğalacağına inanıyor musunuz? Neden? Küresel Sistemleri Yönetme CEP TELEFONLARI EKONOMİK KALKINMAYI NASIL DESTEKLER CHAPTER 15: MANAGING GLOBAL SYSTEMS 28

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011 All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted, in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording, or otherwise, without the prior written permission of the publisher. Printed in the United States of America. Copyright © 2011 Pearson Education, Inc. Publishing as Prentice Hall Yönetim Bilişim Sistemleri CHAPTER 15: MANAGING GLOBAL SYSTEMS 29