ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ Uz. NÜKET GÜNDÜZ

Bir öğretim yönteminin kullanılması için öncelikle kullanılacak yöntemin belirlenmesi gerekir. Yöntemi belirlerken kullanılan pek çok faktör vardır. Öğretim Yöntemlerinin Seçimini Etkileyen Faktörler Günümüz öğretim yöntem ve tekniklerini öğretmen, öğrenci ve ders faktörleri haricinde belirleyen bir çok faktör vardır. Her öğretim Yöntemi her derse, her konuya, her öğrenci grubuna, her öğretim düzeyine uygun olmayabilir. Değisik durumlarda değisik metotların kullanılması gerekir.

Hatta bir derste birden fazla yöntem ve teknik kullanılabilir Hatta bir derste birden fazla yöntem ve teknik kullanılabilir. Bir baska açılımla hiçbir yöntem yada teknik yoktur ki tek basına sihirli bir değnek görevi görsün ve tek basına etkili olsun. Bir öğretim yönteminin seçimini etkileyen faktörler sunlardır: 1)Öğretmenin yönteme yatkınlığı: Öncelikle bir öğretmen yöntem seçiminde kolay olanı değil, etkili olanı seçmelidir. Bir öğretmen yöntem seçerken kendisine basit olan sekliyle bir seçim kesinlikle yapmamalıdır.

Bu durumu su sekilde örneklendirelim; Bir tarih öğretmeni kolay bir yöntem olan düz anlatım yöntemini bir dönem boyunca hiçbir değisikliğe gitmeden kullanır. Bu ifade yanlıs bir uygulamadır. Burada öğretmen kendisini merkeze alan, az zaman çok fazla konu aktarabilme olanağı sunan bir yöntem seçmistir.

Halbuki, bu öğretmen tarih dersinde tepegöz, slayt projektörler dersi daha zengin ve öğrenmede daha kalıcı bir hal sağlayabilir. Elbette ki düz anlatım yöntemini kullanmalı fakat tartısma, soru-cevap v.b yöntemleri de öğretmen ise kosarak etkili bir öğrenme gerçeklesmesine olanak sağlanır.

2)Öğrencilerin özellikleri: Öğrencilerin motivasyonları, ailelerin sosyo-ekonomik ve kültürel özellikleri, öğrencilerin içinde yetistikleri çevre, yas, yetenek, cinsiyet ve ilgileri metot seçiminde etkilidir. Etkili bir öğretmen, sınıftaki öğrencilerin özelliklerine göre, gerektiğinde değisik metotları uygulayabilmelidir. Farklı yaslarda farklı yöntem ve teknikler kullanılabilir. Yapılan öğretim etkinlikleri, okul-aile isbirliğinde sürdürülen bir çalısma olduğundan, ailenin ekonomik ve kültürel seviyesi de farklı metotları gerektirebilir.

3)Öğretmenin kisiliği (özellikleri): Ders metodunu öğretmen seçtiği için, bu seçimde onun özelliklerinin de etkili olacağı son derece açıktır. Öğretmenin yası, cinsiyeti, mezun olduğu okul, kıdemi, o günkü motivasyonu ve psikolojik durumu da öğretim metodu seçimini etkilemektedir. Tüm bunların yanında farklı öğretmen tipleri vardır: teorik tip, dindar tip, ekonomik tip, politik tip, estetik tip v.b. Her tipin değisik yaklasım ve davranısları, değisik metotları olabilir.

Ayrıca. Meselâ, Bilgisayar derslerinde Bilisim laboratuarının kullanılması ile öğretmenin yetisme biçimi, yani mezun olduğu okul arasında bir iliski vardır. Derslerinde soru sorulmasına hiç izin vermeyen, hiç tartısma ortamı açmayan öğretmenlerde de, bu durum çesitli etmenlerden kaynaklanabilir.

4-Öğrenci grubunun büyüklüğü: Sınıf ortamındaki öğrenci sayısı da yöntem seçiminde etkilidir. Bir sınıfta 80 kisinin yer alması düz anlatım yöntemini gerektirirken tartısma yöntemi yada soru-cevap yönteminin uygulanması zor olacaktır.

5)Dersin içeriği: dersin içeriği öğrencinin seviyesine uygunluğu, uygulanabilir olması, güncelliği, açık ve net olusu, islevselliği yönüyle yöntem seçiminde etkilidir. Ayrıca, dersin içindeki konuların içeriği, genelde öğretim metodunun en kuvvetli belirleyicisidir. Bilgisayar-Biyoloji gibi derslerdeki bazı konular doğrudan laboratuvar çalısması gerektirebilir.

Tarih dersinde bazı edebi eserlerin okunup ev ödevi seklinde hazırlanması veya bazen eski metinlerin okunup açıklanması gereklidir. Konu, hangi yöntemle en iyi sekilde öğretilebilecekse, o yöntem kullanılmalıdır.

6)Maliyet: Yöntem teknik seçimindeki önemli ögelerden biride ekonomiklik / maliyet ilkesidir. Örneğin Soru-cevap yada tartısma yöntemi ekonomik bir yöntemdir; gezi- gözlem ise maliyetli bir yöntemdir.

7)Öğretim araç-gereçleri: Öğretim kurumlarındaki mevcut öğretim materyalleri yöntem seçiminde etkilidir. Örneğin deney yöntemi için kullanılacak materyallerin olmaması beklide öğretmeni sadece düz anlatım yöntemi seçimine itecektir. Tarih dersinde düz anlatım yöntemini seçen öğretmenlerinde derslerinde bilgisayar yada video materyallerinin bulunması durumunda kullanacakları yöntemlerde değisikliğe gitmesi ihtimali yüksektir. Bahsedilen materyallerin dısında okullarda Episkop, Tepegöz, Datashow, Bilgisayar, Deney materyalleri, Slayt Projektör, Opak v.b araç gereçler bulunur.

8)Zaman ve fiziksel olanaklar: Yukarıda bahsedilen yöntem seçimini etkileyen faktörlere ilave olarak dersin süresi, bina, sınıf, ısık, sıcaklık gibi faktörler de yöntem seçiminde etkilidir.

Düz Anlatım (Takrir) Yöntemi "Sayet eğitimin amacı sadece bir konuda veya alanda bilgi sahibi kılmaksa... takrir metodunu kullanmak tartısma metodunu kullanmaktan çok daha iyidir. Yok eğer, eğitimin amacı problem çözümleyecek nitelikte bazı yetenek ve hünerlerin gelistirilmesi ise, o takdirde en yetersiz sınıf tartısması bile bir çok takrirden daha üstündür." B.Bloom Eğitim tarihinde ve günümüzde en yaygın ve en çok kullanılan, ve aynı zamanda "en eski" niteliğini de tasıyabilecek bir öğretim metodudur.

Dolayısıyla, geleneksel bir metoddur Dolayısıyla, geleneksel bir metoddur. Bu metod, bugün de genellikle sosyal bilimler alanında ağırlıklı olmak üzere, sözlü anlatım gerektiren hemen bütün eğitim- öğretim faaliyetlerinde kullanılmaktadır. Eğitim vasıtasıyla kısa zamanda organize bilgi sunulmak isteniyorsa, kullanılacak en iyi metod budur.

Bilgi düzeyindeki davranısların kazandırılmasında çok etkili olan bu metod, aynı anda çok sayıda kisiye hitap edilebilmesi dolayısıyla da avantajlıdır. Ancak bu metodun iyi kullanılabilmesi, öğretmenin kisiliğine, bilgisine, ses tonuna, konusma gücüne (konusma temposu, melodisi, telaffuzu, süre ayarlama), diyalektik metodu iyi kullanmasına, jest ve mimiklerine bağlıdır. Bu metodla ders anlatılırken drama tekniği, tasvir, açıklama ve hikâye gayet ustalıkla kullanılmalıdır.

En çok kullanılan ve en eski yöntemlerden birisidir En çok kullanılan ve en eski yöntemlerden birisidir. Öğretmen merkezli bir yöntem olup, öğretmenlerin konu ile ilgili bilgilerini pasif sekilde oturan öğrencilere aktardığı bir ortamda gerçeklesir. Bilissel alanın bilgi basamağındaki davranısların kazandırılmasında etkilidir.

Genel olarak öğrenciler pasif konumda oldukları ve sunu sırasında soru sorma ve düsüncelerini açıklama fırsatını fazla bulamadıkları için etkili bir yöntem olarak kabul edilmez. Bununla birlikte bu yöntem geçmiste olduğu gibi gelecekte de öğretmenler tarafında kullanılmaya devam edilecektir. Çünkü “konusarak bilgi aktarma” ihtiyacı sürekli olacaktır.

Düzanlatım yöntemi öğretmen merkezli ve konusmaya dayalı bir yöntemdir Düzanlatım yöntemi öğretmen merkezli ve konusmaya dayalı bir yöntemdir. Düzanlatım yöntemi sadece kendi basına değil, bütün tekniklerin uygulanması asamasında kullanılmaktadır. Anlatma yöntemi genellikle kalabalık sınıflarda ya da öğretmenlerin diğer yöntemleri kullanma yeterliliği düsük olduğu durumlarda sıkça basvurulan bir yöntemdir.

Sadece düzanlatım yöntemiyle ders islendiğinde öğrencinin dikkati kısa sürede dağılabilir ve motivasyonu düsebilir. Bu nedenle düzanlatım yöntemi ile birlikte öğrencinin derse etkin katılımını sağlayan (soru-cevap, beyin fırtınası, grup tartısmaları gibi) tekniklerin kullanılması ve eğitsel değeri olan anı, espri, fıkraların anlatılması önerilmektedir.

Düzanlatım hemen hemen bütün derslerde kullanılabilme ve açımlayıcı, yorumlayıcı, belirtici, aydınlatıcı gibi özelliklerinden dolayı öğretimdeki yerini koruduğu söylenebilir. Uygulanmasının kolay ve ekonomik olması, kalabalık sınıflarda rahat kullanılabilmesi, kısa zamanda daha çok bilgi sunma ve çok öğrenciye ulasabilme, öğrencilerin konu hakkında organize bilgi sahibi olabilmeleri vb. düzanlatım yönteminin avantajlı özellikleri olarak belirtilebilir.

Düzanlatım yönteminin etkili bir sekilde kullanıldığı önemli yerleri söyle sıralayabiliriz: Konuyu giris yaparken Öğrencilerin derse dikkatlerini çekme Öğrencileri güdüleme Konuyu özetleme Konular arasında geçis yapma Herhangi bir etkinliğin nasıl yapılacağına iliskin açıklamalar yaparken Önemli olan kısımlara vurgu yaparken Açıklama ve yorum yaparken

Anlatma yönteminin yararları: Bilgileri kalabalık gruplara sunmak açısından yararlıdır. Kısa zamanda daha çok bilgi sunulabilir. Konu, düzenli bir biçimde sunulabilir. Öğretmen merkezli olduğu ve sunu sırasında öğretmenin sürpriz bir bilgi ile karsılasmayacağı için öğretmenin kendine güvenini artırır. Uygulanması kolay ve ekonomiktir.

Anlatma yönteminin sınırlılıkları: Konuyu dikkatle dinleyemeyen ve takip edemeyen öğrenciler çok kolay bir sekilde dersten koparlar, Görmeye dayalı bilgilerin ve psikomotor davranısların bu metodla öğretilmesi çok zordur, Dinleyiciler söylenenleri kosulsuz kabul etmek konumundadır Öğretmen merkezlidir Dinleyiciler oldukça pasiftir.

Sözel bir iletisim söz konusu olduğu için somut bilgileri, nesneleri öğretmek gerektiğinde ek açıklamalar yapılması gerekli olur Bazen laf kalabalığından dolayı ana konudan uzaklasma durumu ortaya çıkabilir. Öğrencilerin geçmis yasantılarından örnekler kullanmaları yok denecek kadar azdır. Bu metod büyük ölçüde kitabî bilgilere dayandığından, öğrencileri arastırma ve inceleme yapma yerine, kalıp bilgileri ezberlemeye sevk eder,

Öğrencinin dikkati kısa sürede dağılabilir ve motivasyonu düsebilir. Dinlemenin tek basına öğrenmedeki etkisi (%20) dikkate alındığında; sadece anlatma yöntemi ile ders islenmesi durumunda, öğrenme düsük düzeyde gerçeklesebilir. Dinleyenlerin ilgi ve ihtiyaçlarının karsılanıp karsılanmayacağını belirlemek güçtür. Sürekli öğretmen aktif olduğundan öğrencilerin öğrenme düzeylerine yönelik olarak yeteri kadar dönüt alınamamaktadır.

Tartısma Yöntemi Tartısma yöntemi öğrenci merkezli bir sınıf ortamının olustuğu, öğrencilerin kendilerini rahatça ifade edebildikleri, düsünme, elestirme, baskalarının görüslerine saygı duyma, ilerisim kurma vb. becerilerini gelistiren bir yöntemdir. Bu yöntemin uygulanması öğrenmenin kalıcılığı açısından önemlidir. Öğrendiklerini konusarak uygulamaya dönüstüren öğrenciler daha kalıcı bir öğrenme elde ederler.

Günlük yasamımızda küçük gruplarla tartısma ortamı çoğunlukla kendiliğinden ortaya çıkar. Ancak bu tür tartısmaların bireyin üzerindeki etkisini kontrol etmek ve bir sonuca bağlamak oldukça güçtür. Bu nedenle tartısma bir öğretim yöntemi olarak kullanılırken, belli hedeflere ulasılmasını sağlayacak biçimde planlı ve programlı bir sekilde yürütülmesi gerekir.

Tartısma, bir konu üzerinde öğrencileri düsünmeye yöneltmek, iyi anlasılmayan noktaları açıklamak ve verilen bilgileri pekistirmek amacıyla kullanılan bir yöntemdir. Tartısma yöntemi öğrencilerin konu hakkında bilgi ve deneyim kazanmalarını sağlar. Öğrencilerin derse etkin katılımını sağlayan tartısma yöntemi, bulus yoluyla öğretim stratejisinin kullanımında ve kavrama düzeyindeki davranısların kazandırılmasında etkili olarak kullanılabilir.

Göreve yeni baslayan öğretmenlerin bu yöntemi kullanma becerilerinin düsük olması ve bazen ana konudan sapma olması gibi durumlar tartısma yönteminin sınırlılıkları olarak belirtilmektedir.

Tartısma iki veya daha fazla kisinin belli bir konuda düsüncelerini sergileme yoluyla fikir alısverisinde bulunmalarıdır. Öğretmen öğrenci etkilesimi yoğun sekilde yasanmaktadır ve öğretmenler her zaman tartısma yönteminde yönetici rolünü üstlenmelidirler. Sınıf düzeni olarak çember ya da U düzeni en etkili sıra düzenidir. Tartısmaya tüm öğrencileri katmak esastır.

Tartısma Yönteminin Asamaları 1 Tartısma Yönteminin Asamaları 1. Tartısma Probleminin Seçimi: Tartısma problemi seçilirken katılımcıların ilgi ve tutumları ile konuyla ilgili ön bilgileri göz önünde bulundurulmalıdır. Konu katılımcılar için ilgi çekici olmalı ve tartısmaya karsı güdülenmelidir.

Bunun yanısıra problem cümlesinin açık olması, konuyu tam olarak belirtmesi, konuyu sınırlayabilmesi gerekir. Problem cümlesi soru yada düz cümle olarak ifade edilebilir. Ancak soru cümlesi katılımcıların ilgisini çekmede ve onları arastırma yapmaya tesvik etmede daha etkilidir.

2. Tartısmayı Yönlendirecek Soruların Belirlenmesi: Tartısma yönteminde eğiticiler katılımcıları sorularla yönlendirmezse tartısmadan elde edilen sonuçlar hedefler doğrultusunda olmayabilir, konu dağılabilir. Bu nedenle eğiticinin tartısmayı yönlendirecek açılıs, gelisme ve kapanıs bölümüyle ilgili anahtar soruları önceden hazırlaması gerekir.

3. Araç ve Tekniklerin Belirlenmesi: Tartısma sürecinde bir çok öğretim araç ve tekniklerinden yararlanılabilir. Bu amaçla tartısmadan önce probleme uygun dramatazisyonlar yapılabilir, sergiler ve yakın çevre gezilebilir, yazılı materyaller okunabilir, radyo dinlenebilir ve film izlenebilir. Bu tür etkinlikler katılımcılarda ortak yasantı olusmasını sağlar ve tartısmaya katılımı sağlar.

4. Tartısmanın Yapılacağı Fiziksel Ortamın Düzenlenmesi: Tartısmanın yapılacağı fiziksel ortam ve katılımcı sayısı tartısmanın niteliğini etkiler. Çok kalabalık gruplarda tartısmalar bazı katılımcıların tartısma dısında kalmasını sağlar. Tartısma ortamında sağlıklı iletisim kurulmasında, katılımcıların birbirlerini görmeleri önemli rol oynar. Bu nedenle katılımcıların, daire ya da yarım ay biçiminde oturmasının sağlanması gerekir.

5. Değerlendirme: Tartısma sonunda, tartısma eğitici ya da katılımcılar tarafından değerlendirilmeli ve sonucu özetlenmelidir.

Tartısma Yönteminin Yararları • Özdenetim ve disiplin becerisini kazanır, • Tartısama ortamında etkili dinleme ve konusma becerilerini kazanır, • Öğrencilerde sosyallesme sağlanır, Bilissel alanın analiz ve değerlendirme basamaklarında davranıs gösterebilirler, • Kritik düsünme ve elestirel düsünme becerileri kazanırlar • Saygılı ve demokrat bireyler olusturur. • Öğretmen-öğrenci etkilesimi yüksektir.

Öğrenme ortamında öğrencilerin geçmis yasantılarından yararlanmalarını sağlar • Analiz, sentez ve değerlendirme gücü kazandırır. • Öğrencilerin derse etkin katılımını sağlar • Öğrencilerin özgür bir sekilde düsüncelerini ifade etme ve bir konu hakkında yorum yapmalarını sağlar. • Öğrencilerin konuya farklı açılardan bakmalarına imkan verir

• Öğrencilerin dinleme ve liderlik özelliklerinin ortaya çıkmasını sağlar • Öğretmenlerin öğrencilerini daha iyi tanımalarını sağlayabilir, • Gruba ait olma duygusu ve öğrencilerin kendilerine güven duyguları gelisir.

Tartısma Yönteminin sınırlılıkları • İyi kontrol edilmezse beklenmedik sonuçlar doğurabilir, • İyi bir planlama yapılmazda tartısma konu dısına tasar, • Her öğrenci tartısmaya esit sekilde katılmayabilir, • Kalabalık sınıflarda uygulanması zordur, • Uzun süre gerektirir, • Hazırbulunusluk düzeyi düsük gruplarda etkili olmaz

Tartısma yöntemini kullanırken dikkat edilecek hususlar sunlardır: Bilgi düzeyindeki konular tartısma konusu yapılmamalı, Öğrencilerin oturma düzeni, uygulanan tartısma yöntemine ve sınıf mevcuduna göre belirlenmeli, Öğrenciler, tartısılacak konu içeriği ile ilgili en az bilgi düzeyinde hedef-davranısları kazanmıs olmalı, Tartısmanın grup ya da sınıf olarak mı yapılacağına karar vermeli, Tartısma tekniği/tekniklerine (münazara, panel, forum vb) karar vermeli,

Dersin tamamı tartısmaya ayrılmamalı Bir konu bölümler halinde ayrı ayrı gruplarda tartısıldıktan sonra, ders bitiminde mutlaka toplu tartısma çalısması yapılmalı, Öğrencilerin düsünce ve görüslerini rahatça ifade etmelerine olanak sağlanmalı, Bütün öğrencilerin tartısmaya katılması sağlanmalı, Tartısma bittikten sonra ortaya çıkan sonuç kısaca özetlenmelidir.

Bu yöntemin etkili olabilmesi için 1.Tartısma önceden planlanmalıdır. Tartısmaya iliskin konu ve amaçlar önceden belirlenmelidir. Öğrencilerin tartısma konusu hakkındaki hazır bulunusluk düzeyi önceden bilinmelidir. Tartısma konusu ve amaçlarıyla uyumlu olacak bir tartısma süresi belirlenmelidir. Tartısma ortamının uygunluğu sağlanmalıdır, Tartısma kuralları belirlenmelidir, Tartısma sonuçlarının nasıl değerlendirileceği belirlenmelidir.

2.Tartısma lideri ve tartısmaya katılanlar tartısmanın amacına ulasabilmesi için bazı esaslara dikkat etmelidir. Tartısmaya katılanlara dengeli bir sekilde (demokratik) söz hakki vermelidir. Tartısma konusuna öncelikle liderin ilgi duyması gereklidir. Tartısma konusu hakkımda yeterli bilgiye sahip olmalıdır. Aksi halde tartısmanın amacına ulasması güçlesir. Görüs belirtenlere saygılı davranmalıdır. Tartısmaya katılanların birbirlerinin görüslerine saygılı oldukları bir ortam olusturulmalıdır.

1. Büyük Grup Tartısması Televizyonlarda çok sayıda kisinin, öğretimde ise bütün sınıfın katıdığı tartısma gruplarına verilen ad. Yönetici burada belli bir düzen içinde isteyen herkese esit oranda söz vermeye, arada sırada konuyu özetlemeye dikkat etmelidir. • Sınıf mevcudunun küçük gruplara bölünemeyecek kadar az olduğu 7 – 10 öğrencinin bulunduğu durumlarda kullanılabilir. Bir baska deyisle, sınıfın tamamı tartısmada bir grup olarak algılanır.

Tartısmaya katılanlar birbirini görecek sekilde otururlar. • Belirli bir zaman içinde önceden belirlenmis konu ile ilgili tartısma yapılır. • Lider konusmacılara söz verir, konusulanları zaman zaman özetler. • Sonucun rapor haline getirilmesi yararlı olur.

2. Küçük Grup Tartısması Öğrenciler belli sayıda gruplar olusturur ve belli konular üzerinde herkes grup sayısı kadar dakika konusma yapar. "Vızıltı 22" iki kisilik bir gruptur ve ikiser dakika konusurlar; "Vızıltı 55" bes kisilik bir gruptur ve beser dakika konusurlar v.s. Bu teknikte çok büyük gruplar olusturulmaz.

• Tartısmalara daha fazla katilimi sağlamak amacıyla, büyük grupların küçük gruplara bölünmesiyle olusturulur. • Bunun için bütün grup elemanlarının sayısı dikkate alınarak Grup 22, Grup 44 gibi planlamalar yapılır. • Her grup konuyu belirli süre aralarında fısıltı seklinde tartısır. • Bunun sonucunda sınıftaki tüm gruplar konu ile ilgili görüslerini açıklarlar.

Münazara Tekniği Birbirine zıt görüsler içeren bir konuda iki farklı grup olusturulur ve her grup kendi görüsünü belli zaman birimleri içinde tarafsız bir dinleyici grubuna anlatır. Amaç, kendi tarafının görüslerini doğru, diğer tarafınkileri yanlıs göstermektir. Dinleyici grup alkıslarla tartısmanın akısını etkilemeye çalısırken, tartısmacıları çesitli yönlerden tek tek değerlendiren ve kazanan tarafı açıklamaya yetkili bir jüri vardır.

Burada tartısmalar fazla bilimsel olmaz; daha ziyade söz ustalığı ve hazır cevap olma gibi özellikler öne çıkar. Ancak gene de öğrenciler herhangi bir münazaraya, uzun süre kaynakları tarayarak ve bilgi toplayarak hazırlanırlar. Öğrenci hem kendi tezini hem de karsı tezi iyi bilmelidir. Eğer öğretmen münazarayı sınıfta düzenlemis ise, daha sonra karsıt görüsleri topluca değerlendirecek bir sınıf çalısması da yapmalıdır. Kazanan taraf jüri tarafından ilan edilir.

Panel Tekniği Panel, belli bir konunun uzmanlarının (5-9 kisi), bir yöneticinin baskanlığında o konuyu derinliğine islemeleridir. Eğer uzman kisiler yoksa, panele katılanlar iyi bir ön hazırlıktan sonra, âdeta bir uzman bilgisi ile tartısma yapmalıdırlar. Buradaki tartısmalar, herkesin konuyu çesitli açılardan ele almaları ve samimi bir havada tartısmaları seklinde olur.

Münazara grupları farklı masalarda oturdukları halde, panel grubu tek masada oturur. Sınıfta panelvarî tartısmalarda öğretmenin panel yöneticisi olması iyi olacaktır. Genellikle güncel konuların tartısıldığı panelde, öncelikle panelistler izleyicilerle diyaloga girmeden konuyu tartısırlar, daha sonra izleyicilerle iletisime girilir. Lider zaman zaman ilave sorular sorup açıklamalar yapabilir.

Örn: Öğretmenler Gününde: “Türk Eğitim Sistemi ve Öğretmenlik Mesleği” bir panel düzenlenirse her bir panelist bu konuya farklı bakıs açılarıylam hazırlık yapabilir. Bir öğretmen öğretmenlerin sistemdeki hiyerarsik yapısını ele alırken, bir baska öğretmen ekonomik boyutu aktarabilir.

Zıt Panel Tekniği (Kollegyum) Bu tekniğin uygulanması için tartısma konusu hakkında öğrencilerin bilgi sahibi olmaları gereklidir. Bunun için, bu teknik genellikle daha önce öğrenilmis konuların tekrarında uygulanır. Teknik uygulanırken bir lider ve yönetici seçilir.

Sonra grup veya sınıf ikiye bölünür Sonra grup veya sınıf ikiye bölünür. Bu gruplardan biri soru diğeri cevap grubudur. Grupların önceden hazırlık yapmalarında yarar vardır. Zıt panelde amaç, öğrencilerin ilgisini çekmek, yaratıcı düsünme güçlerini gelistirmektir

Kısmen tartısılmıs ancak yeterince açıklığa kavusmamıs konular bu teknikle tartısılarak daha anlasılır hale getirilebilir. Genelde soru soran grup, dinleyicilerden olur; cevap veren grup ise uzmanlar kuruludur. Soru soran grup da daha önce konu üzerinde bir hayli hazırlık yaparlar. Sorular genelde dinleyici grubun o konudaki ilgi ve ihtiyaçlarına göre sekillenir. Bu teknikte cevap grubunun soruları cevaplandıramadığı durumda gruplar yer değistirebilir.

Forum Tekniği Belirli bir konuda uzman bir tartısma grubunun konuyu izleyici bir grup önünde savunduğu bir tekniktir. Forumda konusmacılar arasında bir tartısma olmaz ve konusmacılar birbirlerine soru sormazlar. Panel tekniğine benzemekle birlikte, ayrıldığı temel nokta, baslangıçtan itibaren konusmacıların izleyicilerin sorularına cevap vererek görüslerini savundukları bir tekniktir. panel tekniğine göre daha formaldir. Panelden sonra forum tekniğide uygulanabilir.

Açık oturum Biçim olarak panele benzeyen bu toplantı biçiminde, kisilerin tebliğvari sunuları yoktur. Konu üzerinde çesitli defalar söz alarak konusabilirler. Eğer açık oturuma katılanlar sayısı genis tutulursa veya söz hakkı vermede herkese esit davranılmazsa, sık sık hos olmayan ve kontrolü zor durumlar meydana gelebilir. Güncel konular halka açık sekilde tartısılır.

Sempozyum Tekniği Genellikle 3-5 konusmacının daha çok bilimsel bir konuyu izleyenlere sunmaları ve sonuçta da konunun soru cevaplarla büyük grup tartısması biçiminde ele alındığı bir tekniktir. Konusmacılar yüzleri izleyicilere dönük biçimde otururlar. Bir baskan sıra ile konusmacıları ve konuları izleyenlere tanıtır. Konusma sırasında izleyicilerle bir iletisim kurulmaz.

Daha çok bilimsel toplantılarda kullanılan bir teknik olmakla birlikte sınıf ortamında da öğretmenler tarafından bir öğretim tekniği olarak kullanılabilir. Sempozyum tekniğinde sunulan bildiriler için genelde 15 dk’lık bir süre verilir. Bildiriler ve poster makaleler kullanılır.

Seminer Tekniği Genelde yüksek öğretim kurumlarında görmeye alısık olduğumuz ve lisansüstü düzeyde uygulanan 20-30 dk’lık bi süre içerisinde sunumun yapıldığı tekniktir. Seminer konusu ile ilgili olarak grup önceden hazırlık yapar ve seminer sırasında konu etraflıca tartısılır. Sınıfta bir öğretim tekniği olarak kullanılabilir.

Bu tekniğin uygulanabilmesi için Konuların iyi seçilmesi ve dengeli biçimde paylastırılması, Öğrencilere hazırlık için yeterli zaman verilmesi, Ulasmaları gereken kaynakların bildirilmesi, Sunudan önce öğrencilerin hazırladıkları raporların gözden geçirilmesi, Sunular ve soru-cevap uygulaması sırasında öğretmenin iyi bir yöneticilik ve rehberlik yapması, Hatalı öğrenmelere fırsat verilmemesi gereklidir.

Konferans Tekniği Herhangi bir konuda bir uzmanın sahip olduğu birikimi bir gruba, kitleye aktarmasıdır. Konferansı veren kisinin özellikleri konferansın niteliğini etkiler. Konferansçının etkili konusması, konusmasını görsel öğelerle desteklemesi konferansın kalitesini artırır. Sunu süresi konuya göre esneklik gösterebilir. Konusmanın tamamlanmasından sonra izleyiciler konusmacıya sorular sorabilirler

Brifing Bir konu hakkında üst makama kısa, öz ve doğru bilgiler vermek amacıyla kullanılan bir sözel anlatım tekniğidir. Bilgiler sunulurken görsel araç gereç desteği kullanılması önemlidir. Özel ya da kamu kurumlarında sıklıkla görülmektedir.

Fikir taraması Belli bir konuda 4-9 kisilik gruplar olusturarak grup üyeleri arasında bir fikir taraması yapmaktır. Dersin herhangi bir noktasında, sınıfa canlılık getirmek için ciddî veya mizahî konularda kısa süreli fikir taramaları yaptırabilirler.

Çember Tekniği Genellikle 10-15 öğrencinin katıldığı, çember seklinde oturarak lider yönetiminde kendilerine sorulan soruları cevapladıkları bir tartısma tekniğidir. Tartısmaya katılacak 10-15 öğrenci çember biçiminde oturur. Lider, tartısma konusu ile ilgili açıs konusmasını yaptıktan sonra, katılanlara sıra ile sorularını yöneltir. Her bir konusmacıya 1-2 dk konusma süresi verilir. Konusmalar sırasında hatalı cevaplar olursa liderin düzeltmesinde yarar vardır. Gerekli görülürse ikinci bir konusma turu daha yapılabilir.

Problem Çözme Yöntemi Problem çözme, öğrencilerin karar verme ve çözüm üretme yeteneklerini gelistirmek için kullanılan bir öğretim yöntemidir. Öğretmen öğrenciye ipuçları verir ve problemin anlasılmasını sağlar. Problem hakkında karar vermek ve problemi çözmek öğrenciye bırakılır. Bu yöntem öğrencinin karar verme ve çözüm üretme yeteneklerini gelistirir. Teorileri test etmeyi seven, esyanın nasıl çalıstığını merak eden öğrenciler için etkili bir yöntemdir.

Bu yöntem bir problemin çözümünde genelleme ve sentez yapmada kullanılır. Daha çok arastırma yoluyla öğretme yaklasımında, bilissel alanın uygulama düzeyindeki davranısların kazandırılmasında ve bu alanın analiz ve sentez özelliklerini gelistirmede basvurulan bir yöntemdir.

Problem çözme yönteminin amacı, öğrencilerin karar verme yetilerini gelistirmek ve hayat boyu kullanabilecekleri problem çözme yeteneği kazandırmaktır. Problem çözme yönteminde analiz, genelleme ve sentez gibi üst düzey bilissel fonksiyonlar kullanılır.

Problem Çözme yaklasımının özü John Dewey’in genel problem çözme yöntemindeki 5 asamaya dayanmaktadır: Problemin tanımlanması ve yaratma (Identify problem) Amaçların belirlenmesi ve problemle karsılasma (Define goals) Uygun olan stratejiyi arastırma (Explore possible strategies), veri toplama, organize etme, değerlendirme ve açıklama Çözümü tahmin et ve uygula (Anticipate outcomes and act) Geri dön ve değerlendirme, sonuçları test etme (Look back and evaluate

Problem çözme yönteminde bilimsel yöntemin asamaları izlenir Problem çözme yönteminde bilimsel yöntemin asamaları izlenir. Bu asamalar: Problemi hissetmek, farkında olmak, Problemi tanımlanmak, sınırlandırılmak, Problemin çözümü için gerekli olan verileri toplanmak, Denence/hipotez kurmak (olası çözümlerin üretilmesi), Denence/hipotezleri test etmek, Sonuca ulasma, değerlendirme ve önerilerde bulunmak.

Problem çözme metodunda kullanılan teknikler: Sınama-yanılma Tümevarım Tümdengelim

Hangi Tür Öğrenme İhtiyaçlarını Karsılar Problem çözme, teorileri test etmeyi seven, esyanın nasıl çalıstığını merak eden öğrenciler için etkili bir öğretim yöntemidir. Bu öğretim yöntemi, öğrenciler “nasıl” sorusunun cevabını algılayabiliyor ve öğrenilen seylerin gerçek uygulamalarını gösterebiliyorsa etkilidir.

Bu metot; aktif olarak öğrenmeyi, problemlerin tanımlanmasını, problemleri çözmek için gerekli olan analiz, sentez ve değerlendirme gibi yüksek düzey bilissel ve düsünme becerilerinin gelismesini sağlar. Öğrenciler öğrenme için meraklı ve istekli olur, öğrendiklerini kullanır, yeteneklerini gelistirir, bilgi, deneyim ve becerilerini kullanır.

Problem Çözme Yönteminin Yararları Karar verme yeteneğini gelistirir. Elestirel düsünmeye yardımcı olur. Öğrenci aktif olarak katılır. Genis ilgi ve merak uyandırır.İlgiyle güdülenme ve öğrenme sağlar. Algılama ve akılda tutma daha uzun süreli olur. Problem çözme sürecinin alıskanlık haline gelmesine yardımcı olur.

Gözlemleme, rapor etme, karsılastırma, bilgileri düzenleme, yorumlama, değerlendirme ve özetleme gibi yeteneklerin gelismesine katkıda bulunur. Yaratıcı düsünceyi gelistirir. Öğrencilerin sorumluluklarını gelistirir. Demokratik tavır ve tutumları gelistirir.

Problem Çözme Yönteminin Sınırlılıkları Öğretmen ve sınıf için uzun bir hazırlık çalısması gerektirir. Bütün çalısma birkaç öğrencinin omuzlarında kalabilir. Küçük gruplarda amacından sapabilir. Araç / gereç gerekli olursa, pahalı olabilir. Problem çözme süreci tam anlasılmadığında sonuç fiyasko olabilir. Öğrencilerde her problemin çözümünün çok basit olduğu kanaati uyandırabilir.

Gerekli verileri toplamak zor olabilir. Öğretmenin problem çözmenin her asamasında gerekli rehberlik ve danısmanlığı sağlayacak yeteneklerinin olmasını gerektirir. Özellikle öğretmen merkezli yöntemlere göre daha fazla zaman gerektirmesi, öğrencilerin problem çözme asamaları konusunda iyi bir yeterliliğe sahip olmamaları durumunda çözüm bulmanın güçlesmesi gibi sınırlılıklar problem çözme yönteminin sınırlılıkları olarak ifade edilmektedir.

Örnek Olay Yöntemi Örnek olayda asıl olan yasanmıs gerçek olaylardan hareket etmektir. Öğretmen planladığı öğretim faaliyetine uygun olarak, öğrencilerin davranıslarını değistirmek amacıyla hayalî olarak da bir olay üretilebilir yani bir senaryo uydurabilir.

Böyle bir durumda eğer anlatılacak konu kisilere zarar verecek bir boyutta ise olayın yerini, zamanını ve kisilerini değistirmesi gereklidir. Öğrenci örnek olayda anlatılan bir durumla karsılastığında daha önce öğrenmis olduğu davranıs formuna göre hareket ederek problemi kolaylıkla bertaraf edecektir.

Farklı bir tanım olarak; Gerçek yasamdan ya da öğretmenin sınıfa getirdiği bir olayın öğrenciler tarafından irdelenerek, tartısılarak ve analiz ederek çözüm bulunduğu yöntemdir.

Hangi Tür Öğrenme İhtiyaçlarını Karsılar Öğrenciler veya öğretmen, bir trafik kazasını, bir çevre sorununu, bir spor kavgasını veya dostluğunu, tıbbî veya hukukî bir olayı sözel olarak veya resim, film gibi tekniklerle sınıfa getirirler. Kısa bir sunumdan sonra öğrenciler bu konu hakkındaki fikirlerini, yani olayın nedenlerini, gelisimini ve mümkün sonuçlarını ortaya koyup tartısırlar. Seçilen olay iyi bir olay ise bunun gelistirilip yaygınlastırılması yolları, kötü bir olay ise bunun engellenmesi ve düzeltilmesi yolları hep beraber ortaya konmaya çalısılır.

Örnek Olay Yönteminin Yararları Hayata en yakın öğretim metotlarından biridir. Günlük hayattaki birçok olay etrafındaki sosyal, kültürel ve bilimsel eğitim-öğretim bu metot yardımıyla kolaylıkla yapılabilir. Öğrencilerin hepsi bir konuda veya olay üzerinde yoğun bir zihinsel çaba gösterirler; bilgi ve tecrübelerini burada uygulamaya koymaya çalısırlar. Soyut düsünceler burada pratiğe, uygulamaya dönüstürülebilir. Bağımsız düsünme, orijinal fikir üretme ve bunu ortaya koyma ve tartısma özellikleri gelisir. Öğrenciler, sorunları tartısarak çözme yeteneği gelistirirler.

Örnek Olay Yönteminin Sınırlılıkları Eğer örnek olaylar iyi seçilmez veya iyi ortaya konmaz ise, olaydaki çatısma ve tartısmalar sınıfa da aktarılabilir. Olaylar öğrenci seviyesine uygun seçilmez ise (meselâ ilkokulda AIDS veya karmasık bir ticarî mahkeme gibi), öğrenciler sağlıklı fikir üretemezler ve tartısamazlar. Öğrenciler yeterli bilgi ve tecrübelere sahip değil iseler katılım az olabilir ve değisik fikirler ortaya konamaz.

Uygulamada Dikkat Edilecek Hususlar Olaylar iyi seçilmeli, olay içinde sınıfı korkutacak dehset sahneleri, tiksindirecek, ahlâkî değerlerini zedeleyecek unsurlar ayıklanmalıdır. Pedagojik olarak tartısılabilecek ve eğitsel sonuçlar çıkarılabilecek olaylar seçilmelidir. Seçilen olayların öğrencilerin seviyesine uygun olması sağlanmalıdır. Örnek olay mümkünse film olarak veya resim, ses kaydı vs. olarak sınıfa getirilmelidir. Olayın doğru aktarılması hususunda süphe olmamalıdır. Olay güncel olmalı, sınıfın düsünme ve tartısmaya katılma güdülerini arttırmalıdır.

Öğretmen olay üzerindeki mümkün tartısmaları önceden düsünebilmeli, gerektiği yerde konunun dağıtılmasını engelleyerek, gerektiğinde tartısmaları yumusatarak konunun eğitsel değerini her zaman yüksek tutmalıdır. Zamandan tasarruf etmek için benzer olayların baska yerlerdeki gelisimleri ve çözüm yolları üzerinde ön bilgiler hazır tutulmalıdır. Bunun için gerektiğinde öğretmen ve bir grup öğrenci, olay üzerinde iyi bir ön arastırma yapmalıdırlar. Örnek olay üzerine ortaya konan fikirlerin uygulanma biçimleri de iyi tartısılmalı ve izlenmelidir (Meselâ trafik kurallarına uyma, hayvanlara eziyet etmeme, çevre sorunların karsı duyarlı olma gibi)

Gösterip Yaptırma Yöntemi Gösterip yaptırma yöntemi, bir islemin uygulamasını, bir araç gerecin çalıstırılmasını önceden gösterip açıklama sonra da öğrenciye alıstırma ve uygulama yaptırarak öğretme yoludur. Bu yöntem, bir konuya iliskin bilgilerin açıklanması ve bunların beceriye dönüstürülmesi için gerekli uygulamaların yapılması asamasında kullanılır.

Gösterip yaptırma yöntemi, gösteri (demonstrasyon) tekniği ile benzetme tekniğinin birlikte kullanılmasından olusmaktadır. Gösterip yaptırma yöntemi özellikle devinissel becerilerin kazandırılmasında etkilidir. Gösteri öğretmen merkezli, yapma öğrenci merkezlidir. Öğrenciler becerileri yaparak ve yasayarak öğrenirler.

Gösterip yaptırma yöntemini etkili kullanmak için; Kazandırılacak beceriler öncelikle öğretmen tarafından gösterilmeli ve açıklanmalıdır, Her öğrenciye beceriyi kazanması için yeterli zaman ve tekrar yapma fırsatı verilmelidir. Gösteri anında gerekli olabilecek (sema, grafik, dia, film gibi) araçlar önceden hazırlanmalıdır. Beceriler sırasıyla ve asamalı olarak öğretilmeli, bir beceri tam öğrenilmeden diğerine geçilmemelidir.

Kazandırılacak beceriler öncelikle öğretmen tarafından gösterilmeli ve açıklanmalıdır, Öğrencilere önce yapabilecekleri kolay becerilerden baslanmalıdır. Yapılacak isler önceden planlanmalıdır. Tüm sınıfın gösteriyi görüp izleyebilecekleri bir ortam hazırlanmalıdır. Bu nedenle gerekirse sınıfın oturma düzeninde değisiklikler yapılabilir.

Gösterip Yaptırma Yönteminin Üstünlükleri • İlgi ve dikkat çekicidir, • Anında dönüt ve düzeltme olanağı sunar, • Öğretim sürecinde öğrencilerin birden fazla duyu organına hitap eder, • Yaparak yasayarak öğrenme olanağı sunar, • Psikomotor becerilerin kazanılmasında en etkili yöntemdir.

Bireysel Çalısma Yöntemi Bireysel çalısma, bir öğrencinin bir konuyu yaparak, yasayarak öğrenme yoludur. Bir öğrenci kendi kendine bir konuyu öğrenmek istediği zaman kullanılır. Arastırma yoluyla ve tam öğrenme yoluyla öğretme yaklasımlarında, ayrıca uygulama, analiz ve sentez düzeylerindeki davranısları kazandırmada kullanılır.

Öğrenci merkezli olması, öğrencinin yaparak ve yasayarak öğrenebilmesi, öğrencinin öğrenme durumunu kendine göre ayarlayabilmesi, öğrenmenin öğrencinin ilgi, yetenek ve ihtiyaçlarına uygun olarak yapılabilmesi bu yöntemin önemli yararları arasındadır.

Bu yöntemin etkililiği; öğrencinin bireysel çalısabilme yeteneği kazanmıs olması, amacını iyi belirlemis olması, planlı çalısabilmesi ve zamanını iyi kullanabilmesine bağlıdır. Öğrencinin özet çıkarması, not alması, önemli yerlerin altını çizmesi verimliliği artırır.

TEŞEKKÜRLER