LİSANSLAMA GPL LİSANSI AVANTAJI VE DEZAVANTAJI HAZIRLAYAN : MERVE ŞİMŞEK

LİSANSLAMA NEDİR?  Satın aldığımız lisans, bu yazılımı hangi amaçlar için kullanabileceğimizi anlatan ve bunu yaparken hangi kurallara uymamız gerektiğini açıklayan bir sözleşme ile birlikte gelir. (Lisansın yanında gelen yazılı belge ya da kurulum sırasında karşılaştığımız sözleşme)  Çoğu zaman yazılımı yükleyebilmek için ilgili sözleşmeyi kabul etmemiz gerekir.  Bir yazılım ürününü, bilgisayarınızda kullanabilme hakkına sahip olduğunuzu gösteren belgedir.  Bu sözleşmedeki maddelere uymayıp yazılımı kaçak olarak kullanmaya, kopyalamaya ve dağıtmaya devam eden kullanıcıların yaptığı eyleme “ Yazılım Korsanlığı ” denir. Bu doğrultuda gerçekleştirilecek herhangi bir hukuki işlemde, korsan yazılım kullanan şahıs ve kurumların genelde savunma şansı yoktur.

YAZILIM LİSANSLAMA MODELLERİ  OEM Lisans  Bilgisayar üreten firmalara, imal ettikleri yeni bilgisayarlarla birlikte, önceden yüklenmesi için sunulmaktadır.  OEM lisanslar yalnızca yeni bir bilgisayar veya mevcut bir bilgisayar için 4 ana donanım (ana kart, işlemci, bellek, sabit disk) ile birlikte alınabilir. Bununla birlikte işletim sisteminin bilgisayara kurulmuş ya da ön kurulum aşamalarının son kullanıcı için hazırlanmış olması gerekir.  OEM lisansı sadece yüklü olduğu bilgisayara ait bir lisanstır. Bu nedenle her yeni bilgisayar ile birlikte ayrı OEM lisansı alınmalı, “Orijinallik Sertifikası” etiketi makinenin üzerine yapıştırılmış olmalıdır.  Kişiye ya da kuruluşa ait olmayan OEM lisansları, üzerinde bulunduğu makineden başka bir makineye aktarılamaz.  OEM lisansları için süre sınırlaması olmamakla birlikte, ömrünü ait olduğu bilgisayar üzerinde doldurur.

 Kutu (Box) Lisans  Perakende olarak satılan ve kutu ürünler içinden çıkan lisanstır.  İstenilen bilgisayar kurulabilmekte olup, aynı lisans birden fazla bilgisayar için kullanılamamaktadır.  Kutulu ürünler içerisinde orijinallik sertifikası, son kullanıcı lisans sözleşmesi, bir adet kurulum CD’si ve kitapçığı bulunur.  Orijinallik etiketinin bilgisayar üzerine yapıştırılması gerekmez. Lisansın geçerli olabilmesi için ürün kutusu ve orijinal CD’si, son kullanıcı lisans sözleşmesi ve ürün faturasının bir kopyasının saklanmış olması gerekir.

 Open Lisans Open lisans, her türlü müşterinin birden çok yazılım kopyası için lisans alabilmesini sağlayan, yaygın erişim olanağına sahip, düşük maliyetli ve esnek bir toplu lisanslama programıdır.  Open lisansın geçerli olabilmesi için, “Open Lisans Belgesi” ve ürünün faturasının olması gerekir.  Bununla birlikte Open lisans belgesi üzerinde orijinallik sertifikasının bulunması, ürün tanımlarının, adetlerinin ve kullanılan dilin açıkça belirtilmiş olması, ayrıca bu belgenin satın alan kurum ya da şahıs adına düzenlenmiş ve lisans anlaşmasındaki yasal kopya sınırının geçilmemiş olması gerekir.

Açık Kaynaklı Lisanslar  BSD - Berkeley Software Distribution  CDDL - Common Development and Distribution License  Apache Lisans  LGPL - Lesser General Public License  GPL - General Public License

GPL - General Public License (GENEL KAMU LİSANSI)  GPL lisans anlaşması, Richard Stallman tarafından geliştirilmiş, gerek kullanıcı gerekse üretici tarafa büyük olanaklar sağlayan bir lisans türüdür.  GPL, özellikle programın kaynak kodunun açık olmasının gerekliliğini savunan bir yapıdadır.  Temel amaçları; şeffaflık, kullanıcının ne kullandığını bilmesi, yazılımın çok kişi tarafından hızlıca geliştirilmesi…  Kullanıcı, bu kaynak kodu alıp inceleyebilir, üzerinde istediği değişikliği yapabilir, kendi projelerinde, yazılımlarında kodun tamamını ya da bir parçasını kullanabilir. Ama tek bir şartla, yeni üretilen program da GPL ile lisanslanmak zorundadır.  Kısaca; Kopyalayabilirsiniz, dağıtabilirsiniz, istediğiniz değişiklikleri yapabilirsiniz, fakat yazılımın her yeni versiyonu bu lisansı kullanmak zorundadır.

GPL'NİN AVANTAJLARI  GPL, bir lisans anlaşmasının temel amaçlarından olan kullanıcıyı koruma kısmını oldukça başarı ile yerine getirir.  Kullanıcı neredeyse yazılımı üreten kişi ile aynı haklara sahiptir ki en basitinden kodu istediği gibi değiştirip kendi amaçlarına uygun hale getirebilir ve bunu satıp maddi kazanç elde edebilir.  Kullanıcı aynı zamanda, çok sayıda yazılımın kodunu inceleyebildiği için, kendisini geliştirme imkanı bulur, üretici konumuna gelebilir, o da GPL yazılım üretmeye başlayabilir.  Yazılım çok büyük bir kitle tarafından kullanılması sonucunda hataların keşfedilmesi ve yine çok büyük bir kitle tarafından geliştirildiği için düzeltilmesi süreci bazen dakikalarla sınırlı olur.  Üretici firma, dünyaca popüler bir GPL yazılımın üreticisi olarak büyük bir prestij elde eder. Referans listesinde birçok kişi tarafından kullanılan bir programı geliştirmiş bir firma olmanın onurunu taşır. Bunun sonucunda bir sonraki geliştirdiği yazılıma dışarıdan bakışlar daha profesyonelce olur ve firmanın ismi duyulduğu için de hedef kitle daha büyük olur.

 GPL bir yazılımdan türetilen yazılım da GPL olmak zorunda olduğu için geliştiricinin kodunun çalınması riski yoktur.  Kullanıcı ürünün gelişmesi için üretici firmaya bağımlı kalmaz. Özellikle kritik uygulamalarda kullanılan bir yazılımı üreten firmanın batması veya artık yazılıma destek vermemesi durumunda mağdur olmaz. Kullanıcı isterse kendi bünyesinde isterse destek alarak yazılımı geliştirmeye devam edebilir.

GPL'NİN DEZAVANTAJLARI  GPL ile lisansladığınız yazılımların başkaları tarafından değiştirilerek geliştirilen türevlerinin elde ettiği gelire yönelik maddi bir talepte bulunamazsınız.  Kamuya açtığınız kodları kullanan türev yazılımların ticari süreçlerde kullanılması durumunda karşı tarafın bir çeşit gelir paylaşımı anlaşması imzalamaya zorlayan Mozilla Kamu Lisansı, bu gibi durumlarda önerilebilir.