HALK SAĞLIĞI VE SOSYAL PSİKİYATRİ Prof. Dr.Recep AKDUR

2 HALK SAĞLIĞI  Sağlık alanında 1800’ler/ endüstri devrimi sonrası gelişen yaklaşım/düşünce tarzı  Sağlık sorunlarının, neden ve sonuçlarını anlayıp (araştırarak), açıklayarak bunlara karşı öncelikle koruyucu programlar, politik girişimler ve savunuculuk geliştirmektir.  Bu işlevi, yaklaşımı nedeniyle de; günlük yaşamda daha çok bir koruyucu hizmetler bütünü ve dizesi/manzumesi olarak ifade edilir

3 KORUMA  Temel koruma,  Birincil koruma,  İkincil koruma,  Üçüncül koruma

4 TEMEL KORUMA -Toplumun gönenç düzeyini/ yaşam kalitesini iyileştirerek onun sağlık düzeyini yükseltmektir. -Toplumun fizik, biyolojik ve sosyal çevre kalitesini yükselmektir  Eğitim,  Gelir,  Çalışma koşulları,  Demokrasi ve insanlar arası ilişkiler,  Başta su,hava,besin,konut, atık,sanayi ve kent sağlığı

5 BİRİNCİL KORUMA  Çevrede hastalık yapan etken bırakmamak,  Hastalık yapan etkenleri insandan uzaklaştırmak, ayırmak, ona ulaşmasını engellemek,  Hastalık etkenlerine karşı insanları güçlü kılmak,  Hastalık etkenlerine karşı insanları duyarsız kılmak.

6 İKİNCİL KORUMA  Erken tanı ve uygun tedavi programları uygulayarak, kişilerin hastalığı en az hasarla geçirmesini sağlamak,  Tanı ve tedavide en ekonomik ve etkili yol ve yöntemleri bularak, onları geliştirmek,  Hastalara en etkin ve ekonomik tedavi yöntemlerini uygulamak.

7 ÜÇÜNCÜL KORUMA  Prognozu kontrol altına alarak, komplikasyonları önleme/azaltma,  Tıbbi esenlendirme,  Sosyal esenlendirme.

8 HALK SAĞLIĞININ KORUMASI “TEMELİN HAMSİSİ”NE BENZER 1.Tıbbın amacı-bütüncül yaklaşımdır 2. Ayrışma/ Uzmanlaşma yapaydır, gerekli ve kaçınılmazdır ancak bütüncül yaklaşımı da zorlaştırıyor-engelliyor 3.Halk sağlığı bütün uzmanlık dallarının sosyal olması gerektiğini, bunun da olanaklı olduğunu bilir ve önerir Sosyal pediatri, Sosyal psikiyatri, Sosyal jinekoloji, Sosyal Cerrahi, Sosyal KBB

9 Social/Soziale; 1.Boyut/nicelik  Topluluk (small communities)  Halk (wider public) 2.Nitelik  İnsan/hayır sever yaklaşım (philanthropic approach)  Humane and philanthropic interaction,  Democracy, equality, welfare, education, and health.

10 Sosyal Psikiyatri; II. Dünya Savaşı sonrasında gündeme geldiğinden söz edilir ise de öncülü (social medicine) 18. YY başına dek giden bir terimdir.  Tanım ve kapsamı uzmanları tarafından yapılıyor ve tartışılıyor. -Philippe Pinel ( ),Fransa -Rudolf Virchow-( ), Almanya -Salvador Allende–( ),Şili -Paul Farmer-ABD -Jim Yong Kim-ABD -Joshua Bierer’in-Avustralya -Gerald Caplan-ABD

11 Sosyal Psikiyatri; -Adnan Ziyalar -Ahmet Çelikkol -Işık Sayıl -Göka ve arkadaşları -Kamil Alpekin  Bu Tanım ve kapsamlardan eksik ve hatta yanlış bulduklarım var.  Bu tanımlama gayretlerini sosyal psikiyatriyi geliştirme çabası olarak algılıyorum

12 Sosyal Psikiyatri; Türkçe’de kullandığımız, “sosyal psikiyatri” teriminin batı dillerindeki karşılığı da çok farklı  Toplum (community) psikiyatrisi  Halk (public) psikiyatrisi  Sosyal (social) psikiyatri  Koruyucu (preventive) psikiyatri

13 Sosyal Psikiyatri;  Akıl ve ruh sağlığına, bütüncül/ halk sağlığı anlayış ve yöntemleri ile yaklaşmaktır.  Bu konudaki her türlü tanım saygı değerdir  Bu alandaki her türlü emek kutsaldır