GESTALT TERAPİ

TARİHÇESİ Varoluş temelli bir yaklaşımdır. Temel amaç, danışanların neyi, nasıl yaptıklarıyla ilgili farkındalık kazanmalarıdır. Kazanılan farkındalık, değişimi getirecektir. Bu farkındalık ve kişiler arası ilişkiler aracılığı birey, sağlıklı gelişim elde edecektir.

Farklı durumları danışma esnasında doğrudan yaşamayı teşvik eder. Sağlıklı büyüme, danışman-danışan arasındaki gerçek ilişki ister. Perls, kişiliğe bütüncül bakış açısı getirmiştir. Freud, çocukluktaki bilinçaltına önem verirken, Perls şimdiki zamanı vurgulamıştır. Şimdiki zamanda nasıl davranıldığı, neden öyle davrandıklarından daha önemlidir.

Danışmanların asıl görevi, danışanın farkındalığını arttırmada destek olmaktır. Farkındalığın içerisinde; kendini kabul etme, seçim ve ilişki kurabilme vardır. Danışanların aktif görev almaları beklenir.

İnsan doğası görüşü Danışanlar büyümeli, kendi ayakları üzerinde durmalı, sorunlarını kendi başlarına halletmelidirler. Danışma, farkındalığı ve çevreyle ilişki kurmayı hedeflemektedir. Farkındalık kazanan bireyler, davranışları ve çevresi hakkında daha fazla bilgi edinerek tercihler yapabilir ve dolayısıyla kendi varlıklarına anlam katabilirler.

Perl’in terapi tarzını iki kişisel hedefi vardır: Danışanı çevresel destek arayışından içsel destek arayışına yöneltmek Kişiliğin sahiplenilmeyen kısımlarıyla bütünleştirilmesini sağlamak

Beiser’in paradoksal değişim kuramına göre, olmadığımız gibi olmaya çalışmak yerine, gerçekte ne olduğumuzun farkına vardığımız zaman değişiriz.

Bazı ilkeler 1. Bütüncülllük: Bütün, bütünü oluşturan parçaların toplamından daha fazla anlamlıdır. Farklı özellikler arasındaki etkileşim vurgulanır. 2. Alan kuramı: Kişi ve çevresi arasında neler olduğuyla ilgilenir. 3. Şekil oluşturma süreci: Bireyin çevreyi değişik biçimlerde nasıl gördüğünü açıklar. Şekil zemin ilişkisi üzerinde durulur. Baskın gereksinimler bireyin şekil veya zemin üzerine odaklanmasını etkiler.

İçinde bulunulan zaman 4. Organizmanın kendi kendini düzenlemesi: organizmanın bozulması ve yeniden kurulmasıdır. Danışmanlar, danışma sürecinde danışanın farkındalığını zeminden şekle yönlendirirler. İçinde bulunulan zaman İçinde bulunulan anın değerini anlamaya Tam anlamıyla yaşamaya önem verir. Enerjiler ya geçmişle yada gelecekle tüketilmektedir. Sorularında şu anda neler olduğuna odaklanmaktadır. Alıştırma ve rol oynama kullanılan tekniklerdir şimdiye ve duygu odaklanılır.

Geçmişte etkilenen şeyler bugüne taşınarak, canlandırmaya çalışılır. Bitmemiş işler Bitmemiş işler, bireyin bu duygu ve düşüncelerle baş edebildiği ana kadar varlıklarını sürdürürler. Bitmemiş işler, zihinsel karmaşa, takıntılı davranışlar gibi bazı fiziksel belirtilere yol açabilir. Gestalt terapi, bireylerin kendilerini oldukları gibi kabul ederlerse, düşünmeye hissetmeye ve farklı hareket etmeye başlayabilecekleri düşüncesine dayanmaktadır.

İlişki ve ilişkiye karşı direnç Büyümeye can veren damara benzetilmektedir. İlişkide direnç, şimdiyi yaşamaktan kaçınmak için savunmadır. Gestalt terapide istenmeyen beş savunma şunlardır. Bunların ortak noktası kendimizi olduğu gibi kabul etmememizdir. İçselleştirme Yansıtma Geriye dönme (başkalarına yapmak istediğimi şeyleri kendimize yapmak) Sözünden dönme (etkisiz iletişim)

Kavşak noktası: kabul edilme ve beğenilme gereksinimini şiddetle hisseden danışanların ilişki türüdür. İdeal olan ilişkinin normal ve sağlıklı olmasıdır. Danışanların ilişki engelleyici tarzlarının farkında olması, gelişim için önemlidir. Danışanın engellenmiş enerjisini uyumlu davranışlara yönlendirmede yardımcı olmalıyız. Titreyen bacaklarını abartarak canlılığı tam olarak yaşamaktan nasıl kaçındıklarını keşfetmeleri sağlanabilir.

TERAPÖTİK AMAÇLAR Terapinin amaçları: Farkındalık ve daha fazla seçenek oluşturmaktır. Farkındalık, çevreyi bilme, kendini bilme, kendini kabul etme ve ilişki kurabilmeyi içerir. Farkındalığın artması, seçenekleri ve sorumluluğu getirecektir.

Zinker, danışanlardan şu davranışlarda bulunmalarını bekler; Bireysel farkındalığı arttırmak, Sorumluluğu almak Değerler edinme ve yetenekler geliştirme Dış destekten çok, iç desteğe yaklaşmak Başkalarından yardım isteyebilme, alabilme ve başkalarına yardım edebilme

Terapistin işlev ve rolü Etkin işbirliği oluşturmak. Burada ve şimdi bağlamında çalışma. Beden diline önem vermek (farkında olmadıkları duyguları temsil eder). Vücut organlarını konuşturur ve farkındalığın artmasını bekler Dil örüntüleri ve kişilik özellikleri arasındaki ilişkiye vurgu yapar «O» konuşması «Sen» konuşması «ben kullanımı önerilir»

Gücü görmezden gelen dil belki, sanırım gibi yerine sorumluluk ifade eden kelimeler kullanılmalı Danışanın metaforlarını dinlemek: metaforlarda bitmemiş işler yatabilir. Danışanı ne hissettiğiyle ilgili daha çok şey söylemeye teşvik edilmelidir. Bir hikaye açığa çıkaran dili dinleme: kaçamak dilde önemli ipuçlarını yakalama. Polster, bir çok insanın terapiye hayat hikayelerini anlatmak yerine, hikayelerinin başlığını değiştirmek için geldiklerini belirtir.

Terapide danışanın rolü Danışma sürecinin temeli diyalogdur. Danışanlar kendi yorum ve anlamlarını çıkarır. Polster (1987) danışanın gelişimini üç aşamada görür. Keşif Tercihlerinin olduğunu fark etmek. Yeni deneyimler yaşanmalı Danışanların çevrelerini nasıl etkileyeceklerini öğrenmeleri.

Danışma ilişkisi Varoluşçu bir terapi şekli olarak, karşılıklı eşit seviyede bir ilişki Danışanlara ne yaptıklarıyla ilgili farkındalık kazanmalarını sağlayacak geribildirimler verirler. Önemli olan, terapistin tutum, davranış ve ilişkisidir. Teknikten ziyade, tüm mesleki becerileri ve yaşam deneyimlerini birlikte uygular. Danışanların kendi farkındalıklarını derinleştirmelerine, diğer bireyle ilişki kurmalarına, şimdi ve buradaya odaklı bir diyalogtan bahsedilir.

TERAPÖTİK TEKNİK VE İŞLEMLER Zinker, danışmanın yaratıcı bir değişim aracı, bir mucit, şefkatli ve ilgili bir insan olduğunu vurgular. Etkileşimden doğan deneyler, danışanların kendilerini davranışsal olarak ifade edebilecekleri yoldur. Danışanlar problem durumları oynayarak kendi davranışlarının esnekliğini arttırırlar.

Polster’e göre Gestalt deneyleri şunlardır: Gelecekte tehtid edici yüzleşmeyi hayal etme Yaşamındaki önemli bir kişiyle diyalog kurma Acı veren bir olayı canlandırma Geçmişteki önemli bir olayı yeniden yaşama, Anne ve babasının kimliğine bürünme Kişinin kendi içinde çatışan iki özellik arasında diyalog oluşturma

Bu deneyleri öncelikle kedimizde uygulamalıyız Bu deneyleri öncelikle kedimizde uygulamalıyız. Deneylerde gönüllülük esastır. Kültürel farklılıklar danışanların katılımında etkilidir. Danışanların direncini anlamalıyız. Direnç, kendisini daha doğrudan ifade etmesine imkan tanır. Deneyler, danışanların farkındalığını arttırmak ve yeni davranış şekilleri geliştirmeleri içindir.

Yüzleştirmenin rolü Yüzleştirmeden ilişkisel terapiye doğru yönelim olmuştur. Perls kaçınmayla başa çıkmak için yüzleştirmeci model uygulamıştır. Baskıcı ve rekabetçi tutumdan ziyade onaylayıcı tutum önerilmektedir. Onaylayıcı tutumda danışanın gereksinimleri ve yaşantıları önemlidir. Yüzleştirme, danışanların davranışlarını, düşüncelerini incelemeye davet edildiğinde kullanılır. Danışana saygı içerisinde yapılır.

Gestalt terapi müdahaleleri İçsel diyalog alıştırması Baskın ben ve çekinik ben kontrolü ele geçirme mücadelesi içindedir. Boş sandalye tekniğinde baskın benliğini ve çekinik benini oynamasını ister. Bu alıştırma, danışanların reddetmekte olabilecekleri bir parçalarıyla temasa geçmelerine yardımcı olur. Amaç, bu kutupları kabul etme ve bunlarla yaşamayı öğrenmektir

Grup üyelerinin bir ifadeyle gruba katılmaları «sizinle bir arada olmak isterim ancak reddedilmekten korkuyorum» Tersine çevirme alıştırması Sakin bir kişinin farklı bir rolü oynaması. Danışanların reddetmeye çalıştıkları kişisel özelliklerini kabul etmeye başlamalarına yardımcı olur. Davranışın prova edilmesi

Rüyalar ile çalışmada Gestalt yaklaşımı Abartma alıştırması: amaç davranışlarının farkına varması Duygularla baş başa kalma: duygularla karşılaşma, onları yaşama Rüyalar ile çalışmada Gestalt yaklaşımı Rüyalar şimdi oluyormuşçasına tekrar yaşanır. Ayrıntılara dikkat edilerek zıt yanlar arasındaki diyaloglarla duyguların genişliğinin farkına varılır. Rüyalar bütünleşmeye giden yoldur. Rüyalar bitmemiş işleri temsil eder (kitaptaki örnek rüya)

STAN OLGUSU İLE ÇALIŞMA Ebeveynleri, kardeşleri ve eski eşiyle bitmemiş işler üzerine odaklanılır. Eski kararların şimdi işe yaramadığını göstererek, yeni tercihlerde bulunmasında yardımcı olmak. Olaylar yeniden yaşanılarak kendisini nasıl geçmişe hapsettiği hakkında daha çok farkındalık kazanmaktır.

SINIRLILIKLARI Duygu odaklıdır, duygusal açıdan çekingen kültürlerde sınırlıdır Babaya karşı duygularını ifade etmek uygunsuz bulunur Kavramlar somut değil.

SON SÖZ Gestalt terapi içinde bulunulan anın farkındalığını, bireyle çevre arasındaki ilişkinin niteliğini vurgulayan varoluşçu bir yaklaşımdır. Geçmiş yaşantılar günümüze getirilerek yaşatılır. Yeni öğrenmeler için deneyler kullanılmaktadır. Danışanlar düşüncelerini açıklar, terapide tekrar yaşadıkları deneyimlere anlam yüklerler. Danışmanın rolü, danışanın kendini keşfetme ve öğrenme sürecini kolaylaştırmaktır.

FARKINDALIK: ŞİMDİ: GERÇEKLİK GT’ye karşı pekçok sayıda tepki oluşmuştur, bunların çok azı makul düzeydedir! Crocker (1999), GT’nin “temelde yüzleştirici ve kaba bir yöntem olduğu, danışana karşı saygı ve naziklikten yoksun olduğu ve ahlaki standartları tartışmalı olan kişiler tarafından yapıldığı (s.7)” şeklinde bir üne sahip olduğu şeklinde bir yorumda bulunmuştur. FARKINDALIK: ŞİMDİ: GERÇEKLİK