(Ravi Modelleri) Sunum 2 Doç. Dr. Halis AYDEMİR

Rivayet, bir aktarıcının kaynak ile muhatabı arasında oluşturduğu bilgi akışının yahut başka bir ifadeyle, bir taraftan aldığı haberi diğer tarafa intikal ettirmesinin bir yöntemidir.

Tanık Duyan Toplayan (Rivayeti Elde Etme Bakımından)

Olayın gerçekleştiği veya bilginin dile getirildiği kaynakla birinci elden/doğrudan teması bulunan nâkile denir.

İbn Abbas abdest aldıktan sonra etrafındakilere d ö nerek: Allâh ’ ın El ç isini (s) b ö yle abdest alırken g ö rd ü m, dedi.

Gerçekleşen bir olayın veya dile getirilen bir bilginin haberini bir vesileyle duyan raviye denir.

İbn ömer ’ in azatlı k ö lesi Nâfi ‘ anlatıyor: Bir defasında İbn ömer ihramlıyken ü ş ü mesin diye sırtına başlıklı bir elbise koymak istedim. Elimdekini g ö r ü nce bana dedi ki: Allâh ’ ın el ç isi (s) bunu ihramlıya yasaklamışken sen sırtıma mı koymak istiyorsun?

Gerçekleşen bir olayın veya üretilen bir bilginin izini kasıtlı olarak süren, onun haberini elde etmek için erişebildiği her kişiye başvuran ve bunları toplayan raviye denir.

el-Vel î d İbn Ubâde İbn es- Sâmit ’ in oğlu anlatıyor: Babamla ben, hen ü z onlar sağken, ilim toplayalım diye, şu Ensar mahallesine gittik. Orda ilk buluştuğumuz kişi, Peygamber’in (s) arkadaşlarından Ebu'l-Yeser oldu; yanında bir de k ö lesi vardı …

Paylaşan Dağıtan (Rivayeti Aktarma Bakımından)

Elde ettiği bir haberi, yeri ve zamanı geldiğinde belli vesilelerle çevresindekilerle paylaşan raviye denir.

Yahyâ İbn el-Husayn, ninesi Ü mm ü’ l- Husayn ’ dan ş ö yle duyduğunu aktarır: Allâh ’ ın El ç isiyle (s) birlikte vedâ haccında bulundum. Allâh ’ ın el ç isi orada ç ok s ö zler s ö yledi. Sonra ş ö yle dedi: Başınıza siyâh î bir k ö le dahi y ö netici tayin edilse, sizi Allâh ’ ın kitabıyla y ö nettiği s ü rece, onu dinleyin ve ona itaat edin!

Elde ettiği bir haberi kendisinden, almak üzere gelen toplayan ravilerin rağbetine mazhar olmuş raviye denir.

İbn C ü reyc, Nâfi ‘ in İbn Ö mer ’ den ş ö yle aktardığını rivayet eder: Allâh ’ ın El ç isi (s) buyurdu ki: Medine ’ liler Z ü’ l-huleyfe ’ den, Şam ’ lılar Cuhfe ’ den, Necd halkı ise Karn ’ dan itibaren tehlilde bulunurlar.

Tanık-Paylaşan Tanık-Dağıtan Duyan-Paylaşan Duyan-Dağıtan Toplayan-Paylaşan Toplayan-Dağıtan (Rivayeti Elde Etme ve Aktarma Bakımından)

Kaynaktan gözlemlediği bir eylem yahut söylemi çeşitli vesilelerle çevresindeki insanlarla paylaşan kimsedir.

Kaynak Duyan Ravi Tanık-Paylaşan

Kaynaktan gözlemlediği bir eylem yahut söylemi çevresindeki insanlardan ziyade toplayan ravi ya da ravilere aktarma fırsatı bulmuş kimsedir.

Kaynak Toplayan Ravi Tanık-Dağıtan

Bir vesileyle elde ettiği bir haberi yine bir vesileyle paylaşan kimsedir.

Paylaşan Ravi Duyan Ravi Duyan-Paylaşan

Bir vesileyle elde ettiği bir haberi çevresindeki insanlardan ziyade toplayan râvilere aktarma fırsatı bulmuş kimsedir.

Paylaşan Ravi Toplayan Ravi Duyan-Dağıtan

Toplamak gayesiyle haberlerin peşine düşmüş, ancak daha sonra biriktirdiği bu bilgileri kendisi gibi toplayan ravilere aktarma fırsatı bulamamış kimsedir.

Dağıtan Ravi Duyan Ravi Toplayan-Paylaşan

Toplamak gayesiyle haberlerin peşine düşen, sonra da biriktirdiği bu bilgileri kendisi gibi toplayan ravilere aktarma fırsatı bulan kimsedir.

Dağıtan Raviler Toplayan Ravi Toplayan-Dağıtan

Bir ravinin, tüm rivayetlerindeki toplam tanıklık, duyma ve toplama üzerinden alış cephesindeki ağırlıklı türünü; toplam paylaşma ve dağıtma üzerinden ise veriş cephesindeki baskın yönünü tespit etmek mümkündür.

® ravisinin toplam 4 adet rivayeti bulunsun:

Toplam Duyma: 3 Toplam Toplama: 2 Toplam Alış: 5 Ravimiz 3/5 (%60) oranında Duyan, 2/5 (%40) oranında Toplayan bir ravidir.

Toplam Paylaşma: 3 Toplam Dağıtma: 9 Toplam Veriş: 12 Ravimiz 3/12 (%25) oranında Paylaşan, 9/12 (%75) oranında Dağıtan bir ravidir.

® Ravisinin alış cephesinde duyma baskın (%60), veriş cephesinde ise dağıtma baskın (%75) görünmektedir. Buna göre ® duyan-dağıtan bir ravi modelini yansıtmaktadır, denilebilir.