1.BÖLÜM TEMEL KAVRAMLAR VE TARİHSEL SÜREÇ Hazırlayanlar: Ahmet Ataç Gülenaz Selçuk Cihan Çakmak İhsan Yılmaz  Teknoloji,  Eğitim Teknolojisi,  Öğretim Teknolojisi,  Öğretim Tasarım ve Teknolojisi Kavramları,  Tarihi Süreçleri  Teknoloji,  Eğitim Teknolojisi,  Öğretim Teknolojisi,  Öğretim Tasarım ve Teknolojisi Kavramları,  Tarihi Süreçleri

GİRİŞ Sosyal, bilimsel ve politik değişmelerin kaçınılmaz olduğu artık tartışma kabul etmez bir gerçeklik olarak belirmektedir. Teknoloji bugün sadece üretim sektöründe değil, bütün alanlardaki işlemlerde kullanılan hayatın vazgeçilmez bir parçası haline gelmiştir. İnsanın her yönüyle en uzun süreli etkileyen eğitim sürecinde teknolojinin etkisi yadsınamaz. O halde «teknoloji ve ilişkili kavramlar nelerdir?» sorusuna cevap aramak gerekmektedir.

Teknoloji, Eğitim Teknolojisi ve Öğretim Tasarım Kavramları Teknoloji en yalın anlamı ile kuramsal bilgilerin ve bilimsel yasaların uygulamaya dönüştürülmesi işidir. Teknoloji genel anlamda kazanılmış yeteneklerin işe koşulmasıyla doğaya egemen olmak için gerekli işlevsel yapılar oluşturma olarak ifade edilebilir. Teknoloji, yaşamımızın her yönden etkileyen kültürel, sosyal, politik ve zeka öğelerini kapsayan yaygın ve karmaşık bir sistemdir.

Günümüzde teknoloji her alanda kullanılmaktadır. Eğitim de her alan için gereklidir. Dolayısı ile her ikisi de her alanda gerekli olan durumlardır ve vazgeçilmezdir. Bu bağlamda teknolojinin eğitime, eğitimin teknolojiye etkisi olmaktadır. Teknoloji, Eğitim Teknolojisi ve Öğretim Tasarım Kavramları

EĞİTİM TEKNOLOJİSİ Teknoloji ve eğitim kavramlarının etkileşiminden «eğitim teknolojisi» ve «öğretim teknolojisi» kavramları ortaya çıkmıştır. Eğitim Teknolojisi; genelde eğitime, özelde öğrenme durumuna egemen olabilmek için ilgili bilgi ve becerilerin işe koşulmasıyla öğrenme ya da eğitim süreçlerinin işlevsel olarak yapısallaştırılmasıdır. Diğer bir deyişle; öğrenme- öğretme süreçlerinin tasarımlanması, uygulanması, değerlendirilmesi ve geliştirilmesi işidir.

Eğitim Teknolojisinin Yararları Üretken Eğitim ve Hızlı Öğrenme Kopya Edilebilen Bir Sistem Bireysel Öğretim Yaratıcılık Çeşitlilik ve Kalite Fırsat Eşitliği Birinci Kaynaktan Bilgi Serbesti

Eğitim Ve Öğretim Teknolojisi Arasındaki Fark Öğretim, öğrenme – öğretme ortamının içerdiği etkinlikleri tanımlamaktadır. Eğitim kavramı ise, öğretimin yanı sıra, yönetim ve rehberlik gibi diğer eğitimsel etkinlikleri de içermektedir. Bu bağlamda eğitim teknolojisi çalışmalarındaki temel ağırlık öğretme – öğrenme sürecinin etkililiği üzerinedir. Öğretim teknolojisi; süreç ve kaynakları öğrenme için tasarlama, geliştirme, kullanma, yönetme ve değerlendirme teorisi ve uygulamasıdır. Öğretim teknolojisi kavramı ise, öğrenme-öğretme ortamının en etkin şekilde düzenlenmesi için gösterilen sistematik ve planlı etkinlikler bütünü olarak tanımlanabilir.

 1.Tasarlama 1.1. Öğretimsel sistemlerin tasarımı 1.2. Mesaj tasarımı 1.3. Öğretim stratejileri 1.4. Öğrenicinin özellikleri  2.Geliştirme 2.1. Yazılı teknolojiler 2.2. Görsel - işitsel teknolojiler 2.3. Bilgisayar tabanlı teknolojiler 2.4. Kaynaştırılmış teknolojiler  3.Kullanma 3.1. Medya kullanımı 3.2. Yeniliğin yaygınlaştırılması 3.3. Uygulama ve kurumsallaştırma 3.4. Politika ve düzenlemeler  1.Tasarlama 1.1. Öğretimsel sistemlerin tasarımı 1.2. Mesaj tasarımı 1.3. Öğretim stratejileri 1.4. Öğrenicinin özellikleri  2.Geliştirme 2.1. Yazılı teknolojiler 2.2. Görsel - işitsel teknolojiler 2.3. Bilgisayar tabanlı teknolojiler 2.4. Kaynaştırılmış teknolojiler  3.Kullanma 3.1. Medya kullanımı 3.2. Yeniliğin yaygınlaştırılması 3.3. Uygulama ve kurumsallaştırma 3.4. Politika ve düzenlemeler  4.Yönetim 4.1. Proje yönetimi 4.2. Kaynak yönetimi 4.3. Dağıtım sisteminin yönetimi 4.4. Bilgi yönetimi  5.Değerlendirme 5.7. Problem analizi 5.2. Kriter dayanaklı ölçme değerlendirme 5.3. Sürece yönelik (formative) değerlendirme 5.4. Ürüne yönelik (summative) değerlendirme  4.Yönetim 4.1. Proje yönetimi 4.2. Kaynak yönetimi 4.3. Dağıtım sisteminin yönetimi 4.4. Bilgi yönetimi  5.Değerlendirme 5.7. Problem analizi 5.2. Kriter dayanaklı ölçme değerlendirme 5.3. Sürece yönelik (formative) değerlendirme 5.4. Ürüne yönelik (summative) değerlendirme Öğretim Teknolojisinin Öğrenme Ortamındaki Uygulama Aşamaları

Öğretim Tasarım Ve Teknolojisi Kavramı Öğretim tasarım ve teknolojisi kavramı; öğrenme ve performans problemlerinin analizi için öğretimsel ve öğretimsel olmayan süreç ve kaynakların tasarlanması, gelişimi, uygulanması, değerlendirilmesi ve yönetimini kapsar. Bu tanım sistematik bir öğretim tasarlama süreci ve öğretim materyallerinin kullanımını içeren bir yaklaşımdır.

Öğretim Materyali Kavramı Materyal hazırlama ve kullanma son yıllarda yapılan program değişikliklerinde en çok vurgulanan becerilerden birisidir. Materyal kullanma, öğrencilerin mümkün olduğunca daha fazla duyu organı ile öğrenmesini sağlar. Önemli olan araçları derste öğrencilerin kazanımlarını gerçekleştirmek üzere sentezlemek, bu sentezleri materyal hazırlama ve tasarım ilkelerini kullanarak geliştirmektir. Her bir materyalin yerine göre etkili olduğu unutulmamalıdır. Örneğin; bazen bir kukla, bilgisayar sunumundan daha etkili öğrenmeyi sağlayabilir.

Eğitim teknolojisinin tarihi gelişimi incelendiğinde 5 döneme ayrılmaktadır: 1. Dönem : Eğitim teknolojisinin endüstriyel teknolojiden yaklaşık bir yüzyıl kadar geride bulunduğu dönemdir. Teknoloji daha çok sanayi üzerinde etkilidir. 2. Dönem : Eğitim teknolojisi altın çağına İkinci Dünya Savaşı ile başlamıştır. 3. Dönem : Kitle eğitimi ve bireysel öğretim söz konusudur. Televizyon, bilgisayar, uydu, vb. teknolojiler sayesinde telekonferans gibi yöntemler geliştirilmiştir. Bireysel öğretim ile ilgili bireysel okuma araçları, slaytlar, film ve teyp bantları gibi materyaller geliştirilmiştir. 4.ve 5. Dönem : Eğitim teknolojisinin bu iki yönlü gelişiminin sonucu yöntem ve araçların birleştirilerek daha ileri düzeyde otomasyon ve bir basamak ilerisinde de sibernasyon dönemlerini kapsamaktadır. EĞİTİM TEKNOLOJİSİNİN TARİHİ

Öğretim teknolojisinin tarihçesi incelendiğinde öğrenme alanındaki kavramsal gelişmelerle paralellik göstermektedir. 1950’lerden itibaren öğretim teknolojisi alanını oluşturmada üç temel görüş etkili olmuştur; 1. Öğretmen tarafından dersin sunumunda kullanılacak görsel- işitsel materyallerin tasarımı yerine, öğretimin doğrudan öğrenci için tasarlanması kavramı. 2. B.F.Skinner, Sidney L.Pressey, N.A.Crowder gibi araştırmacılar tarafından ifade edilen öğrenme teorisindeki gelişmeler. 3.“Sistem Anlayışı ” olarak ifade edilen ileri donanım teknolojisinin etkisi. ÖĞRETİM TEKNOLOJİSİNİN TARİHİ

Öğretim teknolojisinin 1970 – 2000 arası durumu Öğretim teknolojisi henüz bir disiplin değildir. Öğretim teknolojisi ile ilgili davranış bilim kavramları, fiziksel bilim kavramlarından daha çok geçerlidir. Teknoloji bir disiplin içinde onun değerlendirilmesi ve alanın gelişmesi için en iyi organize bir kavram olarak meydana çıkar. Öğretim teknolojisiyle ilişkili felsefenin durumu denemeye (tentative) dayalıdır. ÖĞRETİM TEKNOLOJİSİNİN TARİHİ

1. II. Dünya Savaşı: Askerler için hazırlanan eğitim materyalleri ve testleri psikologlar geliştirdiler. Eğitimde materyal geliştirmeye ilişkin organizasyonlar kuruldu. R. Miller: Ayrıntılı görev analizi yöntemini geliştirdi (İş analizi). Bir işin yapılmasındaki tüm işlemlerin aşamalı olarak belirlenmesi gerektiğini vurguladı. 2. Skinner: Programlı öğretim hareketi, programlı öğretim materyallerini ortaya koydu. Programlı öğretim eğitime sistematik bir yaklaşım getirmiştir.Hedeflerin belirlenmesi, hedeflere ulaşılacak adımların belirlenmesi, uygulanması, değerlendirilmesi ve geliştirilmesi vb. Bireysel öğrenme, Pekiştirme ve anında dönüt. Adım adım öğrenme (Bilgisayar destekli eğitimin temeli atılıyor.) 3. Davranışsal Hedeflerin Yaygınlaşması. *Mager : Hedefleri ayrıntılı hazırlamadan bahsediyor.(1960) *Tyler: Hedeflerin davranışa dönüştürülmesi gerektiğini ortaya atıyor. *Bloom: Hedefler taksonomisini getiriyor( Bilişsel, duyuşsal, psiko- motor) durumuna bakılıyor. ÖĞRETİM TASARIMI VE TEKNOLOJİSİ TARİHİ

4. Norm Dayanaklı Yerine Kriter Dayanaklı Değerlendirme: *Norm dayanaklı: Grup içindeki duruma göre değerlendirme *Kriter dayanaklı: Bireyin bağımsız olarak hedefleri kazanma i gerektiğini vurguladı. 5. Gagne: *Öğrenme hiyerarşisini getiriyor (Dikkat çekme, motivasyon sağlama, hedeften haberdar etme, geçiş, işleniş, dönüt, transfer vb.) Aynı zamanda öğrenme ürünleri üzerinde duruyor ( sözel bilgi, bilişsel stratejiler, tutumlar, zihinsel beceriler, psiko – motor beceriler) 6. Sputnik’in Uzaya Fırlatılması. (ABD, SSCB’nin uzay yarışında öne çıkması karşısında şok yaşıyor ve öğretim tasarımına ilgi artıyor, eğitim materyalleri geliştiriliyor) *Scriven ve Cronbach: Formative ve Summative değerlendirme olmalıdır. Formative: sürece dayalı, not verme amaçlanmaz. Quizler vb. Summative: Ürüne dayalı not verme amacıyla yapılır. Ara sınav ve final gibi. Özellikle sürece dayalı değerlendirmenin yapılması savunuluyor. ÖĞRETİM TASARIMI VE TEKNOLOJİSİ TARİHİ

: Öğretim tasarımı modelleri geliştirildi. Sistematik yaklaşımın önemi vurgulanıyor : Mikrobilgisayar eğitim teknolojisini etkiliyor. Derslerde kullanılıyor. Bu konuda yayın ve materyaller artıyor. Bilişsel psikoloji önceki etkisini yitiriyor Ve Sonrası: Performans teknolojisi hareketi, Oluşturmacılık Constructivism (yapılandırmacılık – oluşturmacılık) ve bilgisayar ve elektronik temelli sistemlerin etkisi ile aktif öğrenme materyalleri artıyor. ÖĞRETİM TASARIMI VE TEKNOLOJİSİ TARİHİ

ÖĞRETİM ARAÇ VE MATERYALLERİNİN TARİHİ *1920’den önce tebeşir ve ders kitabı ağırlıktaydı. *1920’lerde okul müzeleri kuruluyor. İçinde filmler, resimler, fotoğraflar vb yer alıyor. *Görsel öğretim hareketi 1920’lerden sonra hız kazanıyor yılında Thomas Edison şöyle diyor: “Kitapların bir süre sonra okullarda modası geçmiş olacak. Gelecek on yılda filmler büyük devrim yaratacak” demiştir. *1930’larda işitsel teknolojiler devreye giriyor. Radyo programları *II. Dünya Savaşı ile birlikte göze ve kulağa hitap eden araç ve materyaller çok sayıda geliştirilmiştir. Tepegöz ve slayt projektörü de bu dönemde kullanılmıştır. *1950: Öğretimsel televizyon geliyor. Ancak etkili değildi. Çünkü: öğretmenler kullanmak istemediler, pahalı bir araçtı ve öğrencilerin TV alışkanlığı yoktu. *Sonra bilgisayarlar devreye giriyor. İlk bilgisayar 1940’larda yapılıyor.Ancak 1960’lı yıllarda Bilgisayar destekli öğretim hareketi başlıyor. 1980’li yıllarda bilgisayarın okullardaki etkisi artıyor. Mikrobilgisayarlar küçük ve ucuz olmaları sebebiyle tercih ediliyor. *1985’den sonra okullarda bilgisayar teknolojisi yaygınlaşıyor. Öğretmenler eğitiliyor. *Sonra 1990’lı yıllarda multimedya, uzaktan eğitim, web temelli eğitim vb. hızla yaygınlaşıyor. İnternetin ucuzlaması yaygınlaşmasını sağlamıştır.

DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM. GÜLENAZ SELÇUK