ÖĞRENME ORTAMLARINDA ÖĞRETİM HEDEFLERİ

HEDEFLERİN İŞLEVLERİ  Birincisi, öğretim tasarımcısı ve öğretmen için yol göstericidirler.  İkincisi, öğrenmenin değerlendirilmesine ilişkin yollar bulunması için bir çatı oluşturur.  Üçüncü işlevi ise öğrenciyi yönlendirmesidir. 2

ÖĞRETİM HEDEFLERİ Öğretim hedefleri, eğitim etkinlikleri yoluyla bireylere kazandırmayı düşündüğümüz özellikler, bireyin davranışlarında, düşüncelerinde, becerilerinde, tutum ve ilgilerinde oluşturmak istediğimiz değişikliklerdir. 3

İyi Belirlenmiş Hedeflerin Özellikleri Kim? Topluluk: Hedefler oluşturulurken öncelikle hedef kitle yani öğrenen grubu belirlenmelidir. “İlkokul 2. Sınıf öğrencileri” vb. gibi. Ne? Davranış: Öğretim sonrasında öğrenenin sahip olması beklenen gözlenebilir davranış bir fiille ifade edilmelidir. “bilmek” ve “anlamak” vb. gibi net olmayan fiiller kullanılmamalıdır. 4

İyi Belirlenmiş Hedeflerin Özellikleri Hangi durumda? Şartlar: Ortamın şartları ifade edilmelidir. Nerede, hangi materyalle, hangi yöntemle vb. gibi davranışın sergileneceği ortamlar, durumlar ve şartlar hedef cümlesi içerisinde yer almalıdır. Ne kadar iyi? Seviye: Davranışın seviyesi, kabul edilebilir ölçütü ifade edilerek öğretimin ve davranışın değerlendirilmesi kolaylaştırılmalıdır. 5

İyi Belirlenmiş Hedeflerin Özellikleri Doğruluk: Davranışın gözlenmesi ve hedefin belirtilmesi sırasında konulan şartlar ve seviye hedef kitlenin özelliklerine ve ortama uygun olarak belirlenmelidir. Şartlar ve seviye oluşturulurken doğruluk ilkesine uygun olarak hedef yazılmalıdır. 6

İyi Belirlenmiş Hedeflerin Özellikleri Örnek: Matematik dersinde “İlkokul 2. Sınıf öğrencileri 2’şer 2’şer 100’e kadar sayar.” hedefi belirlenmiştir. Bu hedefteki  “İlkokul 2. Sınıf öğrencileri” ifadesi topluluğu,  “2’şer 2’şer” ifadesi şartı,  “100’e kadar” ifadesi seviyeyi,  sayma eylemi de davranışı nitelemektedir. 7

HEDEF ALANLARI Hedefler üç alanda sınıflandırılır. Bunlar ◦Bilişsel, ◦Duyuşsal ◦Psikomotor alanlardır. Bu sınıflandırma içerisinde de her alan kendi içinde aşamalı olarak sınıflanır 8

Bilişsel Alan Bilişsel alan zihinsel öğrenmelerin çoğunlukta olduğu ve zihinsel becerilerin geliştirildiği alandır. Bloom ve arkadaşları (1956) bilişsel alana yönelik oldukça tanınan bir taksonomi geliştirmiştir. 9

Bilişsel Alan Hedeflerinin Aşamalı Sınıflaması Bloom'un Taksonomi Düzeyi Bilgi: Belli bir bilginin hazırlanması Kavrama: Anlamanın en düşük düzeyi Uygulama: Bir kuralın ya da ilkenin uygulanması Analiz: Görüşün bölümlere ayrılması ve ilişkilerin tanımlanması. Sentez: Yeni bir bütün oluşturmak üzere parçaların bir araya getirilmesi. Değerlendirme: Materyal ve yöntemler konusunda yargılarda bulunulması 10

BİLİŞSEL ALANDA HEDEFLERİN YAZILMASI 1.Bilgi Basamağı Bilginin hatırlanması Düzenleme, Eşleme, İlişkilendirme, Tanımlama, Ezberleme, Hatırlama, Fark etme, Çoğaltma, Ad verme, Tekrarlama, Adlandırma, Sıralama, Tekrar Oluşturma, Listeleme 11

BİLİŞSEL ALANDA HEDEFLERİN YAZILMASI 2. Kavrama Kişinin kendi kelimeleriyle bilgiyi yorumlaması Sınıflama, Çevirme, inceleme, Tartışma, Fark etme, Farklılıkları benzerlikleri söyleme Açıklama, Özetleme, 12

BİLİŞSEL ALANDA HEDEFLERİN YAZILMASI 3. Uygulama Basamağı Bilginin yeni durumda kullanılması Uygulama, Planlama, Seçme, Kullanma, Çözme Hazırlama, Gösterme, Gösterme, Yorumlama, Dramatize etme, Çalıştırma, 13

BİLİŞSEL ALANDA HEDEFLERİN YAZILMASI 4. Analiz Basamağı Bilgiyi parçalara ayırmak ve parçalar arasındaki ilişkilerin gösterilmesi Analiz etme, Ölçme, İnceleme, Deneme, Karşılaştırma Envanter yapmak, Değerlendirme, Ayırma, Eleştirme, Sorgulama, Farklılaştırma Veri toplama, Sınıflama, 14

BİLİŞSEL ALANDA HEDEFLERİN YAZILMASI 5. Sentez Basamağı Bütün oluşturmak üzere parçaların bir araya getirilmesi ve yeni durumlar için ilişkilerin oluşturulması Düzenlemek, Oluşturma, Sentez yapma, Birleştirme, Teklif etme Formüle etme, Planlama, Yaratma, Organize etmek Toplama, Oluşturma, Hazırlama, Tasarlama, 15

BİLİŞSEL ALANDA HEDEFLERİN YAZILMASI 6. Değerlendirme Basamağı Belirli kriterlere dayalı olarak yargılarda bulunmak Tartışma, Değer verme, Yargıda bulunma, Tahmin etme, Öngörme, Seçme, Puan verme, Destekleme, Değerlendirme. 16

Psiko-motor Alan Bu alan da beceriler ön plandadır. Heinick, Molenda ve Russell (1993) çoğu tasarım projesine uygulanan koordinasyon derecesine dayalı bir aşamalı sınıflama sunmuştur. 17

Psikomotor Hedef Alanları DüzeyTanımÖrnek Taklit Gözlenen hareketin gösterilmesi Videoda eşit delikler açma olayı izlendikten sonra bir tahtada eşit delikler açılması ManipülasyonBir hareket yapılması Tahtada alıştırma yaptıktan sonra iki tahta parçasını birleştirmek üzere delik açılması Üretme Etkili ve koordineli bir şekilde faaliyet yapılması Tenis oyunu sırasında vole yapmak için atışı elin tersiyle (backhand) uygun şekilde yapmak 18

PSİKOMOTOR ALANDA HEDEFLERİN YAZILMASI Psikomotor alan hedefleri Algılama Kurulma Kılavuzluk Yapma Mekanikleşme Beceri Haline Getirme Uyum Yaratma /Oluşturma 19

PSİKOMOTOR ALANDA HEDEFLERİN YAZILMASI ◦Algılama: Becerinin farkında olma ve beceriye dikkat etme aşaması. Bulma, teşhis etme, fark etme. ◦Kurulma/ Hazırlık: Beceriyi yapmaya hazır olma aşaması. Başlama, gösterme, hazır olma, hareket etme. ◦Kılavuzla Yapma: Beceriyi taklit etme aşaması. ◦Mekanikleşme: Beceriyi yapma aşaması. ◦Beceri Haline Getirme: Becerinin otomatikleştiği aşama. ◦Uyum/ Uyma/ Adaptasyon: Beceriyi farklı bir duruma uyarlama aşaması. ◦Oluşturma: Yeni bir beceri oluşturma aşaması. 20

PSİKOMOTOR ALANDA HEDEFLERİN YAZILMASI Örnek: Hedeften beş metre uzaklıktan öğrenci hedef tahtasını vuracaktır. öğrenciler iki dakikada 150 m. koşacaktır. Yanlış yanan ışık düğmesi göz önüne alındığında öğrenci 30 dakikada doğru şekilde düğmeyi yerleştirecektir. 21

Duyuşsal Alan Üçüncü öğretim hedef alanı, hoşlanma, saygı gibi tutum, takdir, değer ve duygular konusunda hedefler içeren duyuşsal alandır. Krathwohl, Bloom ve Masia (1964) duyuşsal alanı beş düzeye ayırmıştır. 22

Duyuşsal Alan DüzeyTanım AlmaOlay ya da faaliyete ilgi göstermeye gönüllü olma Yanıtlama Belli bir katılım şekli yoluyla bir olaya karşı tepki göstermeye gönüllü olma Değer Verme Olumlu ya da olumsuz bir tutum ifade ederek bir olayı kabul ya da reddetmeye gönüllü olma Organize Etme Bir değerden fazla değerin uygulandığı durumlara girerken değerleri organize etmede, değerler arasındaki ilişkileri belirlemede ve bazı değerlerin diğerlerine göre baskın olduğunu kabul etmede gönüllü olma Bir değer bütünüyle karakterize etme Öğrenci, kabul edilen değerlere göre uyumlu şekilde davranır ve bu davranışı kişiliğinin bir parçası olarak görür 23

DUYUŞSAL ALANDA HEDEFLERİN YAZILMASI Duyuşsal alan hedefleri Alma Tepkide Bulunma Değer Verme Örgütleme Kişilik Haline Getirme 24

DUYUŞSAL ALANDA HEDEFLERİN YAZILMASI Duyuşsal Eylemler Kabul etmeİşbirliği yapmaKatılma TartışmaSavunmaÖnerme ÇabalamaKabul etmeYer alma KaçınmaİlgilenmeKarşı koyma ZorlamaYardım etmePaylaşma 25

DUYUŞSAL ALANDA HEDEFLERİN YAZILMASI Örnek: Eğer hedef "iyi beslenmenin önemini kabul etmekse", aşağıdaki davranışlar başarı kazanıldığını gösterir: Besin değeri yüksek yiyeceklerin yenildiğinin gözlenmesi Diğer kişilere de besin değeri yüksek gıdaları tavsiye etmesi Yüksek besin değeri olan yiyecekler konusunda gönüllü olarak kitap ve makale okuması Besin konusunda yetkili kişilerce düzenlenen seminer ve çalışmalara katılması 26

HEDEF YAZARKEN KARŞILAŞILAN GÜÇLÜKLER İnsanların açık hedefler belirtmekten kaçınma nedenlerinden biri, hedeflerin formüle edilmesinin oldukça fazla düşünme ve çaba gerektirmesidir. Her bir hedef açık olmalı çelişik olmamalıdır. Bir hedef, aynı şeyleri anlatmalıdır. 27

Hedeflerin Yazılmasındaki Artı ve Eksiler  Yazdığımız hedefler kısa dönemli, bir ders ya da eğitim programı sırasında elde edilebilecek türdendir.  Bunların bazıları uzun dönem hedeflere de katkıda bulunabilir.  Tüm hedeflere tamamen ulaşılamayacağı kabul edilmelidir.  Öğretmen tasarlamacılar dersten sonra gözlem değerlendirmesi yapmalı. 28

TEŞEKKÜRLER 29