NON Hodgkin lenfoma(NHL)

LENFATİK SİSTEM o Lenfatik sistem: Lenfatik sistem vücut savunma sisteminin bir parçasıdır. o Vücudun hastalık ve enfeksiyonlardan korunmasında rol alır. Bu sistem lenfosit isimli akyuvarları taşıyan ve lenf sıvısı denen bir sıvı içeren ince damarlardan oluşur. Bu damar ağı içinde lenf düğümleri denen küçük organlarda yer alır. Lenf düğümleri boyun, koltuk altı, kasık gibi yerlerde bulunur. o Lenf akımı lenf düğümleri ve lenfoid dokular olan dalak, bademcik, kemik iliği ve timus arasında dolaşır. Lenf düğümleri gelen lenf sıvısını süzer; böylece bakteri, virus ve diğer yabancı maddeler dolaşımdan çıkarılır.

LENFOMA: o Lenfoma lenfositlerin oluşturduğu bir kanser tipidir. o Lenf dokusunun habis tümörüne verilen genel bir isimdir. o Kanser ya normal hücrelerin hızla çoğalması veya normal lenfositlere göre daha uzun süre yaşamaları ile oluşur. o Malign lenfoid hücreler de normal lenfositler gibi lenf düğümü, dalak, kemik iliği, kan ve diğer organlarda çoğalır. o Lenfoma; Hodgkin lenfoma ve Hodgkin dışı lenfoma adı altında iki büyük gruba ayrılır.

NON Hodgkin lenfoma (NHL)nedir? NHL’nın birçok tipi vardır. o Bütün lenfoma tipleri lenfatik sistemdeki lenfosit denen hücrelerde başlar. B hücreli tipi (daha sık) ve T hücreli tipleri vardır. o Normalde hücreler büyür, çoğalır ve vücudun ihtiyacı olan yeni hücreleri oluştururlar. o Hücreler yaşlandığında ölürler ve yerlerini yeni hücreler alırlar. Bazen bu süreç yanlış gider. o Vücudun ihtiyacı olmadığı halde yeni hücreler oluşur ve ölmesi gereken yaşlı hücreler ölmezler. o Bu fazla hücreler ur veya tümör adı verilen doku kitlesini oluştururlar. o NHL genellikle lenf nodlarında veya mide ve incebağırsak gibi organlarda bulunan lenfatik dokuda gelişir. Bazı vakalarda NHL kemik iliği ve kanı tutar. Lenfoma hücreleri vücudun bir veya birçok bölgesinde gelişebilir

NHL TİPLERİ: o NHL 30 dan fazla lenfomadan oluşur,bu nedenle hastalık sınıflandırılarak incelenir. NHL’larla ilgili bir çok sınıflandırmalar vardır. o En sık görülen NHL lar ise şunlardır 1-Difüz büyük B hücreli lenfoma : Tüm NHL’ın %30 nu oluşturur. Hızlı seyirli lenfomadır. 2-Folliküler lenfoma : Tüm NHL’ın %20 sini oluşturur. Yavaş seyirli lenfomadır. 3-Mantle hücreli lenfoma: Tüm NHL’ın %6sını oluşturur. Hızlı seyirli lenfomadır. o Yavaş seyirli lenfomalar : Yavaş ilerleyen, yaşam süresi uzun olan lenfoma tipidir. Tedavi ile hastalığın doğal seyri pek değişmediğinden genellikle tedavisiz izlenir. o Hızlı seyirli lenfomalar: Hızlı seyreder ve tedavi edilmediğinde ölümle sonuçlanır. Kemoterapiye duyarlı olduklarından hemen tedavi edilmesi gerekir. Tedavi ile hastaların bir kısmında şifa elde edilir.

Lenfomanın etyolojisi o HL ve HDL nedeni kesin olarak bilinmeyen hastalıklardır. o Bulaşıcı hastalık değildir. o HDL gelişimini kolaylaştıran bazı risk faktörleri olduğu kabul edilmektedir. o HİV enfeksiyonu, immun supressif tedavi uygulanan organ transplantasyonu yapılmış hastalar o ailede HDL anamnezi olan hastalar, o bazı kimyasal maddelerle ilişkisi bulunanlarda sık görülür.

BELİRTİLER: oHastalığa özgü bir şikayet yoktur çok farklı şikayetlere neden olabilir. Bunlardan bazıları şunlardır. o Halsizlik, çabuk yorulma, kilo kaybı, terleme, yüksek ateş, oBoyun, koltuk altı veya kasıklardaki lenf bezlerinde büyüme oCiltte iyileşmeyen yaralar ve oMediastinal (göğüs boşluğu) tutulumu görülebilir. o Bazı hastalarda ani gelişen nefes almada zorluk, yüzde –boyunda şişlik ve aşırı tansiyon düşüklüğünden oluşan acil bir tablo (vena kava superior sendromu) gelişebilir.

LENFOMADA EVRELEME o Evreleme vücutta tümörün yaygınlığını gösteren bir terimdir. o Ann Arbor evreleme sistemine göre o Evre I: Tek bir lenf nodu bölgesinde hastalık vardır o Evre II: Göğüs yada karın bölgesindeki lenf bezlerinde hastalık vardır o Evre III: Hem göğüs hemde karın bölgesindeki lenf bezlerinde hastalık vardır o Evre IV: Karaciğer, kemik iliği veya akciğer gibi lenf bezleri dışında organlarda hastalık vardır. o I-II erken evre, o III-IV ileri evre.

LENFOMADA TANI YÖNTEMLERİ o Anamnez (hastalık öyküsü) ve fizik muayene: Hastanın geçmişteki hastalıkları ve tedavileri sorgulanır, mevcut hastalığına bağlı olabilecek bulguları araştırılır. En belirgin bulgular olarak lenf bezi, dalak ve karaciğer büyümeleri saptanır. o Tam kan sayımı ve biyokimyasal tetkikler: Beyaz kan hücreleri (lökosit), kırmızı kan hücreleri(eritrosit), kan pulcukları denen trombositlerin sayısı, hemoglobin miktarı ölçülür. Kan LDH (Laktatdehidrojenaz enzimi) seviyesi özellikle bu hastalıkta yüksek bulunabilir.

LENFOMADA TANI YÖNTEMLERİ DEVAM o Periferik (çevresel) kan yayması: Kan hücrelerinin çeşitleri, bunların birbirlerine oranları, yaklaşık olarak sayıları, hücrelerin şekillerindeki değişiklikler saptanır. o Akciğer filmi: Büyümüş lenf bezlerinin ve hastalığın göğüs kafesi içindeki diğer bulgularının saptanması için çekilir.

o Lenf bezi veya doku biyopsileri: Bu hastalıkta kesin tanı için biyopsi şarttır. NHL'da genellikle lenf bezlerinde büyüme olduğu için, belli bölgelerde belli büyüklüklere erişmiş lenf bezlerinden biyopsisi yapılır. o Kemik iliği aspirasyon ve biyopsisi: Hasta bölgesel (lokal) veya genel anestezi altında uyuşturulduktan sonra leğen kemiğine özel biyopsi iğnesi yardımıyla girilir ve küçük bir örnek alınır. Kemik iliği aspirasyon ve biyopsi numuneleri hematolog ve patolog tarafından mikroskop altında incelenir. NHL'da kemik iliği tutulumu olup olmadığının saptanması önemlidir. Hastalık evresini belirlemek için kemik iliği biyopsisi yapılır.

TEDAVİ: o Hastalığın alt tipine, evresine, hastanın yaşına ve genel durumuna (ilave hastalıkların bulunup bulunmamasına) göre seçilecek 3 tip standart tedavi vardır; o 1.Kemoterapi: Genellikle birden fazla ilaç aynı anda uygulanır. İlaçlar çoğunlukla damardan (intravenöz) verilir, az bir kısmı ağızdan alınabilir. Kemoterapi tedavileri döngüler (kürler, sikluslar) halinde verilmektedir. Tedavi döneminin ardından kısa bir dinlenme dönemi olur. Tedavi döngülerinin sayısı hastalığın evresine ve hastanın iyi veya kötü risk grubunda olmasına göre değişir.

TEDAVİ: o 2.Radyoterapi Yüksek enerjili X ışınları ile kanser hücrelerinin öldürülmesi prensibi ile bazı hastalarda tek başına veya diğer tedavilere ilaveten uygulanır. Yüksek enerjili X ışınları bir cihaz yardımı ile önceden yeri tespit edilen ve işaretlenen lenfoma hücrelerinin toplandığı vücut bölgesine odaklanarak verilir (hasta bölgenin ışınlanması). Sadece işaretlenen alandaki kanserli hücreleri yok etmek maksatlıdır.

Tedavi: 3.Kök hücre destekli yüksek doz kemoterapi (Kök hücre nakli): Günümüzde kök hücre nakli denilen kemik iliği nakli öncesinde hastaya lenfoma hücrelerin öldürülmesi amacıyla yüksek doz kemoterapi ve/veya radyoterapi verilir. Bu sırada normal hücreler de zarar görür. Kemik iliğinin yeniden kan yapabilmesi için kök hücrelere ihtiyaç vardır. Bu kök hücreler ya hastanın kendisinden tedavi öncesi özel işlemlerle toplanır (otolog kemik iliği) ve dondurularak saklanır ya da doku uyumlu (HLA uygun) kardeşten veya akraba dışı vericilerden elde edilir (allojenik kemik iliği) ve yüksek doz kemoterapi verilmesini takiben hastaya verilir.

HASTA ÖYKÜSÜ: HASTA ADI-SOYADI: HAKAN Ç. YAŞI: 20 BOY :166cm KİLO: 50kg EĞİTİM DURUMU: LİSE(AÇIKÖĞRETİM) TANI :DİFFÜZ B HÜCRELİ LENFOMA ve PNÖMONİ ŞİKAYETİ: Hasta nefes darlığı şikayeti ile başvurduğu acil serviste yapılan tetkiklerde PA grafide pnomoni olması üzerine hastaneye yatırılıyor.Hastaya bactrim+avelox başlandı.Bactrim 10.günde stoplandı.Klinik takibi sırasında stabil seyreden PA grafi ve laboratuvar açıdan düzelen hasta PET CT çekimi sonrası poliklinik kontrolüne çağrılarak salah ile taburcu edildi.

o Çekilen PET CT sonucunda akciğerde kitle tespit edildi.Akciğer biyopsisi alınarak patolojiye gönderildi.Akciğer biyopsisi sonucunda DİFFÜZ B HÜCRELİ LENFOMA tanısı konuldu.

Hastanın vital bulguları: ATEŞ:36.7 C NABIZ:80/dk TANSİYON:120/70 mmHg SOLUNUM:18/dk SPO2:94

TETKİK ADIDEĞERİNORMAL DEĞERİ WBC12 H K/ul HGB11.6 L g/dl HCT35.5 L % GLU109 H mg/dl

Kullandığı ilaçlar: Oksapar 6000 anti-xa IU/0.6 ml: Kan sulandırıcı İzotonik 1000cc: Na ve Cl kayıplarının karşılanmasında kullanılır. Bactrim 400/80-MG 5ml amp: İdrar yolu enfeksiyonları, kulak enfeksiyonları, bronşit, turist diyaresi ve pnemocytis carinii kaynaklı zatürre tedavilerinde etkilidir. Pantpas flk 40 mg: Selektif proton pompası inhibitörü antiülserdir. Precort-liyo 40 mg: kortikosteroid ilaçtır.

Hemşirelik tanıları

Enfeksiyon riski: o Kemik iliği baskılanması ve immunosüpresyon nedeniyle: o AMAÇ: Enfeksiyonun olmaması o Hemşirelik girişimleri; o Bütün sistemler enfeksiyon belirti ve bulguları açısından değerlendirilir. o Hastanın durumuna uygun sıklıkla yaşam bulguları izlenir o Laboratuvar bulguları değerlendirilir. o Ziyaretçiler kısıtlanır o Oral hijyenin bakımı sağlanır (gargaranın düzenli aralıklarla yapılması) o İnvaziv girişimler sırasında aseptik teknik kullanılır o Hasta, ailesi ve sağlık personelinin el yıkamaya dikkat etmeleri sağlanır. o Değerlendirme: Hastaya girişimler uygulandı ve hastaya anlatıldı.Hasta anladığını ifade etti.

KANAMA RİSKİ: AMAÇ:Kanama Belirtilerinin Erken Tanınması o Hemşirelik girişimleri; o Erken kanama belirtileri gözlenir ve bu belirtiler hastaya öğretilir o Deride peteşi, ekimoz kontrolü yapılır o Diş eti, burun, idrar, dışkı kanamaları gibi normal olmayan kanamalar doktora haber verilir. o İ.M. Enjeksiyonlardan kaçınılmalıdır. o Sert burun temizliğinden kaçınması konusunda hastaya eğitim verilir. o Hasta travmadan korunur. o Hastanın konstipasyonu giderilmeye çalışılır (bol sıvı alması, ilaçlarını ve pomadlarını düzenli kullanması sağlanır). o Değerlendirme: Hasta anladığını ve uygulayacağını ifade etti.

Beden Gereksiniminden Daha Az Beslenme o Kemoterapinin GİS’e olan etkisinde dolayı: o AMAÇ: Hastanın Yeterli Beslenmesini Sağlamak Hemşirelik girişimleri; o Günlük besin alımı gözlenerek yeterli kaloride beslenmesi sağlanır. o Hastanın gün boyunca az ve sık aralıklarla beslenmesi sağlanır o Kemoterapi öncesinde, sırasında ve sonrasında doktor istemine göre antiemetik verilir. o Hastaya yemeklerden önce ağız bakımı verilir o Değerlendirme:

Ağrı: o Kanser hücresinin kemik periostuna infiltrasyonuna bağlı o AMAÇ: Hastanın ağrısını mümkün olduğunca azaltmak o Hemşirelik girişimleri; o Hastanın ağrısı değerlendirilir. - Ağrıyı uyaracak baskı, ışık, gürültü gibi çevresel etkinlikler ortadan kaldırılır. o Uygun pozisyon verilir, ekstremiteler yastıkla desteklenir. o Dikkati başka yöne çekme gibi teknikler uygulanır (radyo, televizyon, müzik dinleme, okuma vb.). o Hafif masaj ile ağrı azaltılmaya çalışılır. o Doktor işbirliği ile analjezikler verilir. o Değerlendirme: Hasta ağrının hafiflediğini ifade etti.

Aktivite intolarenasI o Anemi nedeniyle o AMAÇ: Hastanın sınırları dahilinde hareket edebilmesini ve dinlenmesini sağlamak o Hemşirelik girişimleri; o Hasta ile hangi aktiviteleri yapabileceği ve öncelikleri belirlenir. o Hasta ile hareketin önemi tartışılır. o Hastanın odadan çıkartılarak kısa süreli yürüyüş yapması sağlanır. o Uyuma şekli değerlendirilir. Uyuması için sessiz ve sakin bir ortam sağlanır. o Hastanın gece en az 7-8 saat uyuması ve gündüz uyku periyotları oluşturması sağlanır. o Değerlendirme: Hasta artan aktiviteyi tolere ettiğini gösterir.

Beden İmajında Bozukluk Riski o Fiziksel görünümü nedeniyle: o AMAÇ: Sağlıklı bir uyum ve başetme becerilerini gösterebilmesi o Hemşirelik girişimleri; o Duygularını, özellikle hislerini, düşüncelerini ifade etmesi için cesaretlendirilir. o Sağlık problemi, tedavi, prognoz, ilerlemeler konusunda soru sorması için cesaretlendirilir. o Doğru, güvenilir bilgi verilir ve verilmiş olan bilgi pekiştirilir. o Kendi bakımı ve bakım vericileri konusunda sahip olduğu yanlış anlama ve kavramlar açıklığa kavuşturulur. o Aile üyeleri ile iletişim kurması sağlanır. o Uyum sağlamak için aile desteklenir. o Değerlendirme: Hasta anladığını ifade etti.

ABDULSELAM YEREN B ABDULSELAM YEREN B

KAYNAK: o Kanserde klinik kemoterapi//Prof.Dr.Bedii Gorbon 1997 o Hemşirelik bakım planları//Prof.Dr.N. Akbayrak- Yrd.Doç.Dr.S.Erkal-Yrd.Doç.Dr.G.Ançel-Dr.S.A.Albayrak o lenfoma.org.tr/icerik.php?id=118&alt_id=190 &tab=0 o tgkdc.dergisi.org/text.php3?id=1078 o thd.org.tr/THD_Halk/?sayfa=lenfoma o losemilenfomamiyelom.org/TR,27/hodgkin- lenfoma-hl.html