PROGRAM GELİŞTİRME MODELLERİ Doç.Dr. Mehmet Erdoğan

Model Eğitim felsefeleri ve program geliştirme yaklaşımlarından hareketle bir eğitim programı türü önerme Amacı karmaşık bir süreci anlaşılabilir ve uygulanabilir bir hale getirmek Farklı modellerin bulunmasının nedenleri : program tanımları ve anlayışındaki farklılıklar program geliştirme alanındaki gelişmeler programın hazırlanacağı alan ve öğretim seviyesi öğrenilecek bilginin niteliği ve yapısı

PROGRAM GELİŞTİRME MODELLERİ ABD’de Yaygın Olan Eğitim Programı Modelleri Avrupa’ da Yaygın Olan Eğitim Programları Modelleri Türkiye’ de Yaygın Olan Eğitim Programı Modelleri

ABD’DE YAYGIN OLAN EĞİTİM PROGRAMI MODELLERİ Taba Modeli Tyler Modeli Taba-Tyler Modeli Wulf-Schave Modeli (Sistem Yaklaşımı Modeli)

1949 1902-1994 Tyler Modeli

Tyler Modeli Eğitim programı geliştirme sürecine ilişkin 4 temel soru: 1. Okulun gerçekleştirmek istediği eğitimsel amaçlar nelerdir? 2. Bu amaçlar hangi eğitim tecrübeleri bireylere kazandırılmalıdır? 3. Eğitim tecrübeleri etkili olarak nasıl düzenlenmelidir? 4. Ulaşılmak istenen amaçlar ne ölçüde gerçekleştirilmiştir?

Tyler Modeli tümdengelim yaklaşımı en önemli unsur hedefler (hedef dayanaklı model) program geliştirme sürecinde öğrencinin rolü

Tyler Modeli

1962 1902-1967 Taba Modeli

Taba Modeli tümevarım yaklaşımı öğrenme yaşantıları sekiz aşamada program geliştirme

Taba Modeli

Taba Modeli Tyler modeline göre daha detaysızdır; ancak benzer şekilde belli ve sabit bir süreç izler. Tyler modelinden farklı yani: yukarıdan-aşağıya, yönetimsel bir süreç izlememesi, programı uygulayanların yani öğretmenlerin programı geliştirme sürecinde aktif bir role sahip olması Öğretmenlerin gerekli uzmanlığının ve zamanlarının olduğunu varsaydığı için eleştirilir.

1902-1994 1902-1967 Taba-Tyler Modeli

Taba-Tyler Modeli Taba ve Tyler modellerinin ortak yönleri Rasyonel planlama modeli ABD eğitim sisteminde 1950’li yıllardan itibaren yaygın kullanım Türkiye’de üniversitelerde benimsenen program geliştirme çalışmalarının odaklandığı yaklaşım

Taba-Tyler Modeli

SİSTEM YAKLAŞIMINA DAYALI PROGRAM GELİŞTİRME MODELİ (WULF VE SCHAVE) Wulf ve Schave (1984) tarafından sistem yaklaşımı benimsenerek geliştirilmiştir. Bu model, öğretmenlerin de program geliştirebileceği ve grup etkileşiminin eğitimdeki gelişmeleri olumlu yönde etkileyebileceği görüşünü savunur. Model güçlü felsefi temeller üzerine oturtulmuştur. Felsefe: Pragmatik Eğitim Felsefesi: İlerlemecilik "Nereye gideceğini bilmiyorsan, hangi yoldan gittiğinin hiçbir önemi yoktur.“ Fiziksel, sosyal ve psikolojik çevre vurgusu yapılmıştır.

Sistem Nedir? Sistem, karşılıklı etkileşim içerisinde bulunan unsurların, tasarlanan amaçları gerçekleştirmek amacıyla bir bütün meydana getirecek şekilde organize edilmesidir (Sezgin, 1994).

Wulf & Schave Modeli Aşama İşlem Problemin Tanımı Amacın belirlenmesi Komisyon üyelerinin seçimi Gelişme Amaçların davranışlara dönüştürülmesi Uygun ders planı yazma Öğretim materyallerinin geliştirilmesi Öğrenme ortamın desenlenmesi Değerlendirme Sonuçların değerlendirilmesi Sürekli dönüt sağlanması

Wulf & Schave Modeli

Model üç aşamalıdır: Birinci aşamada problemin tanımlanması yapılırken seçilen komisyon üyelerinin belirlediği ihtiyaçlar ile program içeriği arasındaki ilişki önemli görülmektedir. Modelin ikinci aşaması olan gelişme bölümünde program geliştirme sürecinde gerekli görülen altı boyut ele alınmaktadır. Programın içeriğini belirlemek için dört farklı yaklaşımın izlenmesi önerilmektedir; a) Araştırma yapma, b) Uzman görüşünü alma, c) Komisyon üyelerinin görüşlerini belirleme, d) Ihtiyaç değerlendirmesi yapma. Modelin son aşamasında değerlendirme ve dönüt sistemi üzerinde durulmaktadır. Değerlendirme, öğrenme durumlarına göre farklı şekilde yapılmakta dönüt sistemine program geliştirme sürecinin her aşamasında yer verilmekte ancak ağırlık olarak değerlendirme boyutunda olmaktadır.

AVRUPA`DAKİ YAYGIN MODELLER Rasyonel planlama (teknokratik) modeli Yenilikçi / durumsal model Süreç yaklaşımı modeli

RASYONEL PLANLAMA (TEKNOKRATİK) MODELİ Taba-Tyler modeline karşılık gelmektedir. Yeniden kurmacılık felsefi görüşüne dayanmaktadır. Öğretmenlerin yaptığı ders planlama sürecinden esinlenerek geliştirilmiştir.

YENİLİKÇİ / DURUMSAL MODEL Skilllbeck (1984) tarafından geliştirilen modeldir. Okul merkezli program geliştirme anlayışı hakimdir. Hümanist akımdan etkilenmiştir.

SÜREÇ YAKLAŞIMI MODELİ Stenhouse (1975) tarafından geliştirilen bir modeldir. Öğretmenlerin ders planı yapmalarındaki yaklaşımlarından esinlenerek geliştirilmiştir. İlerlemecilik akımından etkilenmiştir.

TÜRKİYE’DE YAYGIN OLAN EĞİTİM PROGRAMI MODELLERİ Türkiye’ de günümüze kadar yaygın olarak Taba-Tyler modeli kullanılmaktadır. Buna göre eğitim programları genelde: Amaçlar (hedefler), Muhteva (İçerik), Öğretme-öğrenme süreçleri (eğitim durumları), Değerlendirme, aşamalarından oluşmaktadır.

MEB -2004 Yeni Program Geliştirme Modeli İhtiyaçların Belirlenmesi MEB -2004 Yeni Program Geliştirme Modeli Genel Hedeflerin Belirlenmesi Alanın Kavram, İlke ve Becerilerinin Belirlenmesi Öğrenme Alanları ve Alanın Kazanımlarının Belirlenmesi Diğer Alanlarla Bağlantılar Öğretim Etkinlikleri, Ölçme Değerlendirme ve Öğretmen Kılavuzu Öğrenme Alanlarının Kapsadığı Ünitelerin/Temaların Belirlenmesi Kavram Haritalarının Oluşturulması Paydaşlarla Paylaşımın Sağlanması Materyal Geliştirilmesi Programların Onaya Sunulması Programların Denenmesi İzlenmesi ve Değerlendirilmesi

Yeterliğe Dayalı Program Geliştirme Modeli

YETERLİLİĞE DAYALI PROGRAM GELİŞTİRME MODELİ Öğrenci ve iş Hayatının İhtiyaçları Girdi 1. Yeterliliklerin Belirlenmesi ve Sınıflandırılması 2.Değerlendirmenin Planlanması 3. Hedeflerin Tesbiti 4.Alt yeterliliklerin tesbiti ve düzenlenmesi 5. Öğrencilerin hedefler ve alt yeterlilikler bakımından kontrol edilmesi 6. Uygun Öğrenme İlkelerinin Uygulanması 7. Uygun Öğretme-Öğrenme Stratejilerinin Uygulanması 8. Öğrenci başarısı ve sistemin Verimliliğinin Kontrol edilmesi EVET Bir Sonraki Hedefe Geçiniz Öğrenci Başarılı mı? HAYIR Düzelt ve Geliştir Yeterliliğe Dayalı Program Geliştirme Modeli (Popham, Schrang ve Blockhus 1975, s,48).

PROGRAM HAZIRLAMA Çalışma Grubu Meslek elemanları Ulusal ve Uluslar arası uzmanlar Alan öğretmenleri Program Uzmanları Sosyal Taraflar Diğer YETERLİLİĞE DAYALI MODÜLER ÖĞRETİM PROGRAMI GELİŞTİRME MESLEK ANALİZ Tanımlar ve Seviyeler İşler ve Yeterlilikler İşlemler Anketler İŞLEMLERİN ANALİZİ İş Yeterlik Ortam Standart İşlem Basamakları Bilgi Beceri Tavır Yöntem Görüşme Gözlem Literatür Taraması Diğer MODÜLLERİN İÇERİKLERİNİ OLUŞTURMA İşlemleri gruplandırma Genel Amaçlar Amaçlar Modül İçeriği (temel,ortak ve mesleki beceriler)) KAYNAKLAR Sektör Meslek Standartları Eğitim Standartları Meslekler Sözlüğü TTK Kararları Şura Kararları Kalkınma Planları Kanun ve Yönetmelikler Ulusal ve Uluslar arası Yaklaşımlar İSCED İSCO MSK Sosyal Taraflar( TİSK, TESK, TOBB vb.) Diğer PROGRAM HAZIRLAMA DİPLOMA PROGRAMI SERTİFİKA PROGRAMI G E R İ B L D M DERSLERİ OLUŞTURMA Modülleri Gruplama Dersleri Sıralama SERTİFİKA PROGRAMI HAZIRLAMA Çerçeve Öğretim programı Haftalık Ders Çizelgesi Modülleri Gruplandırma Modülleri Seçme ve Sıralama Temel Ortak Mesleki Dersler Dersler Dersler UYGULAMA & DEĞERLENDİRME MEGEP Program Geliştirme Süreci

Mesleki Ve Teknik Eğitimde Program Geliştirme Modeli

İŞ ANALİZİ GERÇEK DURUMA UYGUN MU? İŞ TANIMI D Ü Z E L T İŞ ANALİZİ İŞ ANALİZİ GERÇEK DURUMA UYGUN MU? HAYIR İŞ İÇİN GEREKLİ DAVRANIŞLAR EVET TOPLUMUN İHTİYAÇ VE İMKANLARI FERDİN İHTİYAÇLARI VE SINIRLAYICI FAKTÖRLER EĞİTİM AMAÇLARININ TESBİTİ DEĞERLENDİRMENİN PLANLANMASIİ ÖĞRETİM ARAÇ VE GEREÇLERİ ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ ÖĞRETİMİN DÜZENLENMESİ PROGRAMIN DENENMESİ DEĞERLENDİRME (Tasarlanan Sonuçlara Ulaşıldı mı? HAYIR Mesleki ve Teknik Eğitimde Program Geliştirme Modeli (Sezgin 1994, s.31) EVET