Ailenin Sağlığa Etkileri Zekeriya AKTÜRK Prof. Dr. / 301

Amaç ve Hedefler Bu dersin sonunda katılımcıların ailenin sağlığa etkileri konusunda bilgi sahibi olmaları amaçlanmaktadır. Bu ders sonunda katılımcılar; – Türkiye’de ailenin yapısını tartışabilmeli – Aile ve Sosyal Desteğin bireyin sağlığına etkilerini açıklayabilmeli – Ailenin bireyin sağlığını korumadaki etki ve önemini tartışabilmeli – Boşanmanın aile üzerindeki etkilerini tartışabilmeli – Boşanmanın çocuklar üzerindeki etkisini tartışabilmeli / 302

AileninSağlığaEtkileri / 303 SağlığınAileyeEtkileri

/ 304

5

/ 306

7

8

/ 309

Aile TDK – Evlilik ve kan bağına dayanan, karı, koca, çocuklar, kardeşler arasındaki ilişkilerin oluşturduğu toplum içindeki en küçük birlik – Aynı soydan gelen veya aralarında akrabalık ilişkileri bulunan kimselerin tümü – Birlikte oturan hısım ve yakınların tümü – Aynı gaye üzerinde anlaşan ve birlikte çalışan kimselerin bütünü. Pequengnant ve Bray, 1997 – Biyolojik, duygusal veya yasal olarak ilişkili olan insanlar topluluğu /

Toplumumuzda Aile Önemlidir “Aile hekimliği uzmanlığı” aile merkezli bir sağlık hizmeti sunar. Ülkemizde aile yapıları değişmektedir Yine de aile toplumun önemli ve merkezi bir birimi olmaya devam etmektedir Aile, sağlıkla ilgili inanış, davranış, stres ve duygusal desteğin önemli bir kaynağıdır. / 3011

Sağlığa Etkinin Hangi Boyutları Olabilir? Aile Sağlığı EvlilikEbeveyinlik Kadının çalışması Sosyal ve ekonomik durum / 3012 Ross CE, Mirowsky J, Goldsteen K. The Impact of the Family on Health: The Decade in Review. J Marriage Fam. 1990;52:

EVLİLİK Eş Seçimi – Kişiler genelde benzer özellikteki bireylerle evlenir Alkol kullanan kullananla Şişman şişmanla Fakir fakirle, Eğitimli eğitimliyle... Eşler sonradan birbirine benzemeyip daha ilk baştan benzerlikler vardır Sackett DL, Anderson GD, Milner R, et al: Concordance for coronary risk factors among spouses. Circulation 52:589, / 3013

EVLİLİK 1997: ABD’de evlilik dışı çocuk oranı: %32 Bird ST. Beyond Marital Status: Relationship Type and Duration And the Risk of Low Birth Weight. Family Planning Perspectives : Türkiye’de evlilik dışı çocuk oranı: % 0 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması sayfa 19 / 3014

EVLİLİK Bekarlarda mortalite daha fazla – erkeklerde %17, – kadınlarda %6 artıyor Martikainen P, Valkonen T. Mortality after death of spouse in relation to duration of bereavement in Finland. J Epidemiol Community Health 1996;50(3): – Eşlerden birinin ölümünden sonraki 6 ay içerisinde ötekinin de ölme ihtimali yüksek Martikainen P, Valkonen T. Mortality after the death of a spouse: rates and causes of death in a large Finnish cohort. Am J Public Health 1996;86(8): / 3015

EVLİLİK Sağlık etkisi insanların hastalarla evlenmemesinden kaynaklanabilir mi? Birisiyle evlenmeden yaşamak da işe yarar mı? Hughes, Michael M., and Walter R. Gove "Living alone, social integration, and mental health." American Journal of Sociology 87: Ne oluyor da evlilik sağlığı artırıyor? – Fiziksel destek – Duygusal destek – Ekonomik destek / 3016

EVLİLİK Evlilikte mutluluk / stres – %62 çok mutlu / bekarlardan düşük stres – %34 mutlu / bekarlarla eşit stres – %4 mutsuz / bekarlardan yüksek stres Gove, Walter R., Michael M. Hughes, and Carolyn B. Style "Does marriage have positive effects on the psychological well-being of the individual?" Journal of Health and Social Behavior 24: Gay/lezbiyen evlilikler de işer yarar mı? Ross CE, Mirowsky J. Theory and Modeling in the Study of Intimate Relationships and Health. J Health Soc Behav. 2013;54(1): Evliliğin zararları da var mı? / 3017

EVLİLİK Ekonomik fayda – Gelir düzeyleri (azalan sırada) / 3018 Evli, her iki eş de alışıyor Evli, erkek çalışıyor Evli, kadın çalışıyor Bekar erkek Bekar k.

EVLİLİK Kronik Hastalıklar – Aileler kronik hastalıkların seyrini etkiler – Kronik hastalığı olan birey de aileyi etkiler Psikiyatrik hastalıklar Yatalak hasta Geçimsizlik... / 3019

EVLİLİK Primer korunma – Sigara içmeme, güvenli yaşama Sekonder korunma – Erken teşhis / tarama Tersiyer korunma – Erken nekahat (iyileşme) / 3020

EVLİLİK ve Koruyucu Sağlık Koruyucu hekimliğin ilk uygulama alanı ailedir World Health Organization. Statistical Indices of Family Health No. 589:17, Sağlıklı bir yaşam tarzı öncelikle ailede öğrenilir, uygulanır ve değiştirilir. / 3021

Çağımızın Sağlık Sorunları / 3022

EBEVEYİNLİK İnsanlar çocuk sahibi olmayı önemser – Kadın / erkek farkı var mı? Çocuk olması anne ve babanın fizik ve ruh sağlığını nasıl etkiler? Ross: Çocuklar evden ayrılınca sağlık artıyor Doğu/Batı kültürü arasında fark olabilir mi? / 3023

EBEVEYİNLİK Çocuklar annelerin fiziksel sağlığını bozar Çocuklar ailenin ekonomik yükünü artırır Boşanma ek stres getirir – ABD 2012: Evliliklerin %40-50’si boşanma – Türkiye 2011: %20 Çocuklar eşlerin birbirine sosyal desteğini azaltır Çocuklar boşanmayı azaltır / 3024

/

KADININ ÇALIŞMASI Çalışan mı, çalışmayan mı daha sağlıklı? –♂ Çalışan Çalışmayan –♀ Ev hanımı Diğer iş Hamile / 3026

KADININ ÇALIŞMASI Cinsiyet rolleri önemli – Geleneksel roller – Modern roller Ailenin ekonomik durumuna katkısı var Kültür ve inanç faktörleri önemli / 3027

SOSYOEKONOMİK DURUM Sosyoekonomik duruma etki eden faktörler – Eğitim – İş Düşük SED durumunda hastalıklar daha fazla SED düştükçe sosyal destek değişir mi? / 3028

Destek/Köstek Aileler bazen destekleyici olabilirken – İlaç kullanan bireyin ilaçlarını hatırlatma – Ailece yürüyüşe çıkma... bazen de tam tersi olabilir – Zayıflamak için egzersiz yapan aile bireyiyle dalga geçme – Spor yapan bireyle alay etme... / 3029

ÖZET Sağlığı sadece bireyin kendi sorunu olarak düşünemeyiz Sosyal çevre ve ailenin sağlığa önemli etkileri vardır Ailenin bireyin sağlığına çok güçlü bir etkisi vardır. Ailelerle uzun süreli ve güvene dayalı ilişkilileri nedeniyle aile hekimleri ailelere ve bireylere yardım etmede benzersizdir Sağlığı iyileştirmede aileden yararlanmaya çalıştığımız kadar hastalık durumunda da tüm ailenin etkileneceğini unutmamalıyız Gerek koruyucu hekimlik, gerekse tedavilerimizde aileleri de eğitmeli ve sürece dahil etmeye çalışmalıyız. / 3030